رهروان ولایت ـ بسم الله الرحمن الرحیم
ملاک و معیارهای فضیلت در فرهنگ اسلامی
در فرهنگ قرآن ملاک و معیار ارزش و امتیاز افراد به رنگ، ملیت، زبان، جنسیت، یا محل تولد آنها مشخص نمیشود از این روکسی حق ندارد به خاطر موارد ذکر شده برای خود مقام و موقعیتی قائل و بر دیگران فخر فروشی نماید.حال سوالی که در این خصوص در ذهن تداعی می شود این است که در فرهنگ قرآن ملاک و میزان برتری و فضیلت چیست؟
جواب:
قبل از این که به این سوال جواب دهیم لازم به ذکر است وقتی سخن از فضیلت و برتری در فرهنگ اسلامی به میان می آید مقصود برتری افراد نزد خداوند متعال است. از این رو کسی حق ندارد با دار بودن ملاک و معیارهای فضیلت بر کسی فخر فروشی و بزرگی نماید.
اصلی ترین ملاک و معیار فضیلت و برتری در قرآن
اولین و مهمترین معیار فضیلت و بزرگی در فرهنگ قرآن تقوای الهی است؛ از این رو در فرهنگ اسلام هرکسی که از قوه تقوا و خدا ترسی بیشتری در زندگی برخوردار باشد نزد خداوند متعال مقرب تر به حساب می آید.
«يا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْناكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَ أُنْثى وَ جَعَلْناكُمْ شُعُوباً وَ قَبائِلَ لِتَعارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَليمٌ خَبيرٌ [حجرات/13] اى مردم، ما شما را از مرد و زنى آفريديم، و شما را ملّت ملّت و قبيله قبيله گردانيديم تا با يكديگر شناسايى متقابل حاصل كنيد. در حقيقت ارجمندترين شما نزد خدا پرهيزگارترين شماست. بىترديد، خداوند داناى آگاه است.»
«خَلَقَكُمْ مِنْ نَفْسٍ واحِدَة[زمر/6] او شما را از يك نفس آفريد»
نکات مهم آیه:
در این آیات ارزشمند به چند نکته مهم واساسی می توان اشاره کرد:
1-بین زن و مرد در جنسیت وساختار ظاهری هیچ گونه برتری و فضیلتی وجود نداد، چرا که خداوند متعال آنها را از نفس واحده خلق کرده است از این رو گروهی زن متلد شدهاند و گروهی مرد از این رو در این حیث هیچ گونه فضیلتی برای طرفین بیان نشده است.
2-قوم و قبیله و جایگاه اجتماعی ملاک و معیار قرآن برای رسیدن فضیلت و بزرگی به حساب نمی آید.
ده فضیلت مهم اخلاقی
خداوند متعال در قرآن مجید 10 فضیلت مهم اخلاقی را بیان می فرماید که در آن ملاک و میزان بزرگی مشخص می شود چیزی که در این آیه ارزشمند بسیار چشم نوازی می کند برابری وتساوی زن و مرد در برخوردار از این فضایل مهم دینی و اخلاقی است.
«إِنَّ الْمُسْلِمينَ وَ الْمُسْلِماتِ وَ الْمُؤْمِنينَ وَ الْمُؤْمِناتِ وَ الْقانِتينَ وَ الْقانِتاتِ وَ الصَّادِقينَ وَ الصَّادِقاتِ وَ الصَّابِرينَ وَ الصَّابِراتِ وَ الْخاشِعينَ وَ الْخاشِعاتِ وَ الْمُتَصَدِّقينَ وَ الْمُتَصَدِّقاتِ وَ الصَّائِمينَ وَ الصَّائِماتِ وَ الْحافِظينَ فُرُوجَهُمْ وَ الْحافِظاتِ وَ الذَّاكِرينَ اللَّهَ كَثيراً وَ الذَّاكِراتِ أَعَدَّ اللَّهُ لَهُمْ مَغْفِرَةً وَ أَجْراً عَظيماً [احزاب/35] مردان و زنان مسلمان، و مردان و زنان با ايمان، و مردان و زنان عبادتپيشه، و مردان و زنان راستگو، و مردان و زنان شكيبا، و مردان و زنان فروتن، و مردان و زنان صدقهدهنده، و مردان و زنان روزهدار، و مردان و زنان پاكدامن، و مردان و زنانى كه خدا را فراوان ياد مىكنند، خدا براى [همه] آنان آمرزشى و پاداشى بزرگ فراهم ساخته است.»
نتیجه گیری
نتیجه ای که در این نوشتار بدست می‌آید این است که خداوند متعال همان جایگاهی که برای جنس مذکر قائل است؛ همان جایگاه و امتیاز را از جنس مونث قبل می‌کند از طرفی ملاک ومعیار ارزش و جایگاه در فرهنگ قرآن به جنسیت و قومیت و ملیت افراد معطوف نیست از این رو زبان، رنگ، جایگاه اجتماعی، ثروت و مقام هیچکدام آنها در منطق قرآن میزان برتری به حساب نمی‌آید و تنها میزان اعتبار و ارزش در فرهنگ قرآن تقوا و قرب الهی می‌باشد.