در مورد اولين آياتي كه بر پيامبر نازل شده سه ديدگاه وجود دارد: پنج آيه اول سوره علق؛ سوره مدثر؛ سوره فاتحةالكتاب. بنا بر شواهد و روايات معتبر، اولين آيات نازل شده پنج آيه ابتداي سوره علق بوده و سوره حمد پنجمين سورهاي است كه بر پيامبر نازل شد.
پرسش: نخستين آيه‌هاي قرآن که بر پیامبر نازل شده چه آیاتی بودند؟
در مورد اولين آياتي كه بر پيامبرصلي الله عليه وآله نازل شد سه ديدگاه وجود دارد:1. پنج آيه اول سوره علق، 2. سوره مدثر، 3. سوره فاتحةالكتاب. بنا بر شواهد و روايات معتبر، اولين آيات نازل شده پنج آيه ابتداي سوره علق بوده و سوره حمد پنجمين سورهاي است كه بر پيامبرصلي الله عليه وآله نازل شد. بنابر قولي اين سوره اولين سوره كاملي است كه نازل گرديد. در مورد آخرين آيات نازل شده نيز اختلافاتي وجود دارد، طبرسي در مجمعالبيان در جمع بين اقوال مختلف مينويسد: مفسران ميگويند: وقتي آيه «إِنَّكَ مَيِّتٌ وَ إِنَّهُمْ مَيِّتُونَ»؛ زمر (39)، آيه 30. بر پيامبرصلي الله عليه وآله نازل شد، فرمود: اي كاش! ميدانستم اين زمان چه وقتي است؟ بعد خداوند متعال سورههاي «فتح» و «نصر» را نازل كرد و از آن پس پيامبرصلي الله عليه وآله در بين تكبير و قرائت سكوت ميكرد و ميفرمود: «سبحاناللَّه و بحمده استغفرالله و اتوب اليه». مردم به رسول خداصلي الله عليه وآله عرض كردند: چنين ذكري را نميگفتيد؟ فرمود: اين ندا و فرياد جان و روان من است و آن حضرتصلي الله عليه وآله پس از نزول اين سوره، يك سال در قيد حيات بود. وقتي كه براي حجةالوداع از مدينه خارج شدند، آيه كلالهنساء (4)، آيه 176. و سپس در حال وقوف در عرفات آيه «الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ»؛ مائده (5)، آيه 3. نازل گرديد و پس از آن رسول خداصلي الله عليه وآله هشتاد روز در قيد حيات بود. بعد به ترتيب آيه ربابقره (2)، آيه 278 - 280. در واپسين مرحله «وَ اتَّقُوا يَوْماً تُرْجَعُونَ فِيهِ إِلَي اللَّهِ»؛ همان، آيه 281. به عنوان آخرين آيه نازل شد. آخرين سورهاي كه بر پيامبر اكرمصلي الله عليه وآله نازل گرديد، سوره توبه است. البته آخرين سورهاي كه يكباره و به طور كامل نازل شده، سوره نصر است. ترتيب زماني نزول آيات نيز به ترتيبي كه الان در قرآن وجود دارد، نبوده؛ بلكه به مقتضاي حوادث و رويدادهاي مختلف گاهي يك آيه يا چند آيه و گاهي نيز يك سوره كامل بر پيامبر اكرمصلي الله عليه وآله نازل ميشد؛ ولي ترتيب و چينش فعلي آيات قرآن كريم به اتفاق همه مسلمين و به دليل روايات متعدد و اسناد محكمي كه وجود دارد به دستور پيامبر اكرمصلي الله عليه وