اعتماد به نفس يعني چه؟

اعتماد به نفس يعني چه؟ چه چيزهايي باعث تقويت آن و چه چيزهايي باعث تضعيف آن مي شود؟ آيا باعث عجب يا تكبر و خودخواهي نمي شود؟ يك فرد داراي اعتماد به نفس داراي چه ويژگي هايي است؟

پاسخ:

جواب شما را در قالب چهار بخش مطرح مي نمايم.
الف) تعريف اعتماد به نفس
ب) عوامل تقويت
ج) آيا اعتماد به نفس باعث خودخواهي نمي شود.
د) ويژگي هاي افراد داراي اعتماد به نفس
الف) تعريف اعتماد به نفسبراي اعتماد به نفس تعاريف مختلفي بيان شده است از جمله آنها:
1. اعتماد به نفس توانايي ابراز وجود و مطرح نمودن شخصيت به صورت متعادل است.(1)
2. اعتماد به نفس آگاهي داشتن به استعدادها، توانمنديها (جسمي، روحي، عاطفي، ذهني) ارزش انساني خود (نزد خدا، مردم، خانواده) و جايگاهي كه هر كس در اين دنيا دارد قلمرو اين آگاهي نه تنها به شناخت توانايي ها و استعدادها مربوط مي شود بلكه شناخت معايب و كاستي ها را نيز جهت برطرف كردن آنها در بر مي گيرد.
ب) عوامل تقويت آن 1. ارزيابي امكانات و محدوديت هاي خود:(2) تطابق واقع بينانه بين توانايي ها و محدوديت ها. اگر كسي پيش از توانايي خود از خود انتظار داشته باشد او گامي برخلاف اعتماد به نفس برداشته است.
2. ثبت و يادآوري نقاط درخشان زندگي:(3) فهرستي از موفقيت هاي كوچك و بزرگ گذشته خود تهيه كنيد، هراز گاهي آن را مرور كنيد. يادآوري و مرور آن به شما يك نوع مسرّت باطني مي دهد.
3. تلقين به نفس:(4) مغز حتي در خواب نيزدر حال فعاليت و پردازش اطلاعات است، قبل از خواب جملات مثبتي را به خود تلقين كنيد. اين امر اگر تكرار شود اثر با دوام در شخصت شما بر جاي مي گذارد.
4. احراز شايستگي در عمل:(5) كارهاي محوّل شده به خود را (كوچك و بزرگ) به خوبي انجام دهيد و با اين كار مهر تأييدي از طرف ديگران بر رفتار و عمل خود دريافت كنيد. معمولاً افرادي كه كارهاي خود را نيمه تمام رها مي كنند، احساس خوبي در مورد خودشان ندارند. ملاك ارزيابي شخصيت صرفاً در كارهاي بزرگ ظاهر نمي شود. بلكه در چگونگي انجام كار تجلّي مي يابد.
5. مطالعه زندگينامه بزرگان:(6) اين كار به شما نيرو مي دهد كه در مقابل سختي ها سر فرود نياوريد و توانايي هاي خود را بسيج كنيد و به جنگ ضعف هاي خود برويد. اين كار باعث مي شود كه شما به جنبه هاي مثبت شخصيت، زندگي و انسان ها بيشتر توجه داشته باشيد، اغلب انسان هاي موفق بر اثر تلاش، بردباري، تحمل فقر و نداري به مراتب عالي رسيده اند. فقط كافي است شما زندگي افراد موفق را مطالعه كنيد اين كار بهتر است به طور روزنامه و 5 الي 10 دقيقه انجام شود تا اثربخش تر باشد.
6. توسعه اطلاعات عمومي:(7) اطلاعات عمومي به شما فرصت مي دهد كه با آمادگي در مباحث گوناگون به بحث و تبادل نظر بپردازيد و با تشويق هاي ديگر مواجه شويد و نيرو بگيريد تا گامي بلندتر برداريد.
7. تقويت ارتباط با خدا:(8) براي موفقيت خود به خداوند توكل و توسل داشته باشيد و از او بخواهيد در تنهايي ها و نااميدها دستگيري كند. چشم اميد از غيراو بستن و به او پيوستن اعتماد به نفس شما را تقويت مي كند.
8. تقويت اراده: اعتماد به نفس امري اكتسابي است،(9) انسانهاي شاخص تنها با همت خويش آن اطمينان خاطر و اعتماد به نفس را ذره ذره اندوخته اند.
9. تمركز فكر: مثل ذره بين عمل كنيد، نور را متمركز كنيد و آتش ايجاد كنيد. يعني از پراكنده كاري پرهيز كنيد. اگر توانايي هاي شما يك جا جمع شود موفق تر خواهيد بود. (به داشته هاي خود تمركز بخشيد.)(10)
