گروه متوسط مستضعف منظور چه کسانی هستند

سلام بر شما کاربر گرامی

در تفسیر نمونه در این باره آمده است : «از بررسى آيات قرآن و روايات استفاده مى‏شود افرادى كه از نظر فكرى يا بدنى يا اقتصادى آن چنان ضعيف باشند كه قادر به شناسايى حق از باطل نشوند، و يا اينكه با تشخيص عقيده صحيح بر اثر ناتوانى جسمى يا ضعف مالى و يا محدوديتهايى كه محيط بر آنها تحميل كرده قادر به انجام وظائف خود به طور كامل نباشند و نتوانند مهاجرت كنند آنها را مستضعف مي‌گويند»[۱].

بنابراین مستضعف دو دسته است:
دسته اول کفاری هستند که حق به هیچ وجه برایشان آشکار نشده است و اطلاعی از آن پیدا نکردند اینان مستضعف فکری و عقیدتی نامیده می‌شوند، برخی روایت به این دسته اشاره دارد مانند:
از امام علی(ع) نقل شده كه فرمود: «و لا يقع اسم الاستضعاف على من بلغته الحجة فسمعتها اذنه و وعاها قلبه‏؛[۲] مستضعف كسى نيست كه حجت بر او تمام شده و حق را شنيده و فكرش آن را درك كرده است».
همچنین از امام موسى بن جعفر(ع) پرسيدند كه مستضعفان چه كسانى هستند؟ امام در پاسخ اين سؤال نوشتند: «الضعيف من لم ترفع له حجة و لم يعرف الاختلاف فاذا عرف الاختلاف فليس بضعيف‏؛[۳] مستضعف كسى است كه حجت و دليل به او نرسيده باشد و بوجود اختلاف (در مذاهب و عقايد كه محرك بر تحقيق است) پى نبرده باشد، اما هنگامى كه به اين مطلب پى برد، ديگر مستضعف نيست».
روشن است كه مستضعف در دو روايت فوق، همان مستضعف فكرى و عقيده‏اى است.

دسته دوم مستضعفین عملی هستند که حق را دریافت کرده‌اند ولی به تمام جنبه‌های آن دسترسی ندارند و برخی از وظایف خود را نمی‌دانند این دسته مانند مسلمانانی هستند که در مناطق دوری زندگی‌ می‌کنند و دسترسی به منابع اسلامی و علمایی که دین را از ایشان سوال کنند ندارند و یا به خاطر خفقان جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کنند توانایی انجام برخی از وظایف خود را ندارند در آیات قرآن من جمله آیه ۹۷ سوره نساء به ایشان اشاره شده است: «...قالُوا كُنَّا مُسْتَضْعَفينَ فِي الْأَرْضِ قالُوا أَ لَمْ تَكُنْ أَرْضُ اللَّهِ واسِعَةً فَتُهاجِرُوا فيها فَأُولئِكَ مَأْواهُمْ جَهَنَّمُ وَ ساءَتْ مَصيراً؛ گويند: ما در زمين مستضعف بوديم (ناتوان شده در جنبه ايمان و عمل). فرشتگان گويند: آيا زمين خداوند وسيع نبود تا در آن (از محيط كفر به محيط اسلام) مهاجرت كنيد؟! پس آنان جايگاهشان جهنم است و آن بد جاى بازگشتى است»
دسته دوم طبق بیان قرآن به صرف ضعف و ناتوانی نمی‌توانند از دستورات الهی شانه خالی کنند و باید تا جایی که می‌توانند تلاش کنند تا وظایف خود را به درستی انجام دهند بنابراین بهانه‌ای مثل محیط و شرایط زندگی و اطرافیان بد دلیل نمی‌شود که یک مسلمان وظایف خود را انجام ندهد.

پی‌نوشت:
[۱] تفسیر نمونه، ج۴، ص۸۸
[۲] تفسیر نورالثقلین،ج۱،ص ۵۳۶
[۳] تفسیر نورالثقلین، ج۱،ص ۵۳۹