در مورد دست خط امام زمان (عج) به طور مختصر توضيح دهيد كه ايا اين دست خط هاي منسوب به حضرت صحيح است يا نه؟
پاسخ:
دست خط و نوشته امام(ع) در روايات ونزد علما به توقيع ياد ميشود.
توقيع به معناي امضا كردن نامه و فرمان، مهر كردن برنامه و منشور مي‌باشد، و نيز به پاسخ‌هايي كه بزرگان و دولت مردان، زير پرسش‌ها و درخواست‌هاي كتبي مي‌نويسند، گفته ميشود. توقيع نويسي، از ديرباز وجود داشته و در كتاب‌هاي روايي، فقهي و تاريخي شيعه، قسمتي از نوشته‌هاي امامان معصوم(ع)، به عنوان «توقيعات» آمده است كه بيشتر آنها ـ از نظر كميت و كيفيت ـ توقيعاتي است كه از سوي امام زمان (عج) صادر گرديده است، به گونه‌اي كه برخي علما «توقيع» را، به نوشته‌هاي امام مهدي (عج) تعريف كرده‌اند.(1) البته از برخي امامان معصوم(ع)، هيچ گونه توقيعي كه ما از آن اطلاع داشته باشيم، به دست ما نرسيده است.
راويان به چندين مورد تصريح كرده‌اند كه توقيعات ناحيه مقدسه مهدي (عج) به دست خط شريف خود آن حضرت صدور مي‌يافته، و جمعي از بزرگان محدثان و وكلاي شريف آن حضرت، با آن خط آشنا بوده آن را مي‌شناختند.
موضوعات گوناگوني در توقيعات مطرح مي‌شد كه شامل معارف و حقايق ديني، امور تربيتي، برنامه‌هاي زندگي فردي و اجتماعي و... بود.
از مجموعه روايات استفاده ميشود كه برخي توقيعات به خط خود حضرت بوده، و برخي نيز به خط سفرا با دستور امام (ع) بوده است.
اسحاق بن يعقوب مي گويد: «توسط محمد بن عثمان عمري مسائل مشكلي را به ناحيه مقدسه فرستادم و جوابش را به دست خط مبارك امام زمان (عج) دريافت داشتم.(2)
محمد بن عثمان عمري مي‌گويد: از ناحيه مقدسه توقيعي صادر شد كه خطش را خوب مي‌شناختم.(3)
شيخ صدوق. مي‌فرمايد: «توقعيي كه به خط امام زمان (عج) براي پدرم صادر شد اكنون نزد من موجود است.»(4)
شيخ ابوعمرو عامري مي‌گويد: «ابن ابي غانم قزويني با جماعتي از شيعيان در موضوعي اختلاف و مشاجره نمودند و براي رفع نزاع، نامه‌اي به ناحيه مقدسه نوشته و جريان را به عرض رساندند. پس جواب نامه آنان به خط مبارك امام (ع) صادر شد.(5)
از اين روايات معلوم ميشود كه توقيعات، قرائن و شواهد صدق به همراه داشته و يا اصحاب حضرت، دست خط او را مي‌شناختند، و لذا مورد قبول آنان قرار مي‌گرفته است. ليكن رواياتي وجود دارد كه برخي توقيعات به خط حضرت نبوده بلكه به خط سفيران و به امر حضرت نوشته شده است.
ابونصر هبة الله مي‌گويد: توقيعات صاحب الامر ( عليه السّلام ) به همان خطي كه در زمان امام حسن عسكري ( عليه السّلام ) صادر مي‌شد به وسيله عثمان بن سعيد و محمد بن عثمان براي شيعيان صادر مي‌گشت.(6)
اما شايعه‌هايي كه امروزه در اين مورد مطرح ميشود به هيچ عنوان قابل اعتماد نيست و نبايد به آنها اعتماد كرد. چون همه توقيعاتي كه از طرف امام(ع) وارد شده مشخص است و در زماني بوده كه سفيران آن حضرت و يا علماي آن قرن با دست خط آن حضرت آشنا بودند ولي امروزه هيچ عالمي چنين ادعايي ندارد و كساني هم كه اين ادعا را دارند افراد قابل اعتمادي نمي‌باشند و در بعضي مواقع افرادي سودجو و شياد هستند كه با استفاده از اعتقادات مردم سعي در اغفال و بهره كشي از آنها را دارند.پ
پاورقی:
1. شيخ علي خازم، علم الفقه، بيروت، نشر دارالعزبه، ص32.
2. محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، تهران، دارالكتب الاسلاميه، ج 1، ص 349.
3. همان، ص 33.
4. انوار النعمانيه، ج 3،ص 24.
5. محمد باقر مجلسی، همان، ج 53،ص 178.
6. همان، ج 51، ص 346.
منبع: نرم افزار پاسخ - مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات