رهروان ولایت ـ یکی از معجزات پیامبر اکرم(صلیاللهعلیهوآلهوسلم) سیر شبانۀ او از مکّه به مسجد‌الاقصی و از آنجا به آسمان‌ها و رسیدن به سدرة‌المنتهی و مقام «قابَ قَوْسَيْنِ أَوْ أَدْنی؛[نجم-9] نزديك شدن به اندازه دو كمان» بود. پیامبر خدا در این سفر شبانه که از آن، به معراج تعبیر می‌شود به مقام و جایگاهی رسید که جبریل نتوانست به آنجا نزدیک شود و گفت: «لَو دَنوتُ اَنملةً لاحترَقتُ؛ اگر بمقدار سر انگشت پيشتر روم سوخته شوم»[1]
اگر يك سر موى برتر پرم
فروغ تجلى بسوزد پرم[2]
این جملۀ جبرئیل یادآور داستان خلقت آدم(علیه‌السلام) و فرموده حضرت حق به ملائکه است که خداوند فرمود: می‌خواهم در روی زمین خلیفه‌ای قرار دهم. ملائکه گفتند: آیا کسی را که فساد کند و خون‌ها بریزد؟ خداوند در پاسخ فرمود: إِنِّي أَعْلَمُ مَا لاَ تَعْلَمُونَ؛[بقره/ 30] من چيزى مى‌دانم كه شما نمى‌دانيد» و همچنین یادآور سجدۀ ملائکه بر آدم و مخالفت شیطان با اوست. هنگامی که شیطان گفت: «خَلَقْتَنِي مِن نَّارٍ وَخَلَقْتَهُ مِن طِينٍ؛[اعراف/ 12] مرا از آتش و او را از گل آفريدى» چگونه کسی که از آتش آفریده شده بر کسی که از خاک به وجود آمده سجده کند؟ و حال آنکه شیطان غافل از آن بود که آدمی استعداد و توانایی آن را دارد که به مقامی برسد که برترین مخلوقات شود و فرشتگان به گرد پای او هم نخواهند رسید. درست است که آدمی از خاک آفریده شده است، لکن خدای متعال، از روح خود در او دمیده است و همین است که پیامبر به جایی می‌رسد که اگر جبریل نزدیک شود بال و پرش می‌سوزد و به گفتۀ سعدی:
رسد آدمی به جایی که به جز خدا نبیند
بنگر که تا چه حد است مکان آدمیت[3]
نخستین آیه سورۀ اسراء و برخی آیات سورۀ نجم به داستان معراج رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌و آله‌و‌سلم ) اشاره دارند و از این آیات به دست می‌آید که پیامبر خدا با جسم و جان به معراج رفته است. شواهدی وجود دارد که نشانگر آن است که جسم حضرت نیز به معراج رفته است: از جمله در شب معراج، برای مدتی بنی‌هاشم از جمله ابوطالب دنبال پیامبر می‌‌گشتند و به او دست نیافتند تا آنکه در مسجدالحرام جمع شده شمشيرها را برهنه نموده و قريش را تهديد كردند كه اگر محمد رسول خدا(صلیاللهعلیهوآلهوسلم) پيدا نشود، چنين و چنان مى‌كنيم، در همين حال بودند كه آن حضرت از آسمان نازل شده، نزد ايشان آمد و مشاهدات خود را براى قريش تعريف كرد.[4]
افزون بر این در آیه نخست سورۀ اسراء کلمۀ عبد به کار رفته که خود نشان‌دهندۀ جمسانی بودن این سیر است زیرا عبد به انسانی گفته می‌شود که جسم و روح داشته باشد و به هیچ یک از این دو به تنهایی عبد گفته نمی‌شود. و علاوه بر اینها بر اساس بسیاری روایات در این سفر پیامبر اکرم(صلیاللهعلیهوآلهوسلم) بر براق[5] سوار شده و حال انکه اگر پیامبر در خواب به معراج رفته است، دیگر چه نیازی به براق بوده و بی‌شک براق برای این بوده که جسم حضرت را منتقل کند.
-----------------------------------
پی نوشت:
[1] تفسیر منهج الصادقین، ج5، 243.
[2] همان.
[3] سعدی، غزل18.
[4] المیزان، ج13، ص31
[5] مرکبی که حضرت رسول اکرم(صلیاللهعلیهوآلهوسلم) را به معراج برد.
نظرات
سلام
خداقوت!