رهروان ولایت ـ یکی از آیاتی که شیعه به وسیله آن بر امامت بلافصل آقا امیرالمومنین(علیهالسلام) استناد می‌کند، آیه 55 سوره مائه است که به آیه «ولایت» معروف است؛ خداوند متعال در این آیه می‌فرماید: «إِنَّما وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ هُمْ راكِعُون: سرپرست و رهبر شما تنها خدا است، و پيامبر او، و آن‌ها كه ايمان آوردهاند و نماز را بر پا مىدارند و در حال ركوع زكات مىپردازند». ما در این مطلب از منابع شیعه و اهل سنت بیان کردیم که شان‌النزول آیه زمانی بوده است که امیرالمومنین(علیهالسلام) در حال رکوع نمازش انگشتر خود را به فقیر داد.
بنابراین این آیه در شأن حضرت و زمانی نازل شد که آقا امیرالمومنین(علیهالسلام) انگشتر خود را هنگام نماز و در رکوع، به سائل داد؛ امّا این آیه چگونه ولایت و امامت بلافصل حضرت، بعد از نبی مکرم اسلام(صلی‌الله‌علیه‌وآله) را اثبات می‌کند؟ در این‌جا به این سوال پاسخ خواهیم داد.
امّا استدلال به آیه:
اين آيه با كلمه «انما» كه در لغت عرب به معنى انحصار مىآيد، شروع شده و مىگويد: «ولى و سرپرست و متصرّف در امور شما تنها سه نفر هستند: خدا و پيامبر و كسانی‌كه ايمان آوردهاند، و نماز را برپا مىدارند و در حال ركوع زكات مىدهند».
بدون شک، ركوع در اين آيه به معنى ركوع نماز است، نه به معنى خضوع؛ زيرا در عرف شرع و اصطلاح قرآن، هنگامی‌كه ركوع گفته مىشود، به همان معنى معروف آن يعنى ركوع نماز است، هم‌چنین در هيچ مورد در قرآن نداريم كه تعبير شده باشد زكات را با خضوع بدهيد، بلكه بايد با اخلاص نيت و عدم منّت داد.
هم‌چنين بدون شک، كلمه «ولى» در آيه به معنى دوست و يا ناصر و ياور نيست؛ زيرا «ولايت» به معنى دوستى و يارى كردن مخصوص كسانى نيست كه نماز مىخوانند، و در حال ركوع زكات مىدهند، بلكه يك حكم عمومى است كه همه مسلمانان را در بر مىگيرد، همه مسلمين بايد يكديگر را دوست داشته باشند و يارى كنند، حتّى کسانی‌که زكات بر آن‌ها واجب نيست، و اصولاً چيزى ندارند كه زكات بدهند، تا چه رسد به اين‌كه بخواهند در حال ركوع زكاتى بپردازند، آن‌ها هم بايد دوست و يار و ياور يكديگر باشند. از اين‌جا روشن مىشود كه منظور از «ولى» در آيه فوق، ولايت به معنى سرپرستى و تصرف و رهبرى مادى و معنوى است، بخصوص اين‌كه اين ولايت در رديف ولايت پيامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) و ولايت خدا قرار گرفته و هر سه با يك جمله بیان شده است.
نظر شیعه این است که این آیه بیان می‌کند، ولی و سرپرست شما تنها خداست و رسول او و کسی که در زکوع نمازش زکات داد، که کسی جز امیرالمومنین(علیهالسلام) نبوده است. به اين ترتيب، این آيه از آياتى است كه به عنوان يك نص قرآنى، دلالت بر ولايت و امامت على بن ابی‌طالب(علیهالسلام) دارد.[1]
تمام تلاش اهل سنت در مورد این آیه این است که بگویند، ولایت در آیه، به معنای سرپرستی و رهبری نیست، و به معنای دوست داشتن و نصرت است؛ و همان‌طور که در بالا اشاره شد، این تفسیر با ظاهر آیه سازگاری ندارد؛ زیرا آیه با «انما» شروع شده که دال بر حصر است، یعنی تنها و تنها ولی شما این افرادند.
حال قضاوت را به عقل‌های سلیم و بدون تعصب خواننگان محترم واگذار می‌کنیم که خود قضاوت کنند و حرف حق را برگزینند، آیا اگر آیه‌ای با این صراحت در مورد «ابوبکر» در قرآن می‌بود، اهل سنت به راحتی از آن می‌گذشت و به آن استدلال نمی‌کرد؟ آیا به راحتی آن‌را توجیه کرده و به سادگی از کنار آن می‌گذشتند؟
------------------------------
پی‌نوشت:
[1]. برگرفته از تفسير نمونه، ج4، ص 424.
نظرات
عالی