کفر و جاودانگی در عذاب دوزخ

بسم الله الرحمن الرحیم

کفر و جاودانگی در عذاب دوزخ

خدای متعال در عالم دنیا به برترین مخلوق خویش انسان کرامت بخشیده و او را غرق در موهبت و رحمت لایزال خود ساخته و راه های هدایت را آشکار نمود و از روح ملکوتی به انسان حیات بخشید تا ظرف جانش محل دریافت حقائق بیکران گردد، چنانچه خدای متعال در قرآن کریم فرمود:فَإِذَا سَوَّیْتُهُ وَنَفَخْتُ فِیهِ مِن رُّوحِی فَقَعُوا لَهُ سَاجِدِینَ "فَسَجَدَ الْمَلَائِکَةُ کُلُّهُمْ أَجْمَعُونَ "إِلَّا إِبْلِیسَ أَبَی أَن یَکُونَ مَعَ السَّاجِدِینَ)).(۱)هنگامی که آن را نظام بخشیدم، و در او از روح خود [= روحی شایسته و بزرگ ]دمیدم، همگی برای او سجده کنید! »پس همه فرشتگان، بی استثنا، سجده کردند. جز ابلیس، که ابا کرد از این که با سجده کنندگان باشد.خدای متعال از روح جاودانش به انسان جان بخشید تا انسان در سرای ملکوت جای گیرد و این موجب تعظیم و سجده فرشتگان گردید، اما شیطان لعین بزرگی انسان را نپذیرفت و در مسیر انحراف انسان عزمش را جزم نمود، خدای متعال پس از خلقت انسان بواسطه پیامبر درون و بیرون راه های هدایت را برای انسان آشکار ساخت اما انسان بواسطه ی خوایش های نفسانی، منیت و تبعیت از شیطان مسیر انحراف را پیمود، چنانچه خدای متعال در قرآن کریم فرمود:((لَا إِکْرَاهَ فِی الدِّینِ ۖ قَد تَّبَیَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَیِّ ۚ فَمَن یَکْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَیُؤْمِن بِاللَّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَکَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَی لَا انفِصَامَ لَهَا ۗ وَاللَّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ)).(۲)اکراهی در قبول دین، نیست. (زیرا) راه درست از راه انحرافی، روشن شده است. بنابراین، کسی که به طاغوت [= بت و شیطان، و هر موجود طغیانگر ]کافر شود و به خدا ایمان آورد، به محکم ترین دستگیره چنگ زده است، که گسستن برای آن نیست. و خداوند، شنوا و داناست. در واقع انسانها با سوء عمل و اراده غلط در برابر راههای روشن و حقائق متقن زندگی چشم می پوشند و مسیر انحراف را به هدف نتایج اندک مادی انتخاب می کنند و با ارتکاب محارم الهی و تجاوز از حقوق انسانی خویشتن د دیگر همنوعان بر سقوط به درجه ی حیوانیت می افزایند.چنین انسانی بعد از مرگ در سرای آخرت مورد مجازات الهی و در آتش گناه و خشم نفس خویش گرفتار خواهد شد، خدای متعال می فرماید:((فَمَن یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَیْرًا یَرَهُ" وَمَن یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا یَرَهُ)).(۳)پس هر کس هموزن ذرّه ای کار خیر انجام دهد آن را می بیند و هر کس هموزن ذرّه ای کار بد کرده آن را (نیز) می بیند. 

بخش مهمی از آیات مرتبط به نشئه ی قیامت قرآن کریم به بیان وضعیت دوزخیان و عذاب آنان پرداخته است، آنچه که از آیات الهی بدست می آید، الحاد و شرک در برابر ذات باریتعالی به عنوان عامل اصلی سقوط انسان و ارتکاب در طیف وسیعی از گناهان و در نتیجه ورود به عذاب دوزخ می باشد،خدای متعال می فرماید:((وَ الَّذِینَ کَفَرُوا لَهُمْ نَارُ جَهَنَّمَ لا یُقْضَی عَلَیْهِمْ فَیَمُوتُوا وَ لا یُخَفَّفُ عَنْهُمْ مِنْ عَذَابِهَا)).(۴)و کافران را آتش جهنم است، نه میرانده شوند و نه از عذابشان کاسته شود.خدای متعال در آیه ای دیگر به گناه کفر به عنوان عامل اصلی جاودانگی در آتش دوزخ اشاره می فرماید:((وَالَّذِینَ کَفَرُوا وَکَذَّبُوا بِآیَاتِنَا أُولَئِکَ أَصْحَابُ النَّارِ ۖ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ)).(۵)و کسانی که کافر شدند، و آیات ما را تکذیب کردند اهل دوزخند. و جاودانه در آن خواهند بود.

علاوه بر کفر گناهانی که آثار آن همه ی وجود انسان را در بر گیرد و او را از فطرت الهی دور کرده و فساد گناه در وجود وی نهادینه شود، چنین انسانی در زمره اصحاب النار به شمار آمده و در آتش دوزخ جاودان خواهد بود، چنانچه خدای متعال می فرماید:((بَلَی مَن کَسَبَ سَیِّئَةً وَأَحَاطَتْ بِهِ خَطِیئَتُهُ فَأُولَئِکَ أَصْحَابُ النَّارِ ۖ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ)).(۶)آری، کسانی که مرتکب گناه شوند، و آثار گناه، سراسر وجودشان را بپوشاند، آنها اهل آتشند. و جاودانه در آن خواهند بود.

ارتداد و برگشت از دین حق و ورود به آیین کفر از گناهان بزرگی است که اثرات مخرب آن تمام وجود و قوای نفسانی را دربرگرفته و انسان را از ذات حقیقی خویش دور می دارد و چنین انسان مرتدی بواسطه ی انحراف در اعتقاد اعمال صالح سابقش را نابود می کند، خدای متعال می فرماید:((وَمَن یَرْتَدِدْ مِنکُمْ عَن دِینِهِ فَیَمُتْ وَهُوَ کَافِرٌ فَأُولَئِکَ حَبِطَتْ أَعْمَالُهُمْ فِی الدُّنْیَا وَالْآخِرَةِ ۖ وَأُولَئِکَ أَصْحَابُ النَّارِ ۖ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ)).(۷)ولی هرکس از شما که از آیینش برگردد، و در حال کفر بمیرد، تمام اعمال (نیک گذشته) او، در دنیا و آخرت، بر باد می رود. و چنین کسانی اهل دوزخند. و جاودانه در آن خواهند بود.

در روایات نبوی و ائمه معصومین علیهم السلام به گناهانی که موجب جاودانگی در آتش دوزخ می شود اشاره شده است، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:((خَمْسةٌ لا تُطْفَأ نِیرانُهُم و لا تَموتُ أبْدانُهُم: رجُلٌ أشْرَکَ، و رجُلٌ عَقَّ والِدَیهِ، و رجُلٌ سعی بأخیهِ إلی السُّلطانِ فَقَتَلهُ، و رجُلٌ قَتلَ نَفْسا بغیرِ نَفْسٍ، و رجُلٌ أذْنَبَ و حَمَلَ ذَنبَهُ علی اللّهِ عزّ و جلّ.)).(۸)پنج نفرند که آتش آنها خاموش نشود و بدنهایشان نمیرد: آن که به خدا شرک ورزید، آن که از پدر و مادر خود نافرمانی کرد، آن که از برادر خود نزد حاکم سعایت نمود تا به قتل او انجامید، آن که کسی را بدون استحقاق قصاص، کشت و آن که گناهی مرتکب شد و آن را به خداوند عزّ و جلّ نسبت داد.

منابع

۱.سوره حجر: ۲۹_ ۳۱.

۲.سوره بقره: ۲۵۶.

۳.سوره زلزله: ۷_۸.

۴.سوره فاطر: ۳۶.

۵.سوره بقره: ۳۹.

۶.سوره بقره: ۸۱.

۷.سوره بقره: ۲۱۷.

۸.ری شهری، محمد، میزان الحکمه، ج۲، ص۳۷۶.