پژوهش، تلاشی است برای یافتن و دانستن؛ اما سؤالی که غالباً موردتوجه قرار نمی‌گیرد این است که اساساً چرا باید برای دانستن و آگاه شدن تلاش کرد؟
پژوهش، تلاشی است برای یافتن و دانستن؛ اما سؤالی که غالباً موردتوجه قرار نمی‌گیرد این است که اساساً چرا باید برای دانستن و آگاه شدن تلاش کرد و پژوهش و تلاش علمی چه ارزشی دارد؟
دقت شود که بحث از خود علم نیست زیرا همه می‌دانیم که دانستن بهتر از ندانستن است بلکه بحث بر سر ارزش تلاش برای یافتن و دانستن است!
برای بررسی ارزشمندی پژوهش لازم است به‌اندازه کافی گستره آن کاویده شود. در یک نگاه اجمالی، پژوهش دارای مراحلی از جمله دو مرحله زیر است:
روحیه و هیجان جستجوگری
روحیه کنکاش، حال و هوایی فطری است که نشانه‌ها و آثاری از قبیل نشاط، تکاپو و قدرت یادگیری، جزء جدایی ناپذیر آن بوده و حتی باعث جذابیت شخصیتی می شود؛ یعنی همان حال و هوا و آثاری که اتفاقاً گمشده بشر امروزی است! (دقت شود)
بنابراین، اصل پژوهش و پژوهشگری بستری فطری است که در نهاد هر انسانی به ودیعه نهاده شده است و کسی توانسته قدردان این نعمت فطری باشد که همچنان حرارت پرسش گری و پاسخ جویی دوران کودکی را حفظ کرده باشد.
قدردانی از دانش
یکی از ویژگی‌های انسان آن است که تنها قدر و قیمت چیزی را می‌داند که زحمت و تلاش فراوان به‌دست‌آوردن آن چیز را چشیده یا دیده باشد.
داستان تعلیم به حضرت آدم علیه السلام و عرضه آن بر فرشتگان[بقره؛ 31] مؤیدی بر این مطلب است. این داستان دارای دو مرحله مفهومی است.
مرحله نخست که غالباً به آن دقت می‌شود برتری علمی حضرت آدم علیه السلام بر ملائکه الهی را القاء می کند.
اما مرحله دوم که کمتر به آن توجه شده، تحلیل این قضیه باتوجه به عاقبت حضرت آدم علیه السلام و فرشتگان است.
با این که در این داستان، فرشتگان مأمور به سجده بر آدم علیه السلام شدند اما در ادامه، علم حضرت آدم علیه السلام مانع از هبوط او به دنیا نشد! این نکته‌ای است که می‌تواند به فهم یکی از دلایل ارزشمندی پژوهش کمک کند.
آری! تلاش علمی برای دستیابی به دانش، باعث می‌شود علم و معرفت که اصلی‌ترین بال تعالی آدمی است همواره ارزش خود را حفظ کند و به همان نسبت هر لحظه، بر ظرفیت تکاملی انسان افزوده شده و بشریت، خود را برای استفاده از همه علم حقیقی که در اختیار ولیّ خداست آماده‌تر کند؛ فرایندی که لاجرم به فهم عمیق‌تر و مشتاقانه‌تر ظهور حضرت حجت (عجل الله تعالی فرجه الشریف) کمک می‌کند.
روحیه کنکاش، حال و هوایی فطری است که نشانه‌ها و آثاری از قبیل نشاط، تکاپو و قدرت یادگیری، جزء جدایی ناپذیر آن بوده و حتی باعث جذابیت شخصیتی می شود؛ یعنی همان حال و هوا و آثاری که اتفاقاً گمشده بشر امروزی است!