شرح دعای روز چهارم ماه رمضان

بسم الله الرحمن الرحیم

شرح دعای روز چهارم ماه رمضان

اللهمّ قوّنی فیهِ علی إقامَةِ أمْرِکَ ...خدایا نیرومندم نما در آن روز به‌پاداشتن دستور فرمانت
واذِقْنی فیهِ حَلاوَةَ ذِکْرِکَ .........و بچشان در آن شیرینی یادت را
وأوْزِعْنی فیهِ لأداءِ شُکْرَکَ بِکَرَمِکَ.....و مهیا کن مرا در آن روز برای انجام سپاسگزاریت به کـرم خودت
واحْفَظنی فیهِ بِحِفظْکَ وسِتْرِکَ......به کرم خودت نگهدار مرا در این روز به نگاه داریت و پرده پوشی خودت
یـا أبْصَرَ النّاظرین.............ای بیناترین بینایان».[1]

تقاضای اول: خدایا نیرومندم نما
در روز چهارم ماه مبارک رمضان از خدای متعال سلامتی و نیروی بدنی را طلب می نماییم، این مطلب به خوبی گویای اهتمام خاص آموزه های اسلامی به مقوله سلامتی و تن درستی دارد. کما اینکه در منابع روایی در این خصوص از امام علی(علیه السلام) نقل شده است. «في قَولِ اللّهِ عَزَّ وَ جَلَّ «وَ لاَ تَنسَ نَصيبَكَ مِنَ الدُّنيا» : لا تَنسَ صِحَّتَكَ وَ قُوَّتَكَ وَ فَراغَكَ وَ شَبابَكَ وَ نَشاطَكَ اَن تَطلُبَ بِهَا الآخِرَةَ؛[2]درباره آيه سهم خود را از دنيا فراموش مكن : [يعنى] سلامتى ، توانايى ، فرصت ، جوانى و شادابى ‏ات را فراموش مكن ، تا با آنها ، آخرت را به دست آورى». در روایت دیگری از حضرت، ارزش و اهمیت سلامتی این چنین مورد توجه قرار می گیرد: «شیئانِ لایَعرِفُ فَضلَهُما اِلّا مَن فَقَدَهُما : الشَباب وَ العافِیَه؛[3]دو نعمت است که ارزش آنها را نمی دانند مگر کسی که آنها را از دست داده باشد : جوانی و تندرستی».
این حدیث نورانی به خوبی گویای توجه خاص منابع اسلامی به مقوله سلامتی است. البته توجه آموزه های اسلامی به سلامتی و تن درستی از جهتی ناظر به موضوع پر اهمیت هدف خلقت است. بر اساس آموزه های قرآنی هدف از خلقت انسان و  ورود او به این دنیای خاکی اقامه امر الهی و یا به عبارتی دیگر اطاعت و عبودیت خدای متعال است.« وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِيَعْبُدُونِ؛[ذاریات/56] من جنّ و انس را نيافريدم جز براى اينكه عبادتم كنند (و از اين راه تكامل يابند و به من نزديك شوند)».

در روز چهارم ماه رمضان نیز به درگاه الهی این چنین مسئلت می نمایم: اللهمّ قوّنی فیهِ علی إقامَةِ أمْرِکَ .........خدایا نیرومندم نما در آن روز به‌پاداشتن دستور فرمانت».

مصادیق اقامه امر الهی:
به روشنی پیداست که اقامه امر الهی ارتباط نزدیکی با تن درستی و سلامتی دارد بسیاری از افراد که از سلامتی و تن درستی محروم هستند به درستی از عهدی این وظیفه الهی بر نمی آیند. مقصود از اقامه امر الهی بر اساس آموزه های دینی و اسلامی می تواند متعدد باشد. از جمله این اوامر می تواند موارد زیر باشد: 1-روزه گرفتن، 2-نماز خواند و شب زنده داری، 3-امر به معروف و نهی از منکر، 4-دستگیری و کمک به نیاز مندان، 5-حج و جهاد در راه خدا،6-همایت و پشتیبانی از امام و ولی امر مسلمین. برای انجام این اوامر الهی نیاز به قوه و نیرو جسمانی می باشد از اینرو در دعای کمیل به درگاه الهی این چنین درخواست می نمایم. « قَوِّ عَلى خِدْمَتِكَ جَوارِحى وَاشْدُدْ عَلَى الْعَزيمَةِ جَوانِحى؛[4] اعضايم را در راه خدمتت نيرو بخش و دلم را بر عزم و همّت محكم كن».

