فصاحت و بلاغت از سه وجه تشکیل شده است، که یکی از آنها در اختیار انسان است، ولی دو مورد دیگر از اختیار انسان خارج است.
یکی از ابواب تحدی و مبارزه طلبی قرآن مربوط به بلاغت قرآن است، از اینرو برخی تلاش کردهاند آن را انکار کنند و مدعی شدهاند که چگونه ممكن است، جملهبندیها و كلمات به شكلى مرتب شود كه فكر بشر از آوردن مانند آن عاجز باشد، با اينكه كلام و جمله، ساخته ذهن خود انسان است و انسان به آن تسلط دارد؟
اولاً این ادعا مانند این میماند که شخصی مدعی شود که سازنده ماشین باید رانندگیاش از همه افرادی که آشنایی با ساخت ماشین ندارند بهتر باشد و یا سازنده توپ فوتبال باید بهترین بازیکن فوتبال انتخاب شود. در حالی که هیچ عقل سلیمی این مطلب را قبول نمیکند.
از سوی دیگر، گرچه حروف الفبا بشری است، ولی نحوه چینش کلمات و استفاده از آرایههای ادبی و معارفی که در قرآن بیان شده است، از توان بشر خارج است، همانگونه که شاعران بزرگی مانند حافظ، سعدی و فردوسی از همین الفاظی که دیگران استفاده کردهاند، استفاده کرده و چنین منظومههایی زیبایی را سرودهاند، که کمتر کسی قادر به مقابله با آن است.[ر.ک. ترجمه تفسير الميزان، ج1، ص 111]
ـــــــــــــــــــــــــ
ترجمه تفسیر المیزان، علامه طباطبایی، انتشارات اسلامى، 1374 ه. ش.