نگاهی به کمّیت و کیفیت برنامههای رسانه ملی در رویداد بزرگ عید غدیرخم ...
عید غدیر چهل و پنجم از ابتدای انقلاب آمد و رفت. مقایسه عملکرد رسانه ملی با سالهای گذشته میتواند نشان دهنده پیشرفت و یا پسرفت صداوسیما در تبلیغ و تعظیم غدیر به عنوان یک جشن دینی_مذهبی باشد. برای تشخیص عملکرد رسانه بزرگی چون صداوسیما، باید به مطالعه بازخورد آن در جامعه بپردازیم. بررسی جشنهای خودجوش مردمی و نشاط حاصل از این مراسمات در جامعه، نشان از یک فعالیت تأثیرگذار رسانهای در بستر کشور دارد. از آنجا که چند سال اخیر این شور و اهتمام عمومی در کشور بیشتر رخ مینماید، میتوان گفت که فعالیتهای رسانه ملی در این زمینه توانسته در برانگیختن روح مردمی در این جشنها تأثیر بسزایی داشته باشد.
برای بررسی بهتر عملکرد رسانه ملی در زمینه پرداخت به جشن غدیر، لازم است که از دو وجهه کمّی و کیفی به بررسی ابعاد مختلف برنامهها و ویژه برنامههای این رسانه عمومی بپردازیم. در بحث کمّیت، میتوان گفت که رسانه ملی با در پیش گرفتن یک راهبرد ساده توانسته از ظرفیتهای موجود در رسانه ملی و جامعه استفاده کند. رسانه ملی با تغییر رویکرد و با هدف ایجاد روح شادی در دل جامعه، فاصله بین دو عید بزرگ مسلمانان را به تولید کارهایی در این زمینه پرداخته است. برنامههای مختلفی در مدلها و ژانرهای مختلف رسانهای، در این ایام با هدف ایجاد احساس شادی در جامعه ساختهِ و پخش میشود که هر کدام با درصدهای گوناگون توانستهاند تأثیرگذار باشند.
اما در باب کیفیت برنامههای تولیدی در باب عید غدیر باید به گونه دیگری به بحث بپردازیم. نخست، مخاطب درپی چیست؟ و ثانیاً نیاز مخاطب چیست؟ و درنهایت وظیفه رسانه بزرگ و پرهزینهای مثل صداوسیما چیست؟
مخاطب شناسی در جهان مدرن پدیدهای پیچیده است؛ چرا که تکثرگرایی و خواست فردی به گونهای مانع اتفاق نظر جامعه بر یک امر میشود و اجتماع جامعه را مسئلهای مترتب بر زمینهسازی فرهنگی میکند. برای درک بهتر این مطلب، تنها کافی است به آمار رسمی رسانه ملی در زمینه پربازدیدترین برنامهها نگاهی بیاندازیم. مردم در رسانه به دنبال سرگرمی و فراغت هستند، به همین علت پربازدیدترین برنامههای رسانه ملی مستندهای راز بقا، فوتبال و تلنت شوها (مسابقات استعداد یابی) هستند. این اطلاعات نشاندهنده میزان اقبال مخاطب به سرگرمی و جذابیتهای رسانهای است.
اما آنچه که مخاطب را در همیشه تاریخ، مخصوصاً در جهان امروز سیراب میکند، «معنا» است. معنا گمشده تاریخی انسان امروز است که تنها دین و تفکری که از فطرت سرچشمه میگیرد، میتواند برای آن آب حیات باشد. مخاطب دانسته یا ندانسته به دینی الهی و مناسبات و معانی آن نیاز دارد.
حال وظیفه صداوسیما بنا به فرموده امام راحل این است که دانشگاهی عمومی باشد و معارف ناب اسلامی را از دل قرآن و روایات اهلبیت علیهمالسلام استخراج کرده و به شیوههای جذاب و مخاطب پسند در اختیار مردم قرار دهد. آنچه که از تجربه برنامههای استعدادیابی مذهبی رسانه ملی ( مثل محفل و معلی) به دست میآید این است که مخاطبین عمومی جامعه ایرانی، آنها را دوست داشته و پیگیر آن بودهاند. علاوه بر مطالب پیشین ذکر این نکته خالی از لطف نیست که این برنامهها علاوه بر سرگرمی توانستهاند به الگوسازی شیوههای شهرت به سبک دینی_میهنی بپردازند بهگونهای که اگر جوان یا نوجوانی صدای مناسبی داشته و از طرفی مذهبی باشد، در پی الگوبرداری از این برنامهها به سمت مداحی و تلاوت قرآن کریم روی میآورد تا خوانندگی.