انسان، بدون امید و امیددهنده، دچار سکون و ایستایی می‌شود. ازاین‌رو یکی از وظایف ولی فقیه، امیدآفرینی در جامعه است.
انسان با امید زنده است. بدون امید زندگی بی‌معناست و انگیزه‌ای برای تلاش بیشتر وجود نخواهد داشت. ازاین‌رو یأس و ناامیدی از رحمت خدا، از گناهان کبیره برشمرده شده است: «قُل يَعِبَادِيَ ٱلَّذِينَ أَسرَفُواْ عَلَى أَنفُسِهِم لَا تَقنَطُواْ مِن رَّحمَةِ ٱللَّهِ إِنَّ ٱللَّهَ يَغفِرُ ٱلذُّنُوبَ جَمِيعًا إِنَّهُۥ هُوَ ٱلغَفُورُ ٱلرَّحِيمُ»؛[1] «بگو: اى بندگانم كه بر نفس خويش ظلم کرده‌اید! از رحمت خدا مأيوس نباشيد؛ زيرا خداوند همۀ گناهان را مى‌بخشد. او خداى بخشنده و مهربان است».
طبق آیه 56 سوره حجر، تنها کسانی که از رحمت حق ناامیدند، گمراهان و کافران هستند: «قَالَ وَمَن يَقنَطُ مِن رَّحمَةِ رَبِّهِۦٓ إِلَّا ٱلضَّالُّونَ»؛ «گفت: البته جز مردم گمراه، از رحمت پروردگار خويش نوميد نيستند».
امیدواری و ترس
امید به معنای خوش‌بینی به آینده و انتظار اتفاق‌های مثبت در آینده است. انسان باید در هر شرایطی به رحمت خدا امیدوار باشد؛ زیرا گاهی در اوج ناامیدی، رحمت خداوند شامل حال بندگانش می‌شود؛ چنان‌که خداوند متعال می‌فرماید: «وَهُوَ ٱلَّذِي يُنَزِّلُ ٱلغَيثَ مِن بَعدِ مَا قَنَطُواْ وَيَنشُرُ رَحمَتَهُۥ وَهُوَ ٱلوَلِيُّ ٱلحَمِيدُ»؛[2] «اوست كه باران را بعد از آنكه مردم نوميد شدند، نازل مى‌كند و رحمت خويش را مى‌گستراند و او سرپرستى ستوده‌شده است».
همان‌گونه که در منابع اسلامی به امیدواری توصیه شده، از امید واهی و بدون هدف نیز منع گردیده است؛ زیرا پرداختن یکجانبه به امید، آفاتی دارد. به همین دلیل مسلمانان، به ترس و امیدواری همزمان توصیه شده‌اند. در این صورت است که انسان خطاکار به دلیل داشتن امید، از ورود در زمره کفّار و انجام گناهان بیشتر بازداشته می‌شود و با داشتن ترس، همیشه مراقب امتحانات الهی، و پیروزی و سربلندی در آن‌هاست.
ازاین‌رو امام باقر علیه‌السلام پیرامون توازن امید و ترس در مؤمنین، به نقل از پدارنش می‌فرماید: «إِنَّهُ لَيْسَ مِنْ عَبْدٍ مُؤْمِنٍ إِلاَّ وَ فِي قَلْبِهِ نُورَانِ نُورُ خِيفَةٍ وَ نُورُ رَجَاءٍ لَوْ وُزِنَ هَذَا لَمْ يَزِدْ عَلَى هَذَا وَ لَوْ وُزِنَ هَذَا لَمْ يَزِدْ عَلَى هَذَا»؛[3] «هيچ بنده مؤمنى نيست، جز آنكه در دلش دو نور است: نور ترس و نور اميد. اگر اين وزن شود از آن افزون نباشد و اگر آن وزن شود از اين افزون نباشد».
امیدآفرینی، وظیفه ولی‌فقیه
از وظایف فقها، خصوصاً ولی‌فقیه، امیددهی به آحاد جامعه است؛ زیرا دشمنان به‌قصد جلوگیری از پیشرفت و قدرت گرفتن مسلمانان، با شعارهای «نمی‌دانیم»، «نمی‌توانیم» و «نمی‌شود»، دست به تخریب جایگاه فعلی کشور می‌زنند.
ازاین‌رو امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام می‌فرماید: «الفَقيهُ كُلُّ الفَقيهِ مَن لم يُقنِّطِ الناسَ مِن رَحمَةِ اللّه و لم يُؤيِسْهُم مِن رَوحِ اللّه»؛[4] «فقيه كامل و واقعى، كسى است كه مردم را از رحمت خدا نوميد نكند و از مهر او مأیوس نگرداند»؛ زیرا مسلمانان همیشه باید به یاد داشته باشند که این عالم، منجی و مهدی موعود عجل‌الله‌تعالی‌فرجه دارد.
پی‌نوشت:
[1]. زمر: 39.
[2]. شوری: 28.
[3]. کلینی، الکافی، دارالحدیث، 1430ق، ج۲، ص۷۱.
[4]. سید رضی، نهج‌البلاغة، حکمت 90.