خوارج نه ایرانی بودند و نه نهروان در ایران بود و به مثابه داعشیان امروزی به جنایت می پرداختند.
در شبهه ای ادعا می شود که جنگ نهروان در نزدیکی بغداد که جزیی از خاک ایران بود رخ داد که در این جنگ حضرت علی(علیه السلام) خوارج را که سه روز دست و پا بسته بودند کشت بنابر این خوارج ظاهرا ایرانی بودند.
در پاسخ به این ادعاهای مضحک به چند نکته اشاره می شود:
1-نهروان نام منطقه ای بود که خوارج در هنگام شورش بر علیه امیرالمومنین(علیه السلام) انتخاب کردند و به همین دلیل نیز درگیری در این منطقه به جنگ نهروان معروف شد؛ خوارج پس از خروج بر علیه حضرت امیر(علیه السلام )و جریان حکمیت در سال ۳۷ق در منزل زید بن حصین جمع شده و عبدالله بن وهب راسبی را به رهبری خود انتخاب کردند و ماندن در کوفه را جایز ندانسته و تصمیم گرفتند به مدائن هجرت کنند، اما برخی از آنان رفتن به مدائن را به دلیل حضور شیعیان امام علی (ع) صلاح ندانسته و نهروان را به‌عنوان مقصد خود برگزیدند.[1] هرچند این منطقه پیش از اسلام تحت حکومت ایران بود، اما دلیل نمی شود که بگوییم حضرت ایرانیان را کشت.
2- جریان خوارج گرچه بعدها توسط غیر عرب رشد و گسترش پیدا کرد اما حلقه های اولیه تشکیل و پیدایش آن ریشه در میان مسلمانانی داشت که از اعراب بودند. همه سران و بزرگان اولیه خوارج که اطلاعاتی از آن ها باقی مانده است، از قبایل شناخته شده عرب بودند. در صورت حضور افراد غیر عرب در میان صفوف خوارج نیز باید گفت اغلب از بندگان و غلامان بودند که غیر آزادانه و به تبع صاحبانشان بوده است. گفتنی است خوارج اولیه گرچه میان بعضی قبایل شاخص تر بودند، ولی به یک یا چند قبیله خاص وابسته نبوده و تقریبا از تمام قبایل عرب ساکن کوفه و بصره، افراد خارجی مذهب یافت می شدند. بعدها نیز که خوارج به سرزمین های غیر عربی راه یافتند، نخست در بین قبایل عرب ساکن در این نقاط ظهور کردند و از آن طریق غیر عرب را به سمت خود جذب کردند.[2]
3- خوارج به مانند داعشیان امروز که تفکری تکفیری را در سر می پروراندند، در راه نهروان جنایات فراوانی مرتکب شدند و افراد زیادی را به قتل رساندند که از جمله آن‌ها می‌توان به عبدالله بن خباب بن ارت که پدرش از اصحاب پیامبر(ص) اسلام بود، اشاره کرد، خوارج وی را به همراه همسرش و جنینی که باردار بود به روشی بی‌رحمانه کشتند. حضرت امیر(علیه السلام) برای مقابله با این جنایات لشکریان خویش را به سمت نهروان حرکت داد و به خاطر رفتار مسالمت آمیز حضرت و سعی و تلاش فراوانی که ایشان در عدم وقوع جنگ داشتند بسیاری از آن ها از صف خوارج جدا شدند، حضرت پس از این نیز شروع به جنگ نکرد تا خود آن ها آغازگر شدند و به سزای جنایات خویش نیز رسیدند.[3]
جمع بندی
خوارج اعراب مسلمانی بودند که تحلیل درستی از وقایع اسلام نداشتند و در جریان صفین بر علیه حضرت علی(علیه السلام) شورش کردند و در جریان جنگ نهروان در مقابل حاکمیت قرار گرفتند و با تفکراتی خطرناک به کشتن مخالفین خویش پرداختند؛ هرچند این تفکر بعد ها در غیر اعراب نیز گسترش پیدا کرد، اما پیدایش آن در بین اعراب رقم خورد.
پی نوشت:
[1] ویکی شیعه
[2] خوارج در ایران، حسین مفتخری، مجله تاریخ، سال 1379، شماره دوم.
[3] ویکی شیعه
خوارج گروهی از اعراب سطحی نگر بودند که در جنگ صفین گمراه شدند و با جدا شدن از امام جامعه به انحراف کشیده شدند و برای مقابله با حضرت به نهروان لشکر کشی کرده و مرتکب جنایات فراوانی شدند و در جنگ نهروان بخش زیادی از آن ها توبه کرده و بخشی از سرکشان با آغازگری جنگ به سزای خویش رسیدند.