- حیات فکری هر فرد را اعتقادت او تشکیل می دهد، و از جمله اعتقادات شیعیان معصوم بودن ائمه (علیهم السلام) و حاضر و ناظر بودن آنان بر اعمال امتشان است و لذا زیارت قبور آنها با زیارت اموات متفاوت است.
هر دینی برای بزرگان خود ارزش قائل است و از پیروان خود نیز می خواهد احترام بزرگان و اولیای الهی را حفظ کنند. حال آیا بزرگانی که از دنیا رفته‌اند نیز شامل چنین احترامی هستند و یا اینکه تاریخ مصرف هر فردی با مرگش تمام می شود؟
زیارت مردگان به چه معناست؟
شاید اشکالی به ذهن بیاید که چرا باید به زیارت قبور ائمه(علیهم السلام) برویم، در حالی‌که اینها در قید حیات نیستند و لیکن مردم از آنها حاجت می خواهند و برایشان اشک می ریزند و از همه مهم تر برای آنها خرج می کنند و گنبد و حرم می سازند. آیا این مسائل توجیه عقلانی هم دارد؟
حیات حقیقی
قرآن از افرادی که به مراتب از ائمه و انبیاء پایین ترند به عظمت یاد می کند و حتی پس از مرگشان آنها را زنده می داند و می فرماید: «وَ لا تَحْسَبَنَّ الَّذینَ قُتِلُوا فی سَبیلِ اللَّهِ أَمْواتاً بَلْ أَحْیاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ یُرْزَقُونَ [آل عمران/169] (ای پیامبر!) هرگز گمان مبر کسانی که در راه خدا کشته شدند، مردگانند! بلکه آنان زنده‌اند، و نزد پروردگارشان روزی داده می‌شوند.» و دلیل بر حیات پس از مرگ هم تجرد نفس ناطقه است که با مرگ از بین نمی رود و لذا در بسیاری از زیارت های ائمه (علیهم السلام) آمده است که: «أَشْهَدُ أَنَّکَ تَشْهَدُ مَقَامِی وَ تَسْمَعُ کَلَامِی وَ أَنَّکَ حَیٌّ عِنْدَ رَبِّکَ تُرْزَقُ [1] شهادت می دهم که، مرا می بینی و کلام مرا می شنوی و زنده ای و نزد پروردگارت روزی داده می شوی.»
علاوه بر این قرآن وقتی از شاهدان اعمال یاد می کند پیامبر اکرم و اهل بیت (علیهم السلام) را به عنوان شاهدان قیامت یاد می کند و می فرماید: «فَكَيْفَ إِذا جِئْنا مِنْ كُلِّ أُمَّةٍ بِشَهِيدٍ وَ جِئْنا بِكَ عَلى هؤُلاءِ شَهِيداً [نساء/41] حال آن ها چگونه است، آن روز كه براى هر امتى گواهى بر اعمالشان می طلبيم و تو را گواه بر آنان قرار خواهيم داد.» و در آیه دیگر از خاندان پیامبر به عنوان شاهدان قیامت یاد می کند و می فرماید: «وَ كَذلِكَ جَعَلْناكُمْ أُمَّةً وَسَطاً لِتَكُونُوا شُهَداءَ عَلَى النَّاسِ وَ يَكُونَ الرَّسُولُ عَلَيْكُمْ شَهِيداً [بقره/143] همان‌گونه شما را نيز امت ميانه اى قرار داديم (كه در حد اعتدال كه ميان افراط و تفريط هستيد) تا گواه بر مردم باشيد و پيامبر هم گواه بر شما.» هر چند نامی از اهل بیت در این آیه برده نشده است ولی با مراجع به تفاسیر می بینیم که منظور اهل بیت (علیهم السلام) هستند.[2]
این آیات انبیا و ائمه(علیهم السلام) را شاهدان قیامت می داند و شهادت فرع بر حضور است؛ یعنی کسی می تواند در دادگاه شهادت بدهد که در صحنه حضور داشته و با چشمان خود حادثه را دیده باشد و در غیر اینصورت شهادتش پذیرفته نیست. اینکه ائمه(علیهم السلام) در قیامت شهادت می دهند آیا ندیده شهادت می دهند؟ و اگر بخواهند حضور داشته باشند و ببیند قطعا دارای حیات هستند حتی پس از مرگشان.
این بهترین دلیل برای این است اهل بیت (علیهم السلام) از حیات حقیقی برخوردارند و لذا هم ما را می بینند و هم صدای ما را می شنوند و این حرف اساس و پایه ای ندارد که ائمه (علیهم السلام) مرده اند و طلب حاجت از مرده روا نیست، چرا که با آیات قرآن کریم ثابت شد این بزرگواران زنده اند و ناظر و شاهد بر اعمال امت می باشند.
بنابراین اینکه ما به زیارت اهل بیت (علیهم السلام) می رویم، به این خاطر است که آنها را زنده می دانیم و شاهد و ناظر بر اعمالمان. از آنان طلب رحمت و شفاعت می کنیم زیرا آنان را واسطه بین خود و خدا می‌دانیم و و آنها را آبرومند درگاه الهی، و اگر آنها برایمان دعا کنند و از خدا بخواهند، خداوند متعال درخواست آنها را پذیرفته و اجابت می کند؛ پس به هر حال رفتن به زیارت ائمه اطهار(علیهم السلام) دارای پشتوانه معرفتی و دینی است و به هیچ وجه قابل قیاس با آیین خرافاتی برخی مکاتب نیست.
در نتیجه:
اهل بیت (علیهم السلام) حیات و مماتشان فرقی ندارد و در هر دو صورت ملجاء و ماوای کسانی هستند که به آنها روی آورده اند و اینها از طرف خداوند واسطه فیض قرار گرفته اند.
____________________
پی نوشت
[1]. محدث نوری، مستدرک الوسائل، ج 10، ص 345، مؤسسه آل البیت، قم، 1408 هـ ق.
[2]. کافی، ج1، 146.