جمعه، روز اجتماع و میعاد جماعت است. بانگ آسمانی اذان، جان ها را از اشتغالات زمینی می کَند و به سوی نور و رستگاری به پرواز در می آورد. مؤمنان از هر گوشه، آن چه در دست دارند وامی نهند و برای حضور در بارگاه محبوبْ خود را می آرایند و برای دیدار با فرشتگانْ خود را خوش بو می سازند. ایشان چونان رودی از هر کوی و برزن سرازیر می شوند و چون موجی عظیم، به دریای جماعت جمعه می پیوندند تا با دلی سرشار از عشق و ایمان به خدا، خود را در امواجِ ایمانِ جمعْ غرق سازند و نه با زبان خود، که با زبان جمعْ خدا را بخوانند و نه به اندازه یک نفر، که به ظرفیت یک اجتماع فیض بگیرند.
اولین نماز جمعه بعد از انقلاب | بیشتر تاریخ نگاران و مفسران عقید دارند که «اسعد بن زراره» نخستین برپادارنده نماز جمعه بود که قبل از هجرت، در قریه ای در نزدیکی مدینه، نماز جمعه را اقامه کرد. در چگونگی برگزاری آن گفته اند که چون پیامبر صلی الله علیه و آله نمی توانست نماز جمعه را در مکه بر پا سازد، به «مصعب بن عمیر» ـ که امیر مدینه بود ـ دستور داد تا نماز جمعه را اقامه کند. مصعب هم نزد «اسعد بن زراره» رفته و امرِ به نماز جمعه را به وی خبر داد و او نیز به همراه چهل نفر، به دستور پیامبر صلی الله علیه و آله جامه عمل پوشاند.
اولین نماز جمعه بعد از انقلاب
پس از پیروزی انقلاب شکوه مند اسلامی، فریضه مهم نماز جمعه زنده شد و دستور برگزاری آنْ از سوی امام راحل صادر گردید. به همین منظور، در نخستین جمعه ماه مبارک رمضان سال 1399 ق که مصادف با پنجم مردادماه 1358 ش بود، با شرکت بیش از یک میلیون نفر از مردم مسلمان روزه دار تهران و در گرمای شدید تابستان، اولین نماز جمعه، به امامت و پیشوایی مرحوم آیت اللّه طالقانی در دانشگاه تهران، و با شکوه و عظمت خاصی برگزار شد.
اولین نماز جمعه بعد از انقلاب: نماز جمعه در کلام امام خمینی رحمه الله
معمار بزرگ انقلاب اسلامی، حضرت امام خمینی رحمه الله ، در مورد نماز جمعه چنین می فرماید: «نماز جمعه، که نمایشی از قدرت سیاسی و اجتماعی اسلام است، باید هرچه باشکوه مندتر و پرمحتواتر اقامه شود. ملت ما گمان نکند که نماز جمعه یک نماز عادی است؛ نماز جمعه با شکوه مندی ای که دارد، برای نهضت کوتاهْ عمرِ ما یک پشتوانه محکم، و در پیش برد انقلاب اسلامی ما عامل مؤثر است. ملت عظیم و عزیزْ باید با شرکت خود، این سنگر اسلامی را هر چه عظیم تر و بلندپایه تر حفظ نماید تا به برکت آن، توطئه های خائنانه و دسیسه های مُفسدان خنثی شود».
اولین نماز جمعه بعد از انقلاب: مظهر وحدت مسلمانان
نماز جمعه، به عنوان یک مراسم عبادی ـ سیاسی، در بین امت اسلامْ از اهمیت و جایگاه والایی برخوردار است. این فریضه، نه تنها یک عبادت، بلکه مظهر وحدت مسلمانان و شکوه و عظمت اسلام است و به عنوان یک رسانه اسلامی، با اطلاعْ رسانیِ صحیح و روشن سازی افکار، موجب آگاهی پیروان قرآن می شود از این رو، نمازی عبادی ـ سیاسی به شمار می آید. این نمازِ وحدت بخش ودشمن شکن، برکات و آثار سازنده فراوانی دارد و در زمینه های سیاسی، معنوی، اجتماعی و فرهنگی، قابل بحث و بررسی است.
اولین نماز جمعه بعد از انقلاب: نماز جمعه در قرآن مجید
دین مقدس اسلام، بیش از هر چیزْ به وحدت و یک پارچگی مسلمانان اهمیت داده، می کوشد تا از هر راه، این امر تحقق پیدا کند. از این رو، نماز جمعه از اهمیت وافری برخوردار است، به نحوی که در قرآن، مؤمنان در روز جمعه به برپاداشتن نماز جمعه و دوری از کارهای مخالف آن مأمور شده اند. قرآن مجید در این باره می فرماید: «ای کسانی که ایمان آورده اید، هنگامی که برای نمازِ روز جمعه ندا داده می شود، به سوی ذکر خدا بشتابید و خرید و فروش را رها کنید. اگر بدانید، این برای شما بهتر است».
