جز راست نباید گفت، هر راست نشاید گفت!

رهروان ولایت ـ ارسطو می گوید: «خردمند آن چه را می داند نمی گوید و آن چه را بگوید می داند.»

گفتند، جز راست نباید گفت، هر راست نشاید گفت؛ اهل بیت علیهم السلام کرارا تذکر داده اند که انسان مومن برای بیان هر حرفی اولا تأمل و تفکر می کند و بعد آن را به زبان می آورد و انسان جاهل و منافق از روی جهل و نادانی یا تمام اسرار دل فاش می کند که سعدی گفت:

بسا خود نمایان بیهوده گوی

که باشند در بزمگه رزمجوی

و یا به دروغ و گنده گویی روی می آورد لذا رسول مکرم اسلام صلی الله و علیه و آله و سلم می فرمایند:

«إنَّ لِسانَ المُؤمِنَ وَراءَ قَلبِهِ فَإِذا أَرادَ أَن يَتَكَلَّمَ بِشَيءٍ يُدَبِّرُهُ قَلبُهُ ثُمَّ أمضاهُ بِلِسانِهِ وَ إنَّ لِسانَ المُنافِقِ أمامَ قَلبِهِ فَإِذا هَمَّ بِشَيءٍ أمضاهُ بِلِسانِهِ وَ لَم يَتَدَبَّرهُ بِقَلبِهِ.» [1]

زبان مؤمن در پس دل اوست، هرگاه بخواهد سخن بگويد درباره آن مى انديشد و سپس آن را مى گويد اما زبان منافق جلوى دل اوست هرگاه قصد سخن كند آن را به زبان مى آورد و درباره آن نمى انديشد.

و نیز مولای متقیان امیرمومنان علی علیه السلام فرمودند:

«لا تَتَکَلَّمَنَّ اذا لَمْ تَجِدْ لِلْکَلامِ مَوْقِعا.» [2]

آن گاه که برای سخن زمان و مکان مناسبی نمی یابی، ساکت و خاموش باش.

خلاصه آن که انسان مومن و زیرک برای حفظ مقام و جایگاه خود غیر حق نمی گوید و در هر جا به سخن لب نمی گشاید که شاعر گفت:

خواهی مدام توسن دولت به خویش رام

ز اندازه دار بر سر گفتار خود لجام

هرزه نفس مباش به هر جای چون جرس

چون نای پاس دار سخن را به هر مقام.

______________________________________

1.تنبيه الخواطر، ج1، ص 106

2.غرر الحکم و درر الکلم،ص 750.