آبرو، ارزش و اعتبار خاص نشئت گرفته از کرامت ذاتی انسان‌ها است. این نعمت والا را خداوند متعال به خاطر گرامی داشتن انسان‌ها نسبت به سایر موجودات روی زمین به آنها عطا فرموده است. یکی از مهمترین حقوق اجتماعی انسان‌ها نسبت به یکدیگر این است که حافظ آبروی یکدیگر باشند و از مصادیق هتک آن اکیداً بپرهیزند.
یکی از مصادیق بارز هتک آبروی مسلمانان، غیبت است. متاسفانه بیشتر مردم سنگینی این گناه کبیره را آنگونه که باید درک نمی‌کنند و به راحتی دیگران را غیبت می‌کنند و یا در محافل غیبت می‌نشینند. خداوند متعال برای نشان دادن سنگینی این گناه، آن را به خوردن گوشت مرده برادر تشبیه می‌کند و می‌فرماید:«وَلَا يَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضًا ۚ أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتًا فَكَرِهْتُمُوهُ ۚ وَاتَّقُوا اللَّهَ ۚ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَحِيمٌ» [۱] «و هیچ یک از شما دیگری را غیبت نکند، آیا کسی از شما دوست دارد که گوشت برادر مرده خود را بخورد؟! (به یقین) همه شما از این امر کراهت دارید؛ تقوای الهی پیشه کنید که خداوند توبه‌پذیر و مهربان است».
از دیگر رفتارهایی که به آبروی مسلمانان آسیب می‌رساند، این است که همیشه به دنبال عیب‌های یکدیگر باشیم و پیوسته لغزش‌ها و عیب‌های او را در ذهن خود جمع آوری کنیم تا یک روزی به رخ او بکشیم، نبی اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در این مورد می‌فرمایند: «لا تَطلُبوا عَثَراتِ المؤمنينَ ؛ فإنّ مَـن تَتَبّعَ عَثَراتِ أخيهِ تَتَبّعَ اللّه ُ عَثَراتِهِ ، و مَن تَتَبّعَ اللّه ُ عَثَراتِهِ يَفْضَحْهُ و لو في جَوفِ بَيتِهِ» [۲] «لغزشهاى مسلمانان را نجوييد كه هر كس لغزشهاى برادرش را پى جويد خداوند لغزشهاى او را پيگيرى مى كند و هر كه را كه خداوند عيبجويى كند رسوايش مى سازد هر چند در اندرون خانه خود باشد».
عیب جویی از دیگران آنقدر زشت است که از منظر حضرت امام محمد باقر علیه السلام، نزدیک‌ترین حالت هر انسان به کفر محسوب می‌شود! چنانچه آن حضرت می‌فرمایند:«إنّ أقرَبَ ما يكونُ العَبدُ إلَى الكُفرِ أن يُؤاخيَ الرجُلَ علَى الدِّينِ فَيُحصيَ علَيهِ عَثَراتِهِ و زَلاّتِهِ لِيُعَنِّفَهُ بها يَوما مّا» [۳] «نزديكترين حالت و زمان بنده به كفر، اين است كه با كسى برادرىِ دينى كند، آن گاه خطاها و لغزشهايش را پيش خود برشمارد تا روزى به وسيله آنها او را سرزنش كند».
یکی دیگر از رفتارهایی که موجب هتک آبروی مومن می‌شود تمسخر است، مسلماً هدف از آن چیزی به جز از بین بردن احترام مومن به وسیله کاستن اعتبار و جایگاه او در منظر مردم نیست. خداوند متعال در مورد نهی این رفتار می‌فرمایند: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا يَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ عَسَىٰ أَنْ يَكُونُوا خَيْرًا مِنْهُمْ وَلَا نِسَاءٌ مِنْ نِسَاءٍ عَسَىٰ أَنْ يَكُنَّ خَيْرًا مِنْهُنَّ» [۴] «ای کسانی که ایمان آورده‌اید! نباید گروهی از مردان شما گروه دیگر را مسخره کنند، شاید آنها از اینها بهتر باشند؛ و نه زنانی زنان دیگر را، شاید آنان بهتر از اینان باشند».
صدا زدن یکدیگر با القاب زشت نیز از آنجا که به تحقیر دیگران می‌انجامد، به آبروی افراد آسیب می‌رساند، خداوند متعال در این مورد می‌فرمایند: «وَلَا تَنَابَزُوا بِالْأَلْقَابِ ۖ بِئْسَ الِاسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإِيمَانِ ۚ وَمَنْ لَمْ يَتُبْ فَأُولَٰئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ» [۵] «و با القاب زشت و ناپسند یکدیگر را یاد نکنید، بسیار بد است که بر کسی پس از ایمان نام کفرآمیز بگذارید؛ و آنها که توبه نکنند، ظالم و ستمگرند».
پی نوشت
[۱] سوره حجرات، آیه ۱۲
[۲] طبرسی، فضل بن حسن، مشکات الأنوار، ص ۱۰۷، چ دوم، نجف: حیدریه، ۱۳۸۵ ش.
[۳] کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران: اسلامیه، ج۲، ص ۲۱٠
[۴] سوره حجرات، آیه ۱۱
[۵] همان