اولین نماز جمعه بعد از انقلاب: تجلّی قدرت مسلمانان
اجتماع امت اسلامی و گسترش صف های نمازگزاران، به ویژه نماز جمعه، امیددهنده مؤمنان است و به امت اسلامْ قدرت، استقامت، عظمت و صلابت می بخشد. به نمایش گذاشتن این قدرت سیاسی و عبادیِ جهان اسلام، دشمنان اسلام و منافقان را مأیوس کرده، نیرنگ آنان را برای همیشه ناکام می سازد و ترس و وحشت را در دل دشمنان اسلام می افکند.
اولین نماز جمعه بعد از انقلاب: نماز جمعه در کلام مقام معظم رهبری
مقام معظم رهبری، حضرت آیت اللّه خامنه ای، در مورد نماز شکوه مند جمعه می فرماید: «نماز جمعه، سمبل است. نماز جمعه، یک واجب سمبلیک است. یک سمبل است. رمز است. نشان دهنده ابعاد گوناگون است: اوّلاً نماز است؛ یعنی ذکر و یاد خداست، و ثانیا جهت دهنده به زندگی اجتماع و فرد است».
ایشان هم چنین در جایی دیگر می فرمایند: «نماز جمعه، همان طوری که نامش هم نشان می دهد، نمازی است که ذکر خدا را با اجتماع مسلمانان توأم می کند. این نماز، با آن ذکر و یادی که تنها و در خلوت انجام بگیرد، تفاوت می کند. در این نماز، تن های مردم و دل های ایشان در کنار یکدیگر قرار می گیرد؛ لذا به این نماز می گویند نماز وحدت آفرین و حقیقت هم همین است».
اولین نماز جمعه بعد از انقلاب: تجربه وحدت و یک پارچگی
اسلام، دینی اجتماعی، و نماز جمعهْ مظهر اجتماع است. نماز جمعه، مظهر وحدت جامعه ایمانی و تجلی قدرت و صلابت مؤمنان است. در نماز جمعه، همه قشرها، طبقات و اصناف جامعه، وحدت و یک پارچگی را تجربه کرده و چهره واقعی خود را در آینه اجتماع مشاهده می کنند. در این اجتماع بزرگ توحیدی، همه دوشادوش یکدیگر و با یک هدف، به سوی یک قبله و یک جهت به عبادت بر می خیزند و یاد خدا را در همیشه تاریخ زنده می دارند.
اولین نماز جمعه بعد از انقلاب: آموزش مستقیم و عمومی
از آثار اجتماعی نماز جمعه، ایجاد کلاس درسی است به وسعت یک اجتماع بزرگ که امامِ جمعهْ استاد و آموزگار، و نمازگزارانْ شاگردان آن به شمار می آیند. موضوع درس می تواند همه مسائل مهمی باشد که امت اسلامی به آن نیاز دارند؛ مانند: مسائل اعتقادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، تاریخی و... . بی تردید، قبول شدگان این کلاس، عمل کنندگانِ به مضامین خطبه ها هستند. از برکت نماز جمعه، این کلاس وسیع و گستردهْ با کمترین هزینه و بیشترین آثار بر پا می شود.
اولین نماز جمعه بعد از انقلاب: نزدیکی طبقات جامعه
نماز جمعه همانند سایر اجتماعات دینی، برادری و صمیمیت را در میان مسلمانان تقویت می کند و تفاوت های طبقاتی و اختلاف در نژاد، رنگ و زبان، در جماعت شکوه مند جمعه، از میان برداشته می شود و همه اقشار در کنار هم قرار می گیرند. بدین ترتیب، برتری های خیالی و فاصله هایی که ممکن است به جهت تفاوت ها در جامعه شکل بگیرد، رنگ می بازد و صفا، صمیمیت، ایثار و دوستی جای آن را می گیرد.
اولین نماز جمعه بعد از انقلاب: محلی برای حل مشکلات
این که مردم شهر در یک جا جمع شوند و با عقیده و عبادتی یک سان، وحدت خود را به همه نشان دهند، اهمیت فراوانی در حل مشکلات عمومی خواهد داشت. به تعبیر دیگر، می توان نماز جمعه را «شورای عمومی شهر» نامید و از این اجتماعْ برای حل مشکلات شهر، کشور، منطقه و حتی جهان کمک گرفت و شعر تعاون و هم دلی سر داد.
اولین نماز جمعه بعد از انقلاب: عظمت نماز جمعه
در سیره زندگی اهل بیت علیهم السلام مشاهده می کنیم که آنان به این فریضه الهی اهتمام فراوان داشته اند. حضرت علی علیه السلام به جهت بزرگْ داشت نماز جمعه، با پای برهنه در آن حاضر می شد و کفش ها را در دست چپ می گرفت و می فرمود: این نماز جمعه، جایگاه خاص الهی است. ایشان این کار را از روی تواضع در برابر خداوند انجام می داد.