تجربه نشان داده که هر ناهنجاری که خارج از موازین دینی، به هر بهانه ای در جامعه پدیدار شود، خالی از آسیب های فردی و اجتماعی نخواهد بود. یکی از ناهنجاری های اخیر جامعه ایرانی، ازدواج سفید است.
عنصری که ما انسانها را به حرکت وامی‌دارد، «حس نیاز» است. این «حس نیاز» است که ما را برای رفع آن به کار و تلاش فرا می‌خواند. یکی از نیازهای غریزی انسان، «نیاز جنسی» است. زن و مرد از بدو خلقت انسان بر کره زمین در قالب ازدواج و تشکیل خانواده، این نیاز را بر طرف می کردند. ناگفته پیداست که لازمه تشکیل خانواده، داشتن هزینه های زندگی برای گذران آن است. انسان همواره از رنج، دوری می کند و به خوشی و لذت روی می آورد و این دو بازو و اهرم، زندگی او را می چرخاند. عنصری که رنج و لذت را توأمان دارد ازدواج است. آنچه در ازدواج به عنوان «رنج» به حساب می آید، همان بُعد اقتصادی و هزینه های زندگی است. اگر در برهه‌ای، تحمل رنج و هزینه های اقتصادی میسر نبود، برای رفع نیازی که از آن لابد هستیم چه باید کرد؟
میان‌بر رفع نیاز جنسی
اینکه چه جوابی به این سوال داده می شود، بیشتر بستگی به سطح شناختی و جهان بینی ما به خود و جهان هستی دارد؛ به عنوان مثال در جهان بینی اسلامی که انسان به حال خود واگذشته نشده [1] و هیچ کاری بدون حساب و کتاب نیست و در قبال هر «حق و بهره ای» که انسان می برد، تکلیفی صادر شده است، اسلام در شرایطی، به «ازدواج موقت» یا «ازدواج آسان» توصیه کرده است. راهکارهایی که هر چند هزینه های اقتصادی آنها خفیف است اما در عین حال، با تعهدات و التزامات خاصی همراه است. مکاتب اومانیستی یا افرادی که علقه آنها به مکتب اسلامی به شناسنامه آنها محدود است به روابط خارج از عرف و قانون شریعت متوسل می شوند. یکی از این راهکارها که اخیرا به یک معضل اجتماعی مبدل شده است «ازدواج سفید» است.
ازدواج سفید چیست؟
ازدواج سفید از دیگر شکل های رایج در جهت تشکیل خانواده است که برای سازگاری با مشکلات دنیای مدرن مطرح شده است. عمر ازدواج سفید در ایران ضمن اینکه با «ازدواج موقت یا متعه» متفاوت است، به حدود 3 سال می رسد که در ایران به‌معنی کنار‌گذاشتن تعهدات اجتماعی و اقتصادی طرفین نسبت به یکدیگر است. [2]
دلایل عمده ازدواج سفید
به کار بردن عنوان «دلیل و علل» ازدواج سفید در ایران شاید به نحوی اشتباه باشد چرا که دین و شریعت با ابتکار «ازدواج موقت» که چه بسا به لحاظ اقتصادی هزینه کمتری از ازدواج سفید داشته باشد، اتمام حجت کرده است. از این لحاظ، شاید تعبیر به «بهانه» مناسب‌تر باشد؛ چرا که، دلیل اصلی آن، ضعف در باورها و جهان بینی بر اساس واقعیت هایی است که انکار آنها در واقع به انکار «خود» منتهی می شود. اما به هر حال با تعبیر مسامحه ای می توان دلایل عمده ازدواج سفید را این گونه بیان کرد: تغییرات اقتصادی، ورود سرمایه‌داری و پیدایش ناامنی شغلی، تغییرات فرهنگی مانند ظهور لیبرالیسم اخلاقی و بازاندیشی در سنت، ورود پدیده های مربوط به شهرنشینی مانند عناصر نوسازی در ارزش‌ها و گمنامی در شهر، از بین رفتن مفهوم و کارکرد محله، تغییرات در ساخت خانواده و پیدایش روابط مقطعی از مهم ترین دلایل ازدواج سفید در ایران بوده‌است.[3]
ارزیابی ازدواج سفید
ازدواج سفید فارغ از تبعات اخروی که ناشی از تجاوز به حدود الهی است و انسان را به جنبه های حیوانی و شهوانی محض نزدیکتر و از ارزشهای درونی دور می‌کند، چون از تعهد و الزام کافی برخوردار نیست از اعتبار عرفی و قانونی ساقط است.
قربانیان ازدواج سفید چه کسانی هستند؟
1- زن: از آنجا که مرد در این نوع ازدواج نوعاً به فکر تامین شهوت خود؛ و زن، با کمال خوشبینی به دنبال تکیه گاهی در زندگی و به امید آن است که این ازدواج به ازدواج دائم منتهی شود، می توان گفت یکی از قربانیان این ماجرا، زن‌ها هستند. چرا که هیچ تعهدی در این گونه ارتباطات برای تشکیل خانواده نیست. از اینکه خانمها در این گونه ازدواج ها صرفاً ملعبه و ابزاری برای تامین شهوت مردها قرار می گیرند، این حس ملعبگی به جای حس ارزشمندی، بیماریهای روحی و آسیبهای شخصیتی را در پی خواهد داشت. شکست عاطفی‌ای که بعد از ایجاد وابستگی روحی و متلاشی شدن این گونه ارتباطات بی پایه، تجربه می شود، جز افسردگی و ناامیدی از زندگی و احساس پوچی، هیچ ارمغان دیگری نخواهد داشت.
2- کودک: جنینی که احیاناً از این گونه ازدواجها به وجود می آید، یا برای بار دوم با عمل غیر انسانی سقط خواهد شد یا به عنوان یک شخص بی اصل و نسب در اجتماع شناخته خواهد شد که معمولا این گونه کودکان در طول عمر، حس طردشدگی همنشین آنها خواهد بود. چنین کودکانی باید قربانی شهوترانی زنان ومردانی شوند که هیچ گونه ارزشی برای خود و آینده خود، قائل نبوده اند.
3- جامعه: این گونه ازدواجها علاوه بر سقوط فرهنگ خانواده، به شدت دشمن نسل و ازدیاد جمعیت خواهد بود و به دنبال آن، امنیت بین المللی را به مخاطره خواهند انداخت. هر ازدواج سفیدی به خصوص وقتی از طرف یک سلبریتی مطرح شود، همچون یک بمب انفجاری در جامعه اثر خواهد گذاشت؛ چرا که علاوه بر پتانسیل تبلیغاتی یک سلبریتی، اصل قضیه ازدواج سفید، ظاهری فریبنده و لذیذ خواهد بود و افراد جامعه را بیش از پیش به ورطه اباحه گری دعوت خواهد کرد.
پی‌نوشت:
1. «آيا انسان مى‌پندارد كه او را به حال خود واگذاشته‌اند؟» (75 /قیامت)
2. محسن رنانی، تیر 1400
3. دلایل عمده ازدواج سفید در ایران، سایت خبری تحلیلی ایسنا، کد خبر97052312210
ازدواج سفید، یک تک‌روی بر خلاف جریان اجتماع است که علاوه بر تخریب شخصیت طرفین، جامعه را هم دچار ابتذال خواهد کرد.