تقاضای دوم: خدایا شیرینی ذکر ویادت را به من بچشان

«واذِقْنی فیهِ حَلاوَةَ ذِکْرِکَ .....و بچشان در آن شیرینی یادت را».
یاد خدا اکسیر و دارویی کار آمد برای دستیابی به آرامش و سعادت است کما اینکه خدای متعال ذکر و یاد خود آرامش بخش دلها معرفی می فرماید: « الَّذينَ آمَنُوا وَ تَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِكْرِ اللَّهِ أَلا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ؛[رعد/28] آنها كسانى هستند كه ايمان آورده‏اند، و دلهايشان به ياد خدا مطمئن (و آرام) است آگاه باشيد، تنها با ياد خدا دلها آرامش مى‏يابد!». به همین جهت در آیات متعددی شاهد هستیم که آیات الهی بندگان را به یاد و نام خدای متعال تشویق می نماید: « يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اذْكُرُوا اللَّهَ ذِكْراً كَثيراً؛ وَ سَبِّحُوهُ بُكْرَةً وَ أَصيلاً؛[احزاب/ آیات42و41] اى كسانى كه ايمان آورده ‏ايد! خدا را بسيار ياد كنيد، و صبح و شام او را تسبيح گوييد!».

آثار ذکر در آیات و روایات
«یاد خداوند» آثار و برکات فراوانی دارد که در آیات و روایات به آن اشاره شده است و ما در این جا به برخی از آن ها می پردازیم:

1 - مورد یاد خدا قرار گرفتن
« فَاذْكُرُوني‏ أَذْكُرْكُمْ وَ اشْكُرُوا لي‏ وَ لا تَكْفُرُون؛[بقره/152] مرا یاد کنید تا شما را یاد کنم و کفران نورزید».

2 - محبت خداوند.
در روایت نیز آمده است. « وَ مَنْ أَكْثَرَ ذِكْرَ اللَّهِ أَحَبَّهُ اللَّهُ؛[5] هر کس زیاد خدا را یاد کند، محبت خداوند در قلبش حاکم می شود».

3 - فلاح و رستگاری
از نظر قرآن کریم، ذکر خدا زمینه رستگاری انسان را فراهم می سازد: « وَ اذْكُرُوا اللَّهَ كَثيراً لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ؛[جمعه/10] خدا را بسیار یاد کنید، باشد که رستگار شوید».

4 - دوری از شیطان
آنان که به یاد خدا هستند، از وسوسه های شیطان متاثر نمی شوند و یاد خدا سلاحی است که از آن ها در برابر شیطان محافظت می نماید: «إِنَّ الَّذينَ اتَّقَوْا إِذا مَسَّهُمْ طائِفٌ مِنَ الشَّيْطانِ تَذَكَّرُوا فَإِذا هُمْ مُبْصِرُونَ؛[اعراف/201] پرهيزگاران هنگامى كه گرفتار وسوسه‏ هاى شيطان شوند، به ياد (خدا و پاداش و كيفر او) مى‏افتند و (در پرتو ياد او، راه حق را مى‏ بينند و) ناگهان بينا مى ‏گردند».

آثار دوری از یاد خداوند
همان گونه که «ذکر الهی » منشأ آثار و برکات فراوانی است، دوری از یاد خداوند نیز پیامدهایی را به دنبال دارد که به برخی از آن ها اشاره می شود:

1 - خود فراموشی
وَ لا تَكُونُوا كَالَّذينَ نَسُوا اللَّهَ فَأَنْساهُمْ أَنْفُسَهُمْ أُولئِكَ هُمُ الْفاسِقُونَ؛[حشر/19] و همچون كسانى نباشيد كه خدا را فراموش كردند و خدا نيز آنها را به «خود فراموشى» گرفتار كرد، آنها فاسقانند».

2 - همراهی شیطان
«وَ مَنْ يَعْشُ عَنْ ذِكْرِ الرَّحْمنِ نُقَيِّضْ لَهُ شَيْطاناً فَهُوَ لَهُ قَرينٌ؛[زخرف/36] و هر كس از ياد خدا روى‏گردان شود شيطان را به سراغ او مي فرستيم پس همواره قرين اوست!».

3 - سختی در زندگی و کوری روز قیامت
«وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِكْري فَإِنَّ لَهُ مَعيشَةً ضَنْكاً وَ نَحْشُرُهُ يَوْمَ الْقِيامَةِ أَعْمى‏؛[طه/124] و هر كس از ياد من روى گردان شود، زندگى (سخت و) تنگى خواهد داشت و روز قيامت، او را نابينا محشور مى‏ كنيم!»

تقاضای سوم: خدایا من را از شکر گزارانت قرار بده

«وأوْزِعْنی فیهِ لأداءِ شُکْرَکَ بِکَرَمِکَ.........و مهیا کن مرا در آن روز برای انجام سپاسگزاریت به کـرم خودت».
شکر به معنای تصور و ابراز نعمت است، که در مقابل فراموش کردن و پوشاندن وکفران نعمت قرار می گیرد.[6] و ازجمله صفات کریمانه است که در آیات و روایات بر آن تأکید و سفارش فراوان شده است. کما اینکه خدای متعال در سوره نحل می فرماید: «وَ جَعَلَ لَكُمُ السَّمْعَ وَ الْأَبْصارَ وَ الْأَفْئِدَةَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ؛[نحل/78] و براى شما، گوش و چشم و عقل قرار داد، تا شكر نعمت او را بجا آوريد!». نا سپاسی در برابر انعام و احسان ریشه در انحراف سرشت آدمی داردو خبر از خبث باطن شخص ناسپاس دارد.

شکر گزاری داری سه مرتبه عمده است:
1-شکر قلبی: که عبارت است از تصور و تفکر در باره نیکی و نعمت و قدردانی قلبی از بخشنده و عطا کننده آن.
2-شکر زبانی: که ثنا گویی بر منعم و سپاسگزاری به زبان صورت می گیرد.
3-شکر عملی: که عملاً دو مرحله دیگر را نیز در بر می گیرد، و عبارت است از بهره گیری صحیح از نعمت و قرار دادن آن در جای شایسته و مناسب خود از طریق شناخت نعمت و آگاهی از انگیزه و هدفی که سبب بهره مندی از آن نعمت شده است.[7]

تقاضای پایانی: من را در حصن حصین خود نگهدار

«واحْفَظنی فیهِ بِحِفظْکَ و سِتْرِکَ......به کرم خودت نگهدار مرا در این روز به نگاه داریت و پرده پوشی خودت».
و در پایان این دعای ارزشمند از خدای متعال خواستاریم که ما را در امان و پناه خود نگهدارد که اگر خدای متعال ما را در امام خود نگه ندار هیچ پناه و پناهگاهی یارای دفاع و نگهداری ما نخواهد بود. از خدای متعال خواستاریم که از گناهان ما در گذرد و گناهان و خطاهای ما را با ستاریت خود بپوشاند، همانا او به همه خطاهای بندگان آگاه و بیناترین بینایان است.

پی نوشت ها:
[1]. زاد المعاد - مفتاح الجنان، ص: 144
[2]. معانی الاخبار ص 325 ، ح 1 -امالى(صدوق) ص 228 و ص 229، ح 10.
[3]. تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 324 ، ح 7532.
[4]. مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، ج‏2، ص849.
[5]. بحار الأنوار (ط - بيروت)، ج‏63، ص325، ح11.
[6]. فرهنگ صفات، عباس اسماعیلی یزدی: ص 139.
[7]. همان.