تقسیم پدران به سه دسته

عبارتی در بین مردم مشهور شده است به این صورت؛ «الآباءُ ثَلاثَةٌ: أبٌ وَلَّدَكَ و أبٌ زَوَّجَكَ و أبٌ عَلَّمَكَ»؛ «پدران سه نوع هستند: پدری که موجب تولد تو شد و پدری که تو را به ازدواج فرزندش درآورد و پدری که به تو علم و دانش آموخت» تقسیم پدران به سه گروه پدر علمی، پدر زیستی و پدرِ همسر کلامی حکیمانه و زیبا است که در زمانه ما، بین مردم رایج گشته است، اما درباره این عبارت از چند نکته مهم نباید غافل شد:

1. برخلاف تصور، این عبارت روایت نیست. باید دقت کنیم که چه‌بسا مطلبی بسیار مشهور شود ولی اشتباه و غلط باشد. به‌عنوان‌مثال «الطُرُقُ إلَی اللهِ بِعَدَدِ أنفَاسِ الخَلائِقِ»؛ «راه‌های رسیدن به خداوند به تعداد انسان‌هاست» در هیچ کتاب روایی نیامده است و روایت نیست، اما بارها در جامعه تکرار شده است. این مطلب نیز همین‌طور است و علی‌رغم شهرتش روایت نیست.

2. هرچند این مطلب روایت نیست، اما محتوای آن مخالف عقل و شریعت نیست و کلامی حکیمانه تلقی می‌شود. واژه «أب» که به معنای پدر است، اختصاص به پدر زیستی ندارد. ریشه و زمینه پیدایش هر چیزی را از نظر لغت، می‌توان پدر آن نامید.[1]
در عصر حاضر واژه‌هایی مانند «پدر جامعه‌شناسی»، «پدر علم اقتصاد» و امثال این تعبیرات بسیار رایج است. زمینه پیدایش زندگی عادی و تولد انسان، پدران زیستی او هستند، اما آن‌کسی که دانش را در انسان‌ها به ظهور می‌رساند و شکوفا می‌کند، معلم اوست؛ به تعبیر دیگر معلم، پدر علمی انسان است.

3. در این جمله حکیمانه به نقش پدرانه و اساسی پدر همسر اشاره‌شده است. کسی که فرزند خود را با سختی‌های فراوان بزرگ کرده است و با هزاران امید و آرزو او را به خانه بخت می‌فرستد تا مرحله جدید و مستقلی را از زندگی آغاز کند. ریشه و زمینه خوشبختی زوجین را باید در تربیت و رفتار والدین آن‌ها جُست. پدر همسر را از این جهت می‌توان پدر خود نامید که او از عوامل زمینه‌ساز شروع زندگی مشترک است و نقش پُر رنگی در موفقیت زوجین دارد.

تقسیم پدران به سه دسته؛ پدر زیستی، پدر علمی و پدرِ همسر، روایت نیست و نمی‌توان آن را به معصومین علیهم‌السلام نسبت داد، اما محتوای آن صحیح و مورد تایید عقل و شریعت است.

پی‌نوشت:
[1]. مفردات راغب، ذیل واژه أب.