ویژگی های عروس

1. تدیّن

رسول اکرم صلی الله علیه و آله در بیان ویژگیهای زن و برترین معیار در انتخاب همسر می فرماید:

«تُنْکَحُ الْمَرْأَةُ عَلی اَرْبَعِ خِلالٍ: عَلی مالِها، وَعَلَی دینِها، وَعَلی جَمالِها، وَعَلی حَسَبِها وَنَسَبِها، فَعَلَیْکَ بِذاتِ الدّینِ؛(2)»

بر توست که با زن متدین ازدواج کنی.

داماد برای برگزیدن همسر مناسب باید ملاک تدیّن را در زن لحاظ کند؛ زیرا آن چیزی که مایه گرمی و نشاط زندگی و الفت میان زوجین است، دوست داشتن از صمیم قلب، بدون در نظر گرفتن انگیزه های مادی و ظاهری است.

بر این اساس، اگر زن را به خاطر مال و ثروتش برگزیند، به محض اینکه زن متوجه شود مَرد با این انگیزه با او ازدواج کرده است، صفا و گرمی و الفتی که بین این دو باید باشد دچار مشکل شده، گاهی قلبِ زن مملو از کینه و کدورت نسبت به همسرش می شود و بدین سان، هر طور شده به او اجازه رسیدن به اهداف مالی اش را نمی دهد و زندگی مشترکشان یا قطع می شود و یا در صورت تداوم، بسیار بی روح، سرد و نفرت آمیز خواهد بود.

با زن به خاطر چهار چیز ازدواج می شود: مال و ثروتش، دینداریش، زیبایی اش و اصل و نسب و خانواده اش.

پس بر توست که با زن متدین ازدواج کنی.

اگر زن را فقط به لحاظ زیبایی اش برگزیند، پس از مدتی دیدار یک چهره زیبا برایش عادی و کم جاذبه می شود و چنانچه این زنِ زیبا فاقد تدیّن و اخلاق نیکو و یا احیانا دارای رذایل اخلاقی باشد، همین چهره زیبا برای مرد مایه دردسر می شود؛ زیرا پیوسته نظر مردان نامحرم را به خود جلب می کند و غیر از رنج و آزار برای شوهرش چیزی به ارمغان نمی آورد و به تدریج به جایی می رسد که نه تنها زیبایی او برایش لذت بخش نیست؛ بلکه ملالت آور است و این جاست که دیگر انگیزه ای برای ادامه زندگی، در خود نمی بیند.

و اگر زن را تنها برای اصل و نسبش انتخاب کند، چنانچه منظور از اصل و نسب و خانواده، اصالت و بزرگواری و تشخص آنها باشد، در صورتی مطلوب است که این اصالت و سلسله نیکو ادامه یابد و این دختر هم بهره ای از آن برده و توأم با آن، دیندار باشد. و گرنه اگر نصیبی از آن تشخّص و بزرگ منشی نبرده باشد، هیچ ارزشی ندارد.

بنابراین، اگر منظور از اصل و نسب، صرفا برخورداری از سلسله خانوادگیِ معروف و سرشناس از حیث امور دنیوی و ظاهری باشد، در این صورت از آنجایی که زن متدین نیست، کمترین مفسده و مشکلی که برای مرد به وجود می آورد این است که گاه و بی گاه، اجداد و سلسله خود را به رُخ مرد کشیده و او را در مواقع و مواضع مختلف تحقیر می کند و به خاطر نداشتن روحیه تواضع و فروتنی نمی تواند کانون خانواده را گرم نگه دارد و به هر حال، معروفیت و مشهوریت خانواده زن به رونق زندگی مشترک، کمکی نخواهد کرد؛ بلکه در بسیاری از اوقات مانع بزرگی برای ایجاد دوستی و الفت بین زوجین خواهد شد.

و امّا اگر جوان، همسرش را براساس تدین و اخلاقش برگزیند، از آنجایی که این زن، زیبایی باطنی و درونی دارد، هر روز که از زندگی مشترک آنها سپری می شود، نه تنها این جاذبه و زیبایی برای مرد عادی و خسته کننده نمی شود؛ بلکه روز به روز بیشتر شیفته اخلاق او شده و به تدریج علاقه و وابستگی اش به او افزون می گردد؛ چرا که این جذّابیت باطنی، ویژگی و خاصیتی است که خداوند متعال در انسان دیندار و صاحب اخلاق نیکو قرار داده است.

در بسیاری از موارد، یک زنِ دیندار و متخلق به اخلاق شایسته، چنان مرد را به خود علاقه مند می کند که حتی اگر بهره ای از زیبایی ظاهری و یا اصل و نسب و یا مال و منال هم نداشته باشد، مرد همچنان او را از صمیم قلب دوست می دارد و از هر نوع فداکاری و از خودگذشتگی نسبت به او دریغ نمی ورزد. بدیهی است که این نوع زندگی مشترک، چقدر برای زوجین، مستحکم و شیرین است و در این محیط سرشار از صمیمیت و معنویت فرزندان صالح و مفیدی پرورش خواهند یافت.

2. شایستگی

پیامبر ختمی مرتبت صلی الله علیه و آله می فرماید:

«خَیْرُ مَتاعِ الدُّنْیا اَلْمَرْأَةُ الصّالِحَةُ؛(3) بهترین متاع [و بهره] دنیا، زن صالح است.»

امام صادق علیه السلام می فرماید:

«...خِصالٌ مَنْ فَقَدَ واحِدَةً مِنْهُنَّ لَمْ یَزَلْ ناقِصُ الْعَیشِ، زایِلُ الْقَلْبِ، مَشْغُولُ الْقَلْبِ. فَاَوَّلُها صِحَّةُ الْبَدَنِ وَالثّانِیَةُ اَلاَْمْنُ وَالثّالِثَةُ اَلسِّعَةُ فِی الرِّزْقِ وَالرّابِعَةُ اَلاَْنیسُ الْمُوافِقُ. قُلْتُ: ومَا الاَْنیسُ الْمُوافِقُ؟ قالَ: اَلزَّوْجَةُ الصّالِحَةُ وَالْوَلَدُ الصّالِحُ والْجَلیسُ الصّالِحُ؛

(4)

سلامتی، امنیّت، گشایش در روزی و انیس موافق.

[راوی می گوید:] عرض کردم: منظور از انیس موافق چیست؟ فرمود: همسر صالح، فرزند صالح و همنشین صالح.»

همسر صالح، خود را با شرایط مختلفِ زندگیِ مشترک وفق می دهد؛ زمانی که وضعیت مرد از نظر مالی مساعد است، با اسراف و ریخت و پاش، آتش به مال او نمی زند و هنگامی که مرد در کمبود مالی قرار دارد، او را جهت تأمین خواسته هایش تحت فشار قرار نمی دهد و هرگز زبان به گله، شکایت، طعنه و تحقیر مرد نمی گشاید؛بلکه با قناعت و صبوری در تمامی فراز و نشیبهای زندگی همراه او و مایه دلگرمی اش خواهد بود.

هنگامی که مرد خوشحال و مسرور است، او را همراهی و هم نوایی کرده و عیش و خوشی مشروع او را به هم نمی زند و هرگاه مرد عصبانی و ناراحت است، در مدارا با او و تسکین آلام و فرو نشاندن خشمش سعی بلیغ می نماید؛ درد دلهای مرد را گوش می کند و رازها و اسرار او و خانواده اش را حفظ می نماید؛ در قبال پیمان زناشویی، تعهد بسیار محکم و قوی دارد و در پرورش فرزندانِ صالح و مفید کوشاست و احترام مرد را در خانواده و نزد دیگران کاملاً نگه می دارد.

بدیهی است که چنین زنی بهترین متاع و بهره دنیاست و مردی که چنین زنی دارد، سعادتمند و خوشبخت است و طعم واقعی زندگی را می چشد.

3. پاک بودن خانواده

روایت است که رسول اکرم صلی الله علیه و آله در حالی که مردم را مورد خطاب قرار داده بود، فرمود:

«اِیّاکُم وَخَضْراءَ الدَّمَنِ، قِیلَ یا رَسُولَ اللّه ِ، وَما خَضْراءُ الدَّمَنِ؟ قالَ: اَلْمَرْأَةُ الْحَسناءُ فِی مَنْبَتِ السُّوءِ؛(5)

گفته شد: ای رسول خدا! خضراء الدّمن چیست؟ فرمود: زن زیبارویی که در خانواده ای فاسد رشد کرده است.»

خانواده محیطی است که اثرات تربیتی منفی و مثبت آن بر اعضایش در بسیاری از موارد، اجتناب ناپذیر است. از اینرو، دختری که در خانواده ای فاسد پرورش یافته، در موارد زیادی تابع آن شرایط بوده و شخصیت او مطابق آن فضا شکل می گیرد، مگر در موارد استثنایی که این موارد هم باید با تحقیق کامل و دقیق، احراز و روشن شود.

در صورتی که جوانی به صرف اینکه فلان دختر زیباست، فریفته شود و شرایط دیگر از جمله تدین و شایستگی زن را نادیده بگیرد، چنانچه این دختر در خانواده ای بد رشد کرده باشد، همان ظاهر فریبنده و زیبا، مایه جلوه گری زن برای دیگران و موجب دردسر و سرافکندگی مرد خواهد شد و چنان زندگی را بر او سخت و تلخ می کند که آرزو می نماید ای کاش هیچ گاه ازدواج نکرده بود. ولی مشکلات این زندگی به همین جا ختم نمی شود؛ زیرا چنین زنی قرار است که فرزندان خود را سرپرستی و تربیت کند.

معلوم است که کودکانِ معصوم این خانواده تحت چنین شرایطی چگونه پرورش می یابند؛ در آینده ای نه چندان دور، انحرافات، نابسامانیها و ناهنجاریهای این بچه ها شروع می شود و این مرد، پیوسته تا عمر دارد باید تاوانِ انتخاب ناشایست و غفلت خود را پرداخت نماید و تازه آن وقت در می یابد که همان طور که زن صالح، بهترین متاع دنیاست، بدترین متاع در دنیا نیز زنِ بد و ناشایست است.

پی نوشت:

2. کنزالعمّال، ح44602.

3. میزان الحکمة، ج2، ص1187.

4. وسائل الشیعه، ج14، ص31؛ خصال، ص284.

5. اصول کافی، ج5، ص332، ح4