اول محرم، سفارش امام رضا و دو شعر

رَیّان بن شَبیب، از محدثان مورد وثوق شیعه و از اصحاب امام رضا و امام جواد (علیهماسلام‌الله) است. او در شهر قم اقامت کرده و محدثان قمی از او روایت نقل کرده‌اند.[۱] مشهورترین روایت ریّان، روایت وی از امام رضا(علیه‌السلام) درباره ماه محرم، واقعه عاشورا،  فضل و ثوابِ گریه و عزاداری برای امام حسین (علیه‌السلام) است. وی روز اول محرم خدمت امام هشتم می‌رسد و ایشان را در اوج ناراحتی می‌بیند، ابتدا فکر می‌کند فرزند یا بستگان امام فوت کرده‌اند. بعد که علت حزن امام را میس‌پرسد، امام رضا (علیه‌السلام) علت ناراحتی را فرارسیدن ماه محرم بیان می‌کنند.
در این روایت چنین آمده است:  
یَا ابْنَ شَبِیبٍ إِنْ کُنْتَ بَاکِیاً لِشَیْ‏ءٍ فَابْکِ لِلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ ع فَإِنَّهُ ذُبِحَ کَمَا یُذْبَحُ الْکَبْشُ وَ قُتِلَ مَعَهُ مِنْ أَهْلِ بَیْتِهِ ثَمَانِیَةَ عَشَرَ رَجُلًا مَا لَهُمْ فِی الْأَرْضِ شَبِیهُونَ وَ لَقَدْ بَکَتِ السَّمَاوَاتُ السَّبْعُ وَ الْأَرَضُونَ لِقَتْلِهِ …
إِلَی أَنْ قَالَ:
یَا ابْنَ شَبِیبٍ إِنْ بَکَیْتَ عَلَی الْحُسَیْنِ ع حَتَّی تَصِیرَ دُمُوعُکَ عَلَی خَدَّیْکَ غَفَرَ اللَّهُ لَکَ کُلَّ ذَنْبٍ أَذْنَبْتَهُ صَغِیراً کَانَ أَوْ کَبِیراً قَلِیلًا کَانَ أَوْ کَثِیراً.
یَا ابْنَ شَبِیبٍ إِنْ سَرَّکَ أَنْ تَلْقَی اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَا ذَنْبَ عَلَیْکَ فَزُرِ الْحُسَیْنَ ع.
یَا ابْنَ شَبِیبٍ إِنْ سَرَّکَ أَنْ تَسْکُنَ الْغُرَفَ الْمَبْنِیَّةَ فِی الْجَنَّةِ مَعَ النَّبِیِّ وَ آلِهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِمْ فَالْعَنْ قَتَلَةَ الْحُسَیْنِ.
یَا ابْنَ شَبِیبٍ إِنْ سَرَّکَ أَنْ یَکُونَ لَکَ مِنَ الثَّوَابِ مِثْلُ مَا لِمَنِ اسْتُشْهِدَ مَعَ الْحُسَیْنِ فَقُلْ مَتَی مَا ذَکَرْتَهُ یَا لَیْتَنِی کُنْتُ مَعَهُمْ فَأَفُوزَ فَوْزاً عَظِیماً.
یَا ابْنَ شَبِیبٍ إِنْ سَرَّکَ أَنْ تَکُونَ مَعَنَا فِی الدَّرَجَاتِ الْعُلَی مِنَ الْجِنَانِ فَاحْزَنْ لِحُزْنِنَا وَ افْرَحْ لِفَرَحِنَا وَ عَلَیْکَ بِوَلَایَتِنَا فَلَوْ أَنَّ رَجُلًا أَحَبَّ حَجَراً لَحَشَرَهُ اللَّهُ مَعَهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ
از ریان ابن شبیب از حضرت رضا علیه السلام در حدیثی آمده است که ایشان به او فرمودند:
ابن شبیب، اگر برای چیزی گریه­ات گرفت برای حسین بن علی علیه السلام گریه کن چرا که او را سر بریدند همانگونه که گوسفند را ذبح می­کنند و همراه او هجده نفر از اهل بیتش که در زمین مانندی نداشتند، کشته شدند. و یقیناً آسمان­های هفت­گانه و زمین­ها برای کشته شدنش گریه کردند…
تا آن­جا که فرمودند:
ابن شبیب، اگر برای حسین علیه السلام گریه کردی آن­قدر که اشک­هایت بر گونه­ات جاری شد، خداوند تمام گناهانی که مرتکب شده­ای، کوچک یا بزرگ، کم یا زیاد، را می­آمرزد.
ابن شبیب، اگر شادمانی تو در این است که خداوند، عزوجل، را ملاقات کنی در حالی که هیچ گناهی نداری، حسین علیه السلام را زیارت کن.
ابن شبیب، اگر شادمانی تو در این است که در اتاق­ها ساخته شده در بهشت با پیامبر و آل او، صلی الله علیهم، ساکن شوی، قاتلین حسین علیه السلام را لعن کن.
ابن شبیب، اگر شادمانی تو در این است که ثوابی برای تو باشدمانند ثوابی کسی که با حسین شهید شده است، وقتی او را یاد کردی بگو: «یَا لَیْتَنِی کُنْتُ مَعَهُمْ فَأَفُوزَ فَوْزاً عَظِیماً» (ای کاش با ایشان بودم و به رستگاری بزرگی می­رسیدم).
ابن شبیب، اگر شادمانی تو در این است که با ما در درجات بالای بهشت باشی، به اندوه ما اندوهگین باش و به شادی ما شادمان باش و بر تو باد ولایت ما که اگر کسی سنگی را هم دوست داشته باشد، خداوند او را با آن سنگ محشور می­کند.

ای دستگیر صبح قیامت سرم فدات/ هم خانواده هم پدر و مادرم فدات
ای مهربانترین کرم سفره ی گدا/ یا ایها الرئوفی و یا ایها الرضا
ای لطف بی نهایت شبهای زائران/ یکبار ما ، سه بار شما ، پیش ما بیا
با گریه های توست اگر گریه می کنیم/ ای روضه خوان گریه ی ابن شبیب ها
یابن شبیب گریه فقط بر غم حسین/ یابن شبیب گریه فقط بهر کربلا
یابن شبیب جد مرا سر بریده اند/ پیش نگاه عمه ما سر بریده اند[۲]

.........................................

گر سوخته است بال و پرت فابک للحسین
گرمانده داغ بر جگرت، فابک للحسین
وقتی در آستانه پائیز برگ ریز
گل ریخته است دور و برت ، فابک للحسین
با یاد یک چمن گل پرپر به کربلا
افتد به باغ گر گزرت ، فابک للحسین
با یاد تشنه کامی گل های وحی
افتد به آب گر نظرت، فابک للحسین
آتش گرفت خیمه پروانه های عشق
با خاطرات شعله ورت ، فابک للحسین
وقتی به یاد شام غریبان نشسته ای
بر زانوی غم است سرت ، فابک للحسین
تا عاقبت به خیر شوی ای شکسته دل
هر شب بگو به چشم ترت ، فابک للحسین
این درس را امام به ابن شبیب داد
محبوب بود ، راه نشان حبیب داد

........................
پی‌نوشت
[۱] . رک: نجاشی، رجال، ص۱۶۵. شیخ صدوق، عیون اخبارالرضا، ج۲، ص۲۳۸-۲۳۹.
[۲] . شعر از علی اکبر لطیفیان