شبهاتي مبني بر اولويت داشتن كمك رساني به فقرا و مردم داخل كشور نسبت به كمك رساني به مردم و مبارزين فلسطيني مطرح شده است چه پاسخي داريد؟
پاسخ:
در پاسخ لازم است در قالب چند عنوان موضوع را مورد بررسي و توجه قرار دهيم. الف) از منظر قانون اساسي قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران كه برگرفته از احكام نوراني اسلام و آيات قرآني و روايات ائمه معصومين ـ عليهم السّلام ـ مي باشد در اين باره سخن گفته است. در مقدمه قانون اساسي چنين آمده است «قانون اساسي با توجه به محتواي اسلامي انقلاب ايران كه حركتي براي پيروزي تمامي مستضعفين بر مستكبرين بود زمينه تداوم اين انقلاب را در داخل و خارج كشور فراهم مي كند، به ويژه در گسترش روابط بين المللي با ديگر جنبش هاي اسلامي و مردمي مي كوشد تا راه تشكيل امت واحد جهاني را فراهم كند (ان هذه امتكم امة واحدة و انا ربكم فاعبدون) و استمرار مبارزه در نجات ملل محروم و تحت ستم در تمامي جهان قوام يابد» و در اصل سوم قانون اساسي در بيان وظايف دولت اسلامي در بند 16 تصريح مي كند: «تنظيم سياست خارجي كشور بر اساس معيارهاي اسلام، تعهد برادرانه نسبت به همه مسلمانان و حمايت بي دريغ از مستضعفان جهان».
آنچه از قانون اساسي ذكر شد به اندازه كافي گوياست و اين سياست، پشتوانه ديني و عقلي و توجيه سياسي هم دارد كه طي چند نكته، به طور اختصار، به آنها نيز اشاره مي شود. ب) از نظر فرهنگ اسلام و قرآن امت اسلامي جامعه واحدي به حساب مي آيد كه مرزهاي جغرافيايي، آنها را از يكديگر جدا نمي كند و وظايف و حقوق متقابل آنها را ساقط نمي سازد. قرآن كريم مي فرمايد: «و اين امت شما، امت واحدي است و من پروردگار شما هستم پس مرا پرستش كنيد. » قرآن حتي جامعه بشري را امت واحده اي به شمار مي آورد كه دچار تفرقه شده اند و اين تفرقه را مورد سرزنش قرار مي دهد. حضرت اميرالمؤمنين ـ عليه السّلام ـ در عهدنامه معروف خود به مالك اشتر مي فرمايند كه: «قلب خود را با رحمت, محبت و لطف نسبت به مردم بپوشان... چرا كه آنها دو گروهند يا برادر ديني تو هستند يا در آفرينش همنوع تو هستند. آيات فراواني از قرآن كريم بر انسجام و به هم پيوستگي امت اسلامي و جامعه بشري تأكيد مي كنند و به ويژه مسلمين را برادر يكديگر مي دانند. همه اين حرف ها براي اين است كه روشن شود كه ناسيوناليزم و ملّي گرايي ريشه ديني و شرعي ندارد و افراد جامعه جهاني نسبت به هم به ويژه، مسلمين در برابر يكديگر وظايف و حقوق متقابلي دارند. در همين زمينه حضرت امام صادق ـ عليه السّلام ـ از حضرت رسول ـ صلّي الله عليه و آله ـ نقل مي كند كه فرمود: «هر كس صبح كند و نسبت به امور مسلمين بي اهتمام باشد مسلمان نيست». روايات ديگري نيز به همين مضامين وجود دارند كه جهت اختصار از آوردن آنها صرف نظر مي كنيم. راجع به كمك به غير مسلمانان هم آيات و رواياتي وجود دارد فقط به چند مورد اشاره مي كنيم. خداي متعال در سوره تحريم مي فرمايد: «خداوند شما را نهي نمي كند كه نسبت به كساني كه در امر دين با شما پيكار نكردند، نيكي كنيد و به عدالت با آنها رفتار كنيد.» و همين طور يك مورد از مصارف زكات را هم براي آن دسته از غيرمسلماناني تعيين مي كند كه با دادن زكات، به اسلام گرايش پيدا مي كنند. در همين زمينه (يعني بي اعتباري نژاد و مليّت از نظر اسلام) خوب است به سيره حضرت امير، علي بن ابيطالب ـ عليه السّلام ـ اشاره كنيم. «ام هاني خواهر امام علي ـ عليه السّلام ـ براي گرفتن عطايش نزد امام آمد و آن حضرت بيست درهم به او داد كنيز عجم (غيرعرب) ام هاني نيز نزد امام آمد و آن حضرت به او نيز بيست درهم داد، زماني كه ام هاني از اين امر خبردار شد، خشمگين شده و به اعتراض نزد امام ـ عليه السّلام ـ رفت، پاسخ امام ـ عليه السّلام ـ اين بود كه «در قرآن برتري عرب بر عجم را نديده ام. » خلفاي قبل از امام ـ عليه السّلام ـ (خليفه دوّم وسوم) بين نژاد عرب و غير عرب در تقسيم بيت المال تفاوت گذاشته بودند و اين امر در بين اعراب يك اصل مسلّمي شده بود، حضرت اميرالمؤمنين علي رغم همه اعتراضات و حتي به قيمت مخالفت و پشت كردن عدّه اي از اصحاب به آن حضرت، از اين روش خود دست برنداشتند و فرمودند: آيا به من مي گوييد پيروزي را با ستم به دست آورم؟ و مي فرمودند سنّت حضرت رسول ـ صلّي الله عليه و آله ـ نيز همين است و كتاب خدا نيز به همين امر دستور مي دهد. ج) با وجود فقر در كشور، كمك به غزه چرا؟ از آنچه تاكنون گفته شد معلوم شد كه كمك هاي انساني مشروط به هم وطن بودن يا حتي هم كيش بودن نيست. امّا آيا كمك به ديگران (چه از سوي فرد يا جامعه) مشروط به اين است كه كمك كننده خود هيچ مشكلي نداشته باشد؟ باز هم از نظر دين مبين اسلام چنين شرطي وجود ندارد. و مكرراً در قرآن كريم از كساني كه با وجود احتياج داشتن به ديگران و نيازمندان كمك مي كنند و ايثار مي كنند تمجيد و تكريم به عمل آمده است و آن را نشانه تقوي، و خداترسي بر مي شمارد و جريان ايثار حضرت اميرالمؤمنين ـ عليه السّلام ـ و حضرت زهرا ـ سلام الله عليها ـ و حسنين ـ عليهما السّلام ـ در سوره انسان بيان شده است.از نظر قرآن اين ضرب المثل «چراغي كه به خانه رواست به مسجد حرام است» باطل و بي معناست. البتّه اين به معني اين نيست كه انسان مملكت يا خانواده خود را به مشقت و فلاكت بياندازد، بلكه در شرايط مساوي و با داشتن مشكلات درباره صرف بعضي وجوهات، نزديكان و همسايگان در اولويت هستند. نظير آنچه فقهاي بزرگوار در مسئله مصرف زكات فطره بيان فرموده اند. آنچه مهم است اين نكته است كه فقر و نيازمندي و همين طور غنا و بي نيازي نسبي هستند. مثلاً ممكن است كسي غذاي مورد نياز داشته باشد و گرسنه نماند ولي منزل شخصي ندارد. چنين كسي به منزل شخصي احساس نياز مي كند و درست هم هست، ولي آن طرف تر يك مسلماني (ولو غير هم وطن) به هر دليلي غذايي كه بتواند از مرگ خود جلوگيري كند ندارد، در اين چنين موردي، هم وجدان بشري و هم دين الهي از باب رعايت اولويت ها حفظ جان عدّه اي را مهم تر از صاحب خانه شدن عدّه اي ديگر مي داند. با اين توضيح بسياري از ايرادات و گلايه ها برطرف مي شود. به قول سعدي:
بني آدم اعضاي يك پيكرند كه در آفرينش زيك گوهرند
چو عضوي به درد آورد روزگار دگر عضوها را نماند قرار
د) ملاحظات سياسي ـ امنيتي ضمن قبول اين كه حكومت اسلامي موظف است نيازهاي اوليه آحاد جامعه اسلامي را تأمين كند، بايد توجه داشت، هر حكومتي براي حفظ مصالح و امنيت ملي (قطع نظر از وظيفه انساني و اسلامي) ناچار است كمك هايي به كشورهاي ديگر داشته باشد مثلاً ممكن است جهت جلوگيري از نفوذ دشمن در كشور، در كشورهاي مسلمان و همسايه چنين كمك هايي بنمايد. آقاي دكتر ولايتي وزير اسبق امور خارجه در اين باره چنين توضيح مي دهد: بخشي از امنيت ملي هر كشور در خارج از مرزهايش تامين مي شود، يعني شما نمي توانيد در محدوده خاك ايران بمانيد و توقع داشته باشيد كه امنيت تان تامين شود. اين امري هميشگي است, حضرت اميرمؤمنان ـ عليه السلام ـ مي فرمايد: هيچ قومي ذليل نشدند مگر اين كه در خانه خود نشستند تا دشمن به سراغ شان آمد. اين يك واقعيت هميشه تاريخ است. وقتي مي بينيد دشمن در كشورهاي همسايه يا منطقه عليه شما زمينه سازي مي كند، شما نبايد آن قدر بنشينيد تا طرح هاي دشمن از مرحله تئوري به عمل در آيد و به خاك شما حمله كند. تعرض و تهاجم بهترين دفاع است, يعني اگر ديديد در خارج از مرزها، در كشورهاي همسايه يا منطقه، عليه شما اقداماتي مي كنند و در حال پختن آشي هستند كه بخواهيد يا نخواهيد به خوردتان مي دهند، بايد در پخت آش دخالت كنيد تا آش سمي به خوردتان ندهند. شما ببينيد امريكايي ها در نيمكره غربي هستند و ناوگانشان را به نيمكره شرقي مي فرستند و در بسياري از كشورهاي خاورميانه و خاوردور سرمايه و پول خرج مي كنند. اگر از امريكايي ها بپرسند شما در خليج فارس چه مي كنيد، مي گويند منافع ملي امريكا ايجاب مي كند در خليج فارس باشيم. منافع ملي روسيه ايجاب مي كند در درياي خزر مانور بدهد. ايران هم مصالحش ايجاب مي كند در منطقه خودش حضور فعال داشته باشد و شاخص ها و گيرنده هايي داشته باشد كه بتوانند پيش از وقت اخطار دهند و ما را از خطرهايي كه در پيش داريم آگاه سازند تا اگر لازم شد، پيشگيري كنيم. ما بايد در لبنان، فلسطين، خليج فارس، درياي خزر، آسياي مركزي، قفقاز، افغانستان، آفريقا، بالكان و در هر كجا كه مي توانيم، حضور داشته باشيم تا بتوانيم از طبق مصالح خودمان دفاع كنيم. اين معنايش دخالت درامور داخلي ديگران نيست. سوريه متحد ما است، لبنان، حداقل حزب الله لبنان دوست و متحد ما است و اين ها كنار مرز اسرائيل اند. اگر اسرائيلي ها آمدند در كشورهاي همسايه ما نفوذ كردند، يكي از اهدافشان فشار آوردن بر ما است ما هم بايد كار متقابل كنيم تا نوعي توازن منطقه اي به وجود آيد. در بسياري از موارد، امنيت كشورها در سايه توازن استراتژيك نيروهاي مختلف و عوامل ايجاد كننده قدرت در منطقه ايجاد مي شود.
منبع: نرم افزار پاسخ - مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات