مزاحمت خیابانی

در این روزها اگر خانم باشید، تفاوتی ندارد؛ در هر سن و با هر شکل و حالتی تا حالا  احتمالا می بایست چنین تجربه‌ای را داشته باشید. کنار خیابان در انتظار تاکسی ایستاده‌اید و در این فاصله  چندین ماشین با مدل‌های مختلف جلوی پای شما ترمز می‌کنند.
این افراد نه تاکسی هستند و نه مسافر کش بلکه افرادی هستند که به خود جسارت داده و درباره یک زن به عنوان سوژه جنسی قضاوت می کنند.در واقع صرف نظراز ظاهر یک زن، تحصیلات،پایگاه اجتماعی و یا حتی وضعیت تاهل  او این افراد به  ایجاد مزاحمت مشغولند و متاسفانه مزاحمت برای بانوان تبدیل به یک بیماری همه گیر اجتماعی شده است.این مزاحمتها از طرف صرفا طبقه و یا قشر خاصی نیست . در واقع مزاحمان خیابانی گروه ناهمگون و متفاوتی هستند.جوان، نوجوان، میانسال  و عموما در هر شغل و طبقه اجتماعی...اما در یك مشخصه مشتركند. همه آنها مردند.

طبق بررسی های انجام شده ، بیشترین مزاحمت‌ها عبارتند از: بوق زدن اتومبیل ها و اصرار به سوار شدن،تنه زدن عمدی به زنان ،متلک گفتن، خطاب قرار دادن با الفاظ رکیک ، ویراژ دادن و حرکات نمایشی موتورسواران و تعقیب زنان توسط مردان در اماکن خلوت.
طبق بررسی های انجام شده ، بیشترین مزاحمت‌ها عبارتند از: بوق زدن اتومبیل ها و اصرار به سوار شدن،تنه زدن عمدی به زنان ،متلک گفتن، خطاب قرار دادن با الفاظ رکیک ، ویراژ دادن و حرکات نمایشی موتورسواران و تعقیب زنان توسط مردان در اماکن خلوت.

به نظر می رسد مزاحمت خیابانی به عنوان یک ناهنجاری اجتماعی و کجروی مورد تحلیل قرار گیرد. آسیب یا كجروی اجتماعی به هر نوع عمل فردی یا جمعی اطلاق می‌شود كه در چارچوب اصول اخلاقی و قواعد عمل جمعی عام رسمی یا غیررسمی جامعه محل فعالیت كنشگران قرار نمی‌گیرد و در نتیجه با منع قانونی و یا قبح اخلاقی و اجتماعی روبرو می‌گردد.آسیب‌های اجتماعی پدیده‌هایی متنوع، نسبی و متغیرند. پرخاشگری و جنایت، خودكشی، اعتیاد و قاچاق مواد مخدر، جرائم مالی، اقتصادی و سرقت نمونه‌هایی از آسیب‌های اجتماعی جامعه امروزی ایران هستند كه كم و كیف آنها برحسب زمان و مكان (یعنی حال، نسبت به گذشته و در شهرها نسبت به روستاها) تغییر می‌كنند.

درباره آسیبهایی مانند اعتیاد،سرقت و یا انواع جنایتها تحلیلهای به نسبت خوبی در فضای علمی ایران انجام شده است.اما آسیب اجتماعی مزاحمت برای زنان علی رغم گستردگی و فراگیری اش فعالیتهای علمی برای شناخت و اقدامات لازم برای پیشگیری انجام نشده است.به همین خاطر تا حال هیچ آماری در مورد این رفتار و اعمال ضد ارزشی ارائه نشده است، اما به طور حتم اكثر بانوان با هر گروه سنی و هرگونه پوشش و تركیب ظاهری با این گونه مزاحمتها مواجه شده اند، كه متأسفانه هیچ تناسبی با تمدن ،فرهنگ و سابقه اعتقادی ما ندارد.
این آسیب مهم اجتماعی دارای عوارض بسیار ناگواری برای بانوان و خانواده ها و نهایتا جامعه است.عوارضی همچون آسیب شخصیتی، خشم، اضطراب و دلهره، افت تحصیلی، تزلزل بنیاد خانواده و از دست رفتن حس اعتماد، باعث بروز بسیاری از مشکلات روانی در جامعه می شود.
این آسیب مهم اجتماعی دارای عوارض بسیار ناگواری برای بانوان و خانواده ها و نهایتا جامعه است.عوارضی همچون آسیب شخصیتی، خشم، اضطراب و دلهره، افت تحصیلی، تزلزل بنیاد خانواده و از دست رفتن حس اعتماد، باعث بروز بسیاری از مشکلات روانی در جامعه می شود.
اما سوال مهمی که در این مجال می بایست به آن پرداخته شود این است که چرا مزاحمت برای زنان به عنوان یک ناهنجاری اجتماعی در حال گسترش و تبدیل به یک بیماری عمومی و فراگیر در حوزه جامعه است؟در این راستا می توان به دلایل زیر اشاره کرد:

1-فاصله بین بلوغ جسمی و بلوغ اجتماعی:
این  نگاه بر این باور است که به دلیل تغییر الگوهای زیست در  جامعه، بین بلوغ طبیعی و بلوغ عرف اجتماعی فاصله ایجاد شده است. در گذشته و جامعه سنتی سن ازدواج پایین بود اما الان با تفاوت شرایط اجتماعی بین 10 تا 15 سال میان این دو بلوغ و ازدواج فاصله افتاده است.در جامعه ما هیچ طرحی برای پر کردن این فاصله وجود ندارد. با بالا رفتن سن ازدواج به علت لزوم اتمام تحصیلات،سربازی، عدم یافتن شغل مناسب،مسکن و ... بخشی از نیازهای طبیعی بی پاسخ مانده و چون به صورت منطقی امکان پاسخ گویی نیست به شکل کجروانه و ناهنجار در شکل مزاحمتهای خیابانی بازنمود پیدا می کند. بنابراین بخشی از مزاحمت‌های خیابانی ناشی از همین فاصله است که جامعه برای آن هیچ راهکاری ندارد و رهایش کرده است.

2-نگاه نادرست جنسیتی حاکم بر برخی اقشار:
نکته دومی که در تحلیل آسیبهای مربوط به مزاحمتهای خیابانی وجود دارد این است که نوعی نگاه ضد اسلامی و ضد اخلاقی در برخی اقشار و جود دارد و آن فرو کاهیدن نقش زن نه به عنوان انسان بلکه به عنوان یک سوژه جنسی است.در بررسی معضل مزاحمت‌های خیابانی به این مساله نیز می‌رسیم که در فرهنگ مردسالاری، زنان نه به عنوان انسان، بلکه به عنوان سوژه جنسی دیده می‌شوند.

3- مردان خیابانی:
مردان خیابانی به كسانی اطلاق می شود كه بیشترین وقت خود را در خیابان سپری می كنند. این افراد خیابان را منبع كسب درآمد تلقی می كنند یا به عبارت دیگر خیابان را به عنوان منبعی جهت برآورده كردن نیازهای عاطفی، روانی و جنسی خود می دانند. وی می افزاید این افراد كسانی هستند كه به نوعی از خانواده خود طرد شده یا خانواده آنها از بافت منسجم و ساختار بهنجار برخوردار نیست و از سوی دیگر این افراد به گونه یی برای ارضای نیازهای خود به محیطی غیر از خانه و خانواده متوسل می شوند.این گونه افراد بیشترین نقش را در ایجاد مزاحمت برای بانوان دارند.

4- عدم و یا ضعف اجرای قانون :
طبق ماده 619 قانون مجازات اسلامی «هر كس در اماكن عمومی یا معابر متعرض یا مزاحم اطفال یا زنان بشود یا با الفاظ و حركات مخالف شؤون و حیثیت به آنان توهین نماید،به حبس از دو تا شش ماه و تا 74 ضربه شلاق محكوم خواهد شد». اما متاسفانه عملا برخوردها با این جرایم فصلی و مقطعی بوده و احکام و مجازات های لازم برای آن در نظر گرفته نمی شود. اگر چه طرحهای ضربتی مانند مبارزه با بدپوششی ویا مبارزه با  مزاحمین نوامیس به صورت مقطعی انجام می شود اما حضور دائمی گشتهای پلیس برای حمایت از زنان دربرابر مزاحمتهای خیابانی و مجازات قاطع بزهکاران هنوز عملیاتی نشده است.

5-بدپوششی بانوان :
عده ای از پژوهشگران بر این باورند که رفتار و کردار، نوع پوشش و آرایش همچنین نحوه سلوک زنان علت بیش از 90 درصد مزاحمت هایی است که برای آنها در هنگام تردد در معابر و خیابان های شهری ایجاد می شود.
در این میان نوع پوشش افراد نخستین شاخصه و معیار قضاوت درباره آنها است، از این رو هنگامی که فردی با مشکلات اخلاقی با زنی که هنجارها و ارزش های اجتماعی را در سبک رفتار و لباسی که بر تن دارد رعایت نکرده است مواجه می شود به خود این اجازه را می دهد که قدم در حریم خصوصی وی بگذارد.

نتیجه گیری:
در علوم اجتماعی هیچ پدیده ای صرفا یک دلیل ندارد.به نظر می رسد که مجموعه ای از عوامل باعث تشدید این نا هنجاری و آسیب اجتماعی در جامعه امروز ایران شده است.راهبردهایی مثل تشدید مبارزه قانونی با مزاحمین نوامیس از اقدامات کوتاه مدتی است که می تواند بر کاهش بروز این ناهنجاری کمک کند.اما این امر کافی نبوده بلکه از میان بردن زمینه های اجتماعی این معضل مانند افزایش سن ازدواج،تصحیح نگاه درباره جنس مخالف و آموزش رفتار صحیح در قبال انسان با جنس دیگر و ارتقای پوشش بانوان در میان مدت و بلند مدت مد نظر قرار گیرد.

منبع: حجاب ایران