- زندگی پر از اتفاقات و رویدادهایی است که خوشایند آدمی نیست، انسان در برخورد با این حوادث نیازمند خوش بینی است.
خوشبینی به یک انتظار تعمیم‌یافته اشاره دارد که فرد بر اساس آن احساس می‌کند هنگام رویارویی با مشکلات، نتایج خوشایند رخ خواهد داد. این انتظار بیشتر حیطه‌های مهم زندگی فرد را پوشش می‌دهد. خوشبینی با ویژگی‌های روان‌شناختی گوناگونی رابطه دارد که هر کدام می‌تواند نقشی در احساس رضایت از زندگی داشته باشند(۱). مفهوم خوش بینی از مفاهیم مطرح شده در روان شناسی مثبت است. نتایج به دست آمده بیان گر این مطلب اند که خوش بینی در چگونگی تفکر و تبیین افراد درباره علل رویدادها و حوادث ریشه دارد. هر فردی برای نسبت دادن پدیده ای به علتی معین، گرایش های خاص خود را دارد که از آن به سبک زندگی تبیین می شود. از مطالعه پژوهش های متعدد روان شناختی به دست می آید که خوش بینی با بسیاری از متغیرها، نظیر سلامت جسمانی، سلامت روانی، رضایت از زندگی، انگیزه پیشرفت، امید به زندگی، سازگاری با بیماری های مزمن جسمی، راهبردهای مقابله با استرس و مانند آن رابطه مثبت و معناداری دارد.
دین اسلام خوش‌بینانه‌ترین نگرش و نگاه به خدا، انسان، جهان هستی و زندگی را فراروی بشر قرار می‌دهد. خداوند متعال در آیات متعدد قرآن كریم انسان را به تفكر، تدبر و تعقل در مورد نشانه‌های انفسی و آفاقی، دعوت كرده و از او می‌خواهد كه به یادآوری و توجه به نعمت‌ها، زیبایی‌ها و شگفتی‌های جهان هستی بپردازد تا از این راه به مبدأ و خاستگاه این نعمت‌ها و زیبایی‌های وجودی پی برده، به او ایمان آورده، سرِ تسلیم و بندگی به درگاه پاكش ساییده و شكر‌گزار نعمت‌های او باشد. احساس امنیت واقعی فقط در سایه خدا‌باوری حاصل می‌شود، چون میل به احساس امنیت، زائیده ترس از محرك‌های واقعی یا خیالی است. اما فرد مؤمن و موحّد با استناد به دو منبع گران‌سنگ وحیانی (قرآن كریم) و نقلی (روایات)، به پدیده‌ها و رویدادهای اضطراب‌زا و نگران‌كننده زندگی اسناد منطقی می‌دهد؛ به این بیان كه پاره‌ای از رویدادها را از جانب خداوند برای آزمایش خویش دانسته و برخی از آنها را محصول رفتارهای نابهنجار خویش در نظر گرفته و در برابر رویدادهای نوع اوّل، صبر و بردباری پیشه كرده و آنها را نردبان ترقی و تكامل مادی و معنوی خویش قرار می‌دهد. همچنین در برابر رویدادهای نوع دوم، احساس پشیمانی و ندامت كرده و درصدد تلافی و جبران بر می‌آید. انسان مؤمن، مشكلات و سختی‌ها را موقتی و قابل حل در نظر گرفته و در همه حال به قدرت بی‌نهایت خداوند متعال متكی شده و به او توكل می‌كند. همچنین با یادآوری، نیایش و توكل به خداوند بر نگرانی‌ها فایق می‌آید(۲).
همچنین در متون دینی بر خوش بینی نسبت به برادران دینی و تفسیر و تعبیر رفتار آنها به بهترین وجه تأکید(۳) و به صراحت از افراد خواسته شده از بدگمانی دوری کنند:« إجتَنِبُوا کَثیرًا مِنَ الظَّنِِّ إِنَّ بَعضَ الظَّنِّ إِثمٌ»(۴).
_______________
پی نوشت:
۱- نوری، نجیب الله و ناصر سقای بی ریا،« بررسی رابطه بین خوش بینی سرشتی و خوش بینی از دیدگاه اسلام با رضایت مندی از زندگی»،روانشناسی و دین، سال دوم، شماره ۳، پاییز ۱۳۸۸، ص ۶۸- ۲۹.
۲- حسنی، رمضانعلی و همکاران،« بررسی رابطه بین خوش بینی اسلامی،خوش بینی آموخته شده سلیگمن و امنیت روانی»، روانشناسی و دین، سال چهارم، ش ۴، زمستان ۱۳۹۰، ص ۱۰۲ – ۷۵ .
۳- کافی، ج۲، ص ۲۶۹.
۴- حجرات، ۱۲ .
خوش بینی از صفات و ویژگی هایی است که آدمی در زندگی به آن نیازمند است. عدم خوشبینی در برخورد با حوادث، منجر به مشکلات روانی می شود. برای داشتن زندگی بانشاط باید خوش بینی را تمرین کرد تا ملکه گردد.