شیوه‌های ارتباطی

ارتباط بین‌فردی، از بزرگ‌ترین دستاورد‌های بشری است. اغلب ما دوست داریم با عزیزانمان ارتباط خوب و دلنشینی داشته باشیم؛ اما گاهی این اتفاق نمی‌افتد و بالعکس، روابط رو به سردی می‌رود. برخی افراد، قادر به برقراری ارتباط خوب نیستند و ارتباط ضعیف آنها منجر به دوری از دوستان، همسر، فرزندان و نیز عدم کارایی شغلی و اجتماعی‌شان می‌شود .

موانع ارتباطی
همجواری بدون صمیمیت، مخرب است. زمانی که ارتباط خوب متوقف ‌شود، عشق به آزردگی و خشم تبدیل می‌شود. درنتیجه دعوا‌های فراوان، طعنه‌های خجالت‌آور، انتقادهای مکرر، عدم علایق جنسی یا پناه بردن به سکوتی مداوم را موجب می‌شود. از اصلی‌ترین دلایل این موضوع آن است که مردم نوعاً، موانع و سد‌های ارتباطی را ناآگاهانه در گفت‌وگو استفاده می‌کنند.

موانع و سدهای ارتباط خوب، پاسخ‌هایی هستند که اغلب بر ارتباطات تأثیر منفی دارند. معمولاً وقتی یک یا هر دو طرف گفتگو دچار مشکل و فشار روانی هستند، احتمال بیشتری وجود دارد که این موانع ظاهر شود.

اثرات ناگوار موانع ارتباط خوب، بسیار زیاد و متنوع است و در اغلب موارد یا عزت‌نفس فرد مقابل را کاهش می‌دهد و منجر به تحریک حالت دفاعی، مقاومت و رنجش می‌شود یا به وابستگی، گوشه‌گیری، احساس شکست و بی‌کفایتی می‌انجامد. هر مانعی احساس را مسدود می‌کند؛ یعنی ممکن است فرد در ادامه و دفعات بعدی، احساسات واقعی خود را بیان نکند و اگر مداوم از این موانع استفاده شود، می‌تواند به رابطه، آسیب دائمی بزند.

آدمک پوشالی
غالباً مخالفت با افکار و باور‌های افراد باعث بی‌احترامی به عقاید و شخصیت آنها می‌شود؛ حتی زمانی که برای فردی احترام زیادی قائل هستیم، ممکن است در میان بحث و اوج تعارض، به او توهین، و از کلمات تحقیرکننده استفاده کنیم.

در سبک‌های تفکر، خصوصاً تفکر نقادانه، روشی به نام «آدمک پوشالی» وجود دارد. در این روش، طوری اظهارات طرف مقابل را ترسیم می‌کنند که بتوانند به‌راحتی و قاطعانه نادرستی آن را ثابت نمایند.

سبک آدمک پوشانی از این واقعیت نشئت می‌گیرد که بیشتر انسان‌ها مایل نیستند به کسی که با آن‌ها اختلاف‌نظر شدید دارد، هوش و ذکاوت زیاد نسبت دهند. درنتیجه بدون آنکه فرد خواسته باشد، روابط او با دیگران دچار خدشه می‌شود. ازاین‌رو امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام در خطبه 16 نهج‌البلاغه پیرامون افکار و روابط غلط می‌فرماید: «أَلا وإِنَّ اَلْخَطَايَا خَيْلٌ شُمُسٌ حُمِلَ عَلَيْهَا أَهْلُهَا وَ خُلِعَتْ لُجُمُهَا فَتَقَحَّمَتْ بِهِمْ فِي اَلنَّارِ...»؛ «خطاها و افکار غلط مانند اسب‌هاى چموش و سركشى است كه صاحبان خطا را سوار كرده، ولی لگام از آن‌ها می‌گیرد تا آنجا كه سوار خود را به آتش می‌برد».

ارتباط مؤثر
همه افراد، در هر سنی می‌توانند مهارت‌های ارتباطی خاصی را بیاموزند که به بهبود روابط و افزایش کارایی اجتماعی آنان منتهی شود. برای برقراری روابط رضایت‌بخش، نیاز است روش‌هایی کشف شود که به ما کمک کنند تا حداقل بخشی از شکاف‌های بین‌فردی ما و دیگران ترمیم گردد. در ادامه، نمونه‌ای از این شیوه‌ها را می‌آوریم.

اصل حمل به احسن
در موضوع تفکر انتقادی، روشی دیگری به نام «اصل حمل به احسن» وجود دارد که استدلال‌های دیگران را به بهترین شکل ممکن تفسیر می‌کند. کسانی که از این سبک فکری استفاده می‌کنند، به جای اینکه اظهارات طرف مقابل را به‌عنوان هدف انتقاداتشان قرار دهند، به دنبال دفاع سازگارانه از آن سخنان برمی‌آیند. این افراد احترام متقابل در ارتباط را به‌خوبی رعایت می‌کنند.

احترام در ارتباط
احترام به نظرات دیگران، نگرشی است که با رفتار‌های مشخصی (مثل گوش دادن فعال، تُن صدا و زبان بدن مناسب، کلمات و استدلال‌هایی که به کار می‌بریم) نمایان می‌‌شود. بهتر است در روابط روزانه، با حالت بدن متمایل و دستان گشوده، خوب گوش کنیم و بازخورد دهیم تا متوجه شویم سخن دیگران را کاملاً و درست فهمیده‌ایم. سپس استدلال‌های خود را در آرامش با کلمات زیبا، لحن و تن صدای مناسب بیان کنیم.