10. متين و جدي باشيد، و با خود كم بيني و كم رويي مبارزه كنيد. بدانيد كه كم رويي يك معلوليت اجتماعي است.
11. در جمع نظر دهيد (جامعه پذيري).
12. خندان و متبسم باشيد.
13. انتقادپذير باشيد.(11) جواب انتقاد را با انتقاد ندهيد. سعي كنيد با خوب شنيدن انتقادها زمينه خودشناسي (شناخت ضعف و نكات قوت) را فراهم آوريد. و هم چنين از انتقاد سازنده و محترمانه نترسيد.
ج. آيا اعتماد به نفس باعث غرور و تكبر نمي شود؟اعتماد به نفس فرد ديندار ريشه در خودشناسي و عزت نفس دارد. يعني انسان با تأمل در خود به نكات قوت و ضعف خود آشنا شود. وقتي انسان واقع بين مي شود، يعني باخبر مي شود كه او توانايي محض نيست و نقاط ضعف هم در او هست، ديگر مجالي براي غرور برايش باقي نمي نماند. از طرفي هم با توجه به ضعف خود كه از خودشناسي به دست آورد مأيوس و نااميد نمي شود. چرا كه بعد ديگر خود يعني به توانايي ها و استعدادهاي بالفعل و بالقوه خود آگاه است و مي داند كه انسان تا مرز خليفه الهي و برترشدن از ملائك جاي رشد دارد (اعتدال در توجه به نقاط ضعف و قوت). از سويي ديگر در عوامل تقويت اعتماد به نفس گفتيم يكي از عوامل مهم تقويت به نفس خداباوري و توكل به خداست. كسي كه مي داند لحظه به لحظه از نيروي بيكران حق قدرت و زندگي مي گيرد هر لحظه خودش را نيازمند او مي داند، داشته هايش را از او مي داند و براي رشد بيشتر توسل و توكل بيشتر را توشه و زاد راه خود مي كند. اين امر براي او غرور نمي آورد برعكس اين خودشناسي كه اينجا حاصل مي كند زمينه ساز خداشناسي او مي گردد كه من عرف نفسه عرف ربّه.
د. ويژگي هاي افراد داراي اعتماد به نفس1. داشتن احساس مثبت به خود، خدا، زندگي و مردم، و روابط با آنها.(12)
2. داشتن اعتدال.
3. توجه به باورهاي ديني و نقش سازنده آنها در زندگي.
4. شكست و سختي ها را مقدمه پيروزي مي دانند.
5. مشورت با ديگران و استفاده از تجارب ديگران، براي زندگي خوب اهداف (ابتدائي، متوسط و نهايي) با توجه به اولويت دارند.
6. بهره مندي از نشاط روحي و سلامت جسمي و هر شب به مرور برنامه هاي روز خود مي پردازند (براي رفع عيوب) ـ برنامه ريزي دارند.(13)
7. نظارت و كنترل احساسات و عواطف. (محرك اصلي احساس ها و عواطف مغز است، با كنترل آن رفتار را نيز كنترل كرده ايم)
8. ثروت را به خدمت مي گيرند نه اينكه خود خادم ثروت باشند.
9. از نيازمندان دستگيري مي كنند.
و در يك كلام آن گونه كه انتظار انبياء بود، در مسير حق گام بر مي دارند. هر روز گامي به جلوتر مي نهد، عيب هاي خود را كمتر و صفات خوب خود را بيشتر مي سازند، و مطيع دستورات الهي اند.

پاورقی:

1. شرفي، محمد رضا، جوان و نيروي چهارم زندگي، 1380 سروش، ص 14.
2. شرفي، محمد رضا، مشكلات تربيتي را چگونه حل كنيم، انتشارات تزكيه، چاپ دوم، 1377، ص 8-6 (اقتباس).
3. همان.
4. همان.
5. همان، ص 9-8 (اقتباس).
6. همان.
7. همان.
8. همان.
9. جوان و نيروي چهارم زندگي، ص 14.
10. حقيقي، محمد علي، تكنولوژي و مهندسي فكر، انتشارات فراروان، چاپ چهارم، 1382، ص 241.
11. اعتماد به نفس برتر، گيل ليندن فيلد، حميد و نگار اصغري پور، جوانه رشد، 1382، ص 136(اقتباس).
12. نينوايي، ژيلا، اعتماد به نفس راه خوشبختي، نداي فرهنگ، چاپ دوم، 1375، ص 24.
13. جزوة شماره هفت مركز مشاوره حوزه علميه قم، آثارو راههاي اعتماد به نفس، ص 5.
منبع: نرم افزار پاسخ - مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات