تبلیغ ومنابری از جنس نور

بسم الله الرحمن الرحیم

تبلیغ ومنابری از جنس نور

تبیلغ از ماده ی (ب-ل-غ) در دو معنای اصلی رسیدن، واصل شدن و کفایت کردن وضع گردیده است،[1] صاحب مفردات در بیان معنای آن می نویسد:« البلوغ و البلاغ: الانتهاء الی أقصی المقصد و المنتهی، مکانا و زمانا، أو أمراً من الامور المقدرة».[2]بلوغ و بلاغ یعنی از حیث مکان و زمان و هر امر اعتباری دیگر به مقصد و هدف منتهی شدن و رسیدن است، البته معنای نزدیک شدن به مقصد را نیز می رساند.[3] خدای متعال در قران کریم از تبلیغ، به عنوان عنصر اصلی و محوری برای عرضه دستورات دینی به سوی مردم به منظور ایجاد آگاهی و در نتیجه؛ رشد و کمال انسانها در سایه اعتقاد و شناخت معارف الهی یاد می فرماید، در واقع حقیقت علم از ذات مقدس باری تعالی نشأت می گیرد و پیامبران این وظیفه را دارند که علوم را از سرچشمه دریافت نموده و در ظرف جان های مستعد جاری سازند، خدای متعال می فرماید:«قَالَ إِنَّمَا الْعِلْمُ عِندَ اللَّهِ وَأُبَلِّغُکُم مَّا أُرْسِلْتُ بِهِ وَلَکِنِّی أَرَاکُمْ قَوْمًا تَجْهَلُون».[4] گفت: علم (آن) تنها نزد خداست (و او می داند چه زمانی شما را مجازات کند). من آنچه را به آن فرستاده شده ام به شما ابلاغ می کنم، (وظیفه من همین است. )ولی شما را گروهی می بینیم که پیوسته در نادانی هستید. بعد مهم و دیگر تبلیغ به عنوان اتمام حجتی برای گروه سرکشان است، خدای سبحان می فرماید:«فَتَوَلَّی عَنْهُمْ وَقَالَ یَا قَوْمِ لَقَدْ أَبْلَغْتُکُمْ رِسَالَاتِ رَبِّی وَنَصَحْتُ لَکُمْ ۖ فَکَیْفَ آسَی عَلَی قَوْمٍ کَافِرِینَ».[5] و از آنان روی بر تافت و گفت: «ای قوم من! من رسالتهای پروردگارم را به شما ابلاغ کردمو برای شما خیرخواهی نمودم. با این حال، چگونه بر حال قوم بی ایمان تأسّف بخورم؟!

خدای متعال از مبلغان با عناوینی نظیر؛ داعیان به سوی خیر، آمران به معروف و ناهیان از منکر یاد می فرماید که در نتیجه ی فعالیت در حوزه ی دین، رستگاری و پیروزی حقیقی نصیب آنان خواهد شد، خدای متعال می فرماید:« وَلْتَکُن مِّنکُمْ أُمَّةٌ یَدْعُونَ إِلَی الْخَیْرِ وَیَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنکَرِ ۚ وَأُولَئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ»[6] و (برای رسیدن به وحدت) باید از میان شما، جمعی دعوت به نیکی، و امر به معروف و نهی از منکر کنند. و رستگاران آنها هستند. سیره ی مبارک نبی مکرم اسلام حضرت محمد بن عبدالله (صلی الله علیه و آله) در مدت 23 سال حضور در شهر مکه و مدینه، گویای اهتمام ویژه ی ایشان به مسئله ی تبلیغ دین مبین اسلام در کلیه جنبه های معرفتی بوده است، در واقع اسلام جمعیت مردم یثرب، متأثر از پیمان عقبه اول و دوم بواسطه ی مجاهدات شجاعانه تبلیغی پیامبر اکرم(ص)بوده و پس از آن، ارسال مبلغان طراز اولی نظیر  مصعب بن عمیر بن هاشم به عنوان اولین مبلغ به منظور قرائت قرآن، تعلیم احکام و واداشتن مردم برای تفکر در دین اسلام به یثرب تاثیر فراوانی در آشنایی و گرایش مردم به اسلام داشته است، که در بستر اجماع مردم یثرب بر دین اسلام، هسته های اولیه حکومت اسلامی و استقرار دین اسلام در شبه جزیره عربستان شکل گرفت. در روایات نبوی و ائمه معصومین(علیهم السلام) ضمن پرداخت به ضرورت تبلیغ و شرائط مبلغان، به پاداش عظیم اخروی تبلیغ و اثرات گسترده مادی و معنوی آن تصریح شده است[7] که در بستر اجماع مردم یثرب بر اسلام هسته های اولیه حکومت اسلامی و استقرار اسلام در شبه جزیره عربستان شکل گرفت. [8] در روایات نبوی و ائمه معصومین(علیهم السلام) ضمن پرداخت به ضرورت تبلیغ و شرائط مبلغان، به پاداش عظیم اخروی تبلیغ و اثرات گسترده مادی و معنوی آن تصریح شده است، چنانچه پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) می فرماید:«خِیارُ اُمَّتی مَن دَعا إلَی اللّهِ تَعالی، و حَبَّبَ عِبادَهُ إلَیهِ».[9]  بهترین امّت من کسی است که به سوی خداوند متعال فرا خوانَد و بندگانش را با او دوست سازد.

در روایتی دیگر « أ لا اُحَدِّثُکُم عَن أقوامٍ لَیسوا بِأَنبِیاءَ و لا شُهَداءَ، یَغبِطُهُم یَومَ القِیامَةِ الأَنبِیاءُ وَ الشُّهَداءُ بِمَنازِلِهِم مِنَ اللّهِ، عَلی مَنابِرَ مِن نورٍ؟ قیلَ: مَن هُم یا رَسولَ اللّهِ؟ قالَ: هُمُ الذَّینَ یُحَبِّبونَ عِبادَ اللّهِ إلَی اللّهِ، و یُحَبِّبونَ اللّهَ إلی عِبادِهِ. قُلنا: هذا حَبَّبُوا اللّهَ إلی عِبادِهِ، فَکَیفَ یُحَبِّبونَ عِبادَ اللّهِ إلَی اللّهِ؟ قالَ: یَأمُرونَهُم بِما یُحِبُّ اللّهُ، و یَنهَونَهُم عَمّا یَکرَهُ اللّهُ، فَإِذا أطاعوهُم أحَبَّهُمُ اللّهُ. »[10]«آیا برای شما از اقوامی بگویم که با آن که پیامبر و یا شهید نبودند، اما در روز قیامت، به خاطر مقامی که نزد خداوند دارند و بر روی منبرهایی از نورند، پیامبران و شهیدان، به آنان غبطه می‌خورند؟ ». گفته شد: ای رسول خدا! آنان کیان اند؟ فرمود: «آنان، کسانی هستند که خدا را در نظر مردم و مردم را در نظر خداوند، محبوب می‌سازند». گفتیم: این که خداوند را در نظر بندگان محبوب می‌سازند، روشن است ؛ اما چگونه بندگان خدا را در نظر خداوند، محبوب می‌سازند؟ فرمود: «آنان را بدانچه خداوند دوست می‌دارد، فرمان می‌دهند و از آنچه خداوند ناپسند می‌شمارد، نهی شان می‌کنند. وقتی مردم از آنان اطاعت کنند، خداوند ایشان را دوست خواهد داشت».

[1] جوهری، أاسماعیل بن حماد، الصحاح تاج اللغة و صحاح العربیة،دارالعلم للملایین، ج4، ص1316.

[2] راغب، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن،دارالقلم، ص144

[3] همان.

[4] سورة الاحقاف: ٢٣.

[5] سورة الاعراف : ٩٣.

[6] سورة آل عمران: ١٠٤.

[7] ابن هشام حمیری، السیرة النبویةة،مکتبة محمد علی صبیح، ج2، ص295.

[8] ابن هشام حمیری، السیرة النبویةة،مکتبة محمد علی صبیح، ج2، ص295؛ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، موسسة الاعلمی للمطبوعات، ج2، ص214؛ ابن الجوزی، ابوالفرج، المنتظم فی التاریخ و الامم، دار الکتب العلمیة، ج3، ص200-201.

[9]متقی هندی، علی بن حسام، کنز العمال، موسسة الرسالة، ج١٦، ص١٠٣/ ٤٤٠٦٩.

[10]همان، ج۳، ص۶۸۶/ ۸۴۶۰.