چکیده: پروردگارا على(بنده تو)در راه اطاعت تو و فرمانبردارى رسول تو بوده پس خورشید را براى او بازگردان. در این زمان بود که خورشید به اول وقت عصر برگشت و حضرت، نماز عصر خود را خواندند و سپس خورشید غروب نمود.
15 شوال سال هفتم هجری بود و پیامبر گرامی اسلام صلّی الله علیه و آله و سلّم بعد از نماز ظهر، امیرالمومنین علیه السلام را به ماموریتی فرستادند. زمانی حضرت علی علیه السلام برگشتند که رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم نماز عصر را با اصحاب خوانده بودند، و احساس خستگی پس از دریافت وحی بر حضرت عارض گشته بود، و لذا سر مبارکشان را بر روی پای امیر المومنین علیه السلام قرار دادند، و به استراحت پرداختند تا اینکه وقت فضیلت نماز عصر گذشت. حضرت بعد از بیدار شدن، مطلع گشتند که امیرالمومنین علیه السلام به جهت احترام، از بیدار نمودن ایشان خود داری فرموده و نماز عصر را نخواندهاند. لذا به خداوند عرض کردند: «يَا رَبِّ إِنَّ عَلِيّاً كَانَ عَلَى طَاعَتِكَ وَ طَاعَةِ رَسُولِكَ فَارْدُدْ عَلَيْهِ الشَّمْسَ لِيُصَلِّيَ صَلَاتَهُ فَرَجَعَتِ الشَّمْسُ حَتَّى صَارَتْ فِي مَوْضِعِ أَوَّلِ الْعَصْرِ فَصَلَّى عَلِيٌّ ثُمَّ انْقَضَتِ الشَّمْسُ لِلْغُرُوب...»،[1]؛ «پروردگارا على(بنده تو)در راه اطاعت تو و فرمانبردارى رسول تو بوده پس خورشید را براى او بازگردان. در این زمان بود که خورشید به اول وقت عصر برگشت و حضرت، نماز عصر خود را خواندند و سپس خورشید غروب نمود.»
سید حمیری که یکی از شعرای ارادتمند نسبت به اهل بیت علیهم السلام است، در این زمینه میفرماید:
«رُدَّت عليه الشّمس لَمّـا فاته
وقت الصلوة وقد دنت للمغرب
حتى تبلج نورها فى وقتــــها
للعصر ثم هوت هوى الكوكب»[2]
«خورشيد براى على عليه السلام هنگامى كه نماز عصر در وقتش گذشت، بازگشت با اينكه نزديك بود غروب كند. به گونهاى كه در نقطه وقت عصر قرار گرفت و مىدرخشيد و بعد از نماز عصر، همچون ستارهاى كه در پنهانى فرو رود، فرو رفت.»
آری اگر چه یکی از سفارشاتی که در آیات و روایات نسبت به نماز وارد شده، خواندن آن در اول وقت است. ولی در عین حال، مواردی هم وجود دارد که تاخیر نماز از جهاتی لازم و گاهی بهتر میباشد. مانند:
1- اگر وقت نماز وسعت دارد و طلبکار هم طلب خود را مطالبه میکند، در صورتیکه ممکن است با ید اول قرض خود را بدهد، بعد نماز بخواند.[3]
2- اگر کار واجب دیگری که باید فورا آن را انجام بدهد، پیش آید. مثلا ببیند مسجد نجس شده، در این صورت باید اول مسجد را تطهیر کند و بعد نمازش را بخواند.[4]
2- مستحب است انسان صبر کند که نماز را به جماعت بخواند، و نماز جماعت از نماز اول وقت که فرادی یعنی تنها خوانده شود، بهتر است.[5]
3- کسی که لباسش نجس باشد یا عذر دیگری داشته باشد، و احتمال دهد که عذر او از بین میرود باید صبر کند تا عذرش برطرف شود.[6]
4- تأخیر نماز صبح، ظهر و عصر برای خواندن نافلههای آنها
در این مورد هم امیرالمومنین علیه السلام به جهت احترام به پیامبر گرامی اسلام صلّی الله علیه و آله و سلّم، نماز اول وقت عصر را به تاخیر انداخت، و البته خداوند هم با جریان رد الشمس این احترام و ادب حضرت را جبران نمود.
................................................
پینوشت:
[1].مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، بحار الأنوار( ط- بيروت)ج41،ص170 و 184، 1403 ق
[2]. مفيد، محمد بن محمد، الإرشاد في معرفة حجج الله على العباد،ج1ٌ،ص347،قم،1413ق
[3].توضیح المسائل مراجع،م754،انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم
[4].همان
[5].همان،م1402
[6].همان،م752