چکیده:اگر بتوانیم جاذبه های معنوی و تربیتی را به فرزندان خوب منتقل کنیم می توانیم انگیزه رفتاری را در آنها افزایش دهیم.
تربیت کودکان مهارتی است که مانند هر مهارت دیگری می توان آن را آموخت،این فرضیه زیز بنای آموزش رفتاری والدین محسوب می شود.[1]
تربیت کودکان با رویکرد دینی اهمیت بسزایی دارد،چرا که اصل تربیت به معنی انسان سازی است[2] واین نگاه زمانی معنی عینی پیدا خواهد کرد که از برنامه‌های تربیتی دینی نیز بهره مند شویم.
آنچه در تربیت اسلامی فرزندان یک مساله مهم وضروری هست ،تربیت عبادی فرزندان می باشد.که بهترین اثرش همان تربیت بنده صالح خداست که اهمیت آن در روایات اشاره شده است: پیامبر گرامی اسلام(صلی الله علیه وآله) فرموده اند: مِن سَعَادَةِ الرَّجُلِ الوَلَدُ الصَّالِحُ؛ فرزند صالح نشانه خوشبختی فرد است.»[3]
امام صادق(علیه السلام) نیز فرمودند: مِیرَاثُ اللّهِ مِن عَبدِهِ المُؤمِنِ الوَلَدُ الصَّالِحِ...؛ میراث خداوند به بنده مؤمنش فرزند صالح است»[4]
ایجاد و زمینه سازی افزایش انگیزش فرزندان به تربیت عبادی خصوصا روزه داری، مطلبی است که در نظر داریم نکاتی را بیان کنیم.
عوامل افزایش انگیزه فرزندان به روزه داری:
1.تاثیر رفتاری پدر و مادر
دامان پدر و مادر بسان مدرسه کوچکی است که شخصیت کودک در آن شکل می گیرد،همت‌های بلند،خصائص ارزشی عالی،خلق و خوی نیکو وآزادگی از دامان پدر و مادر نشات می گیرد.[5]
مسئولیت تربیت فرزندان وظیفه‌ای است که به دوش پدر و مادر نهاده شده است،این کار سختی ها و مشکلات خاصی را به دنبال خواهد داشت و مسلما نیاز به صبوری و بردباری دارد.
والدین به لحاظ اینکه مربیان دائمی فرزندانشان هستند بایستی در جهت کسب و تقویت صفات حسنه پیش قدم بوده[6] و قبل از اینکه سفارشی یا نکته‌ی اخلاقی را متذکر شوند،بهتر است خود به آن عامل باشند.چرا که کودکان آنچه را ما انجام می دهیم یاد می گیرند نه آنچه ما می گوییم،کودک چه بخواهد و چه نخواهد منعکس کننده گفتار و کردار و ظاهر و باطن رفتار والدین خود می باشد.[7]
پس اشتیاق همراه عمل به روزه داری از سوی پدر و مادر می تواند رغبت و انگیزه فرزندان را خصوصا در روزه گرفتن بالا ببرد.و کار تربیتی را سهل و آسان سازد.
2.الگو سازی
شکل گیری وتبلور شخصیت انسان بر اساس هدفی که دنبال می کند والگو و سرمشقی که فر راه خویش دارد تحقق می یابد،به عبارت دیگر شخصیت انسان به تناسب ارزش هدف وکرامتی الگویی که در مقابل خویش قرار داده ارزش می یابد،هر قدر هدف او والاتر وارزشمند تر و الگو وسرمشقش ارجمند تر و گرامی تر باشد،مقام ومنزلت او برتر وارزش شخصیت وی بیشتر خواهد بود.[8]
ارائه الگو از ضروری ترین برنامه‌های علمی تعلیم وتربیت است که بدون آن تربیت بسیار دشوار وغیر ممکن است.[9]
پس با این رویکرد والدین باید الگو سازی را برای فرزندان تبین و روشن کنند،تا در امر تربیت بتوانند انگیزه فرزندان را نسبت به مسائل تربتی بیشتر و پر انرژی نمایند،به طور کلی ایجاد علاقه و الگو سازی برای فرزندان می تواند زمینه و نشاطشان را نسبت به مسائل تربیتی خصوصا به روزه داری را بیشتر کند.
3.ایجاد جاذبه
جاذبه قانونی است عمومی که بر سرتا سر نظام آفرینش حکومت می‌کند.جاذبه‌ها،علاقه و تمایل انسان را به خارج از وجودش متوجه ساخته و وجود فرد را توسعه داده و کانون هستی را عوض می کنند.[10]
ما هم اگر بتوانیم جاذبه های معنوی و تربیتی را به فرزندان خوب منتقل کنیم می توانیم انگیزه رفتاری را در آنها افزایش دهیم.
4.تشویق
تشویق امری است فردی و از دیدگاه اسلام به عنوان یکی از موثر ترین روش‌های تربیتی و پرورشی می باشد.[11]
پدر ومادران در سایه تشویق وتحسین می توانند سرمایه ها وتوان های بالقوه آنان را کشف وبه شکوفا شدن استعداد ها کمک کنند.
فرزندان از تحسین و تشویق لذت می برند و این از تمایلات فطری آنان است که باید با بهترین شیوه در امور تربیتی استفاده کرد.[12]
والدین می توانند برای افزایش انگیزش فرزندان نسبت به روزه داری از این اصل رفتاری به صورت متعادل بهترین بهره را ببرند.
پی نوشت:
1.آموزش خانواده،دکتر محمد نریمانی،ص ط
2.تربیت فرزندان،محسن غرویان،ص17
3.وسائل الشیعة، ج15، ص97
4.همان
5.فرهنگ تربیت،عباس اسماعیلی یزدی،ص71
6.تربیت فرزندان،محسن غرویان،ص27
7.اسلام وتربیت کودکان،دکتر احمد بهشتی،ج2،ص16
8.فرهنگ تربیت،عباس اسماعیلی یزدی،ص118
9.همان
10.همان،ص124
11.خانواده قرآنی،عیسی عیسی زاده،ص123
12.همان
منابع:
1.نریمانی،محمد،آموزش خانواده،انتشارات شیخ صفی،1377،اول
2.بهشتی،احمد،اسلام و تربیت کودکان،انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی،1372
3.اسماعیلی یزدی،عباس،فرهنگ تربیت،انتشارات دلیل ما،1381
4.عیس زاده،عیسی،خانواده قرآنی،بوستان کتاب،1389
5.غرویان،محسن،تربیت فرزندان،انتشارات احمدیه،سیزدهم1388