خود خواهی یا خدا خواهی!

برخی از مکاتب اخلاقی مادی، بر اساس منفعت طلبی فردی شکل گرفته اند و به مکتب اخلاقی اسلام هم اشکال کرده اند که آن هم بر اساس منفعت فردی است، چرا که مومنان به امید رسیدن به بهشت عبادات خود را انجام می دهند.
در پاسخ به این اشکال باید گفت که باید بین مومنین و اهداف عبادات آنها تفکیک قائل شد. همانگونه که در روایات آمده است: «عبادت‏ كنندگان سه دسته‏ اند: گروهى خدا را از ترس عبادت مى‏ كنند، و این عبادت بردگان است؛ عده ای خدا را براى ثواب عبادت مى‏ كنند، كه اين عبادت مزد بگيران است؛ و گروه دیگر خدا را روی عشق و محبّت به او عبادت مى‏ كنند كه اين عبادت آزادگان است و اين برترين عبادت است.» (اصول کافی، کلینی، ج2، ص84)
بنابراین نمی توان به طور کلی حکم کرد که همه ی مومنین برای کسب منفعت فردی و رسیدن به بهشت خدا را عبادت می کنند و فرضا هم عبادات گروهی از مومنین برای نفع شخصی باشد، منفعت اخروی ست که پایدار و دائم است، نه منفعت زود گذر مادی و دنیوی. دیگر آنکه اخلاق در چنین مکاتبی نسبی است، ولی در اسلام اخلاق مطلق است و لذا می بینیم که فردی مانند شهید از منافع شخصی خود برای منافع جامعه می گذرد.

_______________
اصول کافی، کلینی، دار الكتب الإسلامية، تهران، 1407 ق‏، ج2، ص84.