بنا به آموزه‌های شریعت مقدس اسلام صله رحم یکی از واجبات موکد شرعی است که آثار و برکات زیادی را به ارمغان می‌آورد و بالعکس ترک آن، آثار منفی و زیانبار بسیاری را در پی خواهد داشت.
مقدمه: بستگان و خویشاوندان ما نیز مانند سایر اعضای خانواده ما اعم از والدین و فرزندان، حقوقی بر گردن ما دارند که از مهمترین آنها صله رحم است یعنی اینکه باید با آنها رابطه داشته باشیم و حتی اگر از نیکان نباشند نیز نباید با آنها قطع رابطه کنیم.
صله رحم برکات فراوانی را در پی خواهد داشت از جمله آنها این است که باعث تاخیر مرگ و افزایش رزق و روزی خواهد شد، چنانچه حضرت امام حسین علیه السلام در این مورد می‌فرمایند: «مَن سَرَّهُ أن يُنسَأ في أجَلِهِ ، و يُزادَ في رِزقِهِ ، فَلْيَصِلْ رَحِمَهُ» [۱] «هر كه دوست دارد مرگش به تأخير افتد و روزى اش افزايش يابد ، صله رحم به جاى آورَد».
یکی دیگر از برکات و آثار مثبت صله رحم این است که باعث افزایش عمر می‌شود، حضرت امام جعفر صادق علیه السلام در مورد تاثیری که صله رحم در افزایش عمر انسان دارد چنین می‌فرمایند: «ما نَعْلَمُ شَيْئا يَزيدُ فِى الْعُمْرِ اِلاّ صِلَةَ الرَّحِمِ، حَتّى اِنَّ الرَّجُلَ يَكونُاَجَلُهُ ثَلاثَ سِنينَ فَيكونُ وَصولاً لِلرَّحِمِ فَيَزيدُ اللّه ُ فى عُمْرِهِ ثَلاثيْنَ سَنَةً فَيَجْعَلُها ثَلاثاوَ ثَلاثيْنَ سَنَةً، وَ يَكونُ اَجَلُهُ ثَلاثا وَ ثَلاثيْنَ سَنَةً فَيَكونَ قاطِعا لِلرَّحِمِ، فَيَنْقُصُهُ اللّه ُثَلاثيْنَ سَنَةً وَ يَجْعَلُ اَجَلَهُ اِلى ثَلاثِ سِنينَ» [۲] «ما، غير از صله رحم، چيزى نمى شناسيم كه بر عمر بيفزايد، تا آن جا كه گاهى عمر كسىسه سال است، و وقتى كه اهل صله رحم مى شود، خداوند هم سى سال بر عمرش مى افزايدو آن را سى و سه سال مى كند و گاهى عمر كسى سى و سه سال است و قطع رحم مى كندو خداوند هم سى سال از عمر او مى كاهد و عمرش را به سه سال، كاهش مى دهد».
ممکن است برای ما سوال پیش بیاید که آیا صله رحم تنها با معاشرت و رفت و آمد با اقوام و آشنایان ادا می‌گردد و یا اینکه مصادیق دیگری نیز دارد؟
در جامعه کنونی شاهد این هستیم که در بسیاری از دید و بازدیدهای خانوادگی حتماً باید پای پذیرایی‌های آنچنانی و تجملات و سفره‌های پر زرق و برق در میان باشد که به تبع هزینه‌های بسیاری را برای خانواده‌ها در پی خواهد داشت، که متاسفانه بسیاری از خانواده‌ها از آنجا که در مضیقه و تنگنای معیشتی هستند، از این مهمانی دادن‌ها صرف نظر می‌کنند و در نتیجه صله رحم را ادا نمی‌کنند.
اما این را باید دانست که ادا کردن صله رحم تنها محدود به این میهمانی گرفتن‌های پرهزینه نیست، بلکه مصادیق دیگری نیز دارد، به طور مثال بنا به آموزه‌های اسلامی حتی نوشاندن آب به اقوام و آشنایان نیز از مصادیق صله رحم است، چنانچه حضرت امام علی بن موسی الرضا علیه السلام در این مورد می‌فرمایند: «صِل رَحِمَكَ وَلَو بِشَربَةٍ مِنَ الماءِ» [۳] « صله رحم کن گرچه به نوشیدن آبی باشد».
و نیز از دیگر مصادیق صله رحم این است که به اقوام و آشنایانمان آزار نرسانیم، چنانچه حضرت امام علی بن موسی الرضا علیه السلام در این مورد می‌فرمایند: «و أفضَلُ ما تُوصَلُ بِهِ الرَّحِمُ كَفُّ الأذى» [۴] «بهترين وسيله اى كه با آن صله رحم به جاى آورده مى شود ، خوددارى از آزار رساندن به خويشاوندان است».
بنا به این فرموده حضرت امام علی بن موسی الرضا علیه السلام، بهترین مصداق صله رحم این است که به خویشاوندانمان آزار نرسانیم.
صله رحم علاوه بر اینکه باعث تاخیر مرگ و افزایش طول عمر می‌شود، برکات دیگری نیز در پی خواهد، از جمله اینکه اعمال انسان را پاک می‌کند و حسابرسی در روز قیامت را آسان می‌کند و دارایی‌های انسان را فزونی می‌بخشد و نیز مانند سدی محکم در برابر بلایا و حوادث نیز هست، چنانچه حضرت امام محمد باقر علیه السلام در این مورد می‌فرمایند: «صِلَةُ الأرحامِ تُزَكِّي الأعمالَ و تُنْمِي الأموالَ ، و تَدفَعُ البَلوى ، و تُيَسِّرُ الحِسابَ و تُنسِئُ في الأجَلِ» [۵] «صله رحم، اعمال را پاك مى كند ، داراييها را فزونى مى بخشد ، بلا را مى گرداند ، كار حسابرسى [در قيامت ]را آسان مى كند، و مرگ را به تأخير مى اندازد».
نتیجه‌گیری: صله رحم یکی از واجباتی است که در آموزه‌های مقدس شریعت اسلام به انجام آن تاکید فراوانی شده است و آن این است که با اقوام و بستگان و آشنایانمان ارتباط داشته باشیم، چرا که این اقوام و آشنایان نیز مانند سایر اعضای خانواده مانند والدین و فرزندان و همسر، حقوقی به گردن ما دارند که از مهمترین آنها صله رحم است. انجام صله رحم فواید و برکات فراوانی را به ارمغان خواهد آورد از جمله آنها این است که موجب تاخیر در مرگ و افزایش طول عمر می‌شود، و نیز مانند سپری انسان‌ها را از گرفتاری و بلایا حفظ می‌کندد و نیز موجب افزایش رزق و روزی و حسابرسی آسان در روز قیامت می‌شود. صله رحم تنها محدود به مهمانی دادن و مهمانی رفتن و رفت و آمد و معاشرت با اقوام و آشنایان نیست، بلکه مصادیق دیگری نیز دارد که از مهمترین مصادیق آن این است که به بستگان و خویشاوندان خود آزار نرسانیم.
پی نوشت
[۱] بحارالانوار، جلد ۷۴، صفحه ۹۱، حدیث ۱۵
[۲] کافی، جلد ۲، صفحه ۱۵۲، حدیث ۱۷
[۳] بحارالانوار، جلد ۷۱، صفحه ۸۸
[۴] بحارالانوار، جلد ۷۱، صفحه ۸۸
[۵] کافی، جلد ۲، صفحه ۱۵۰، حدیث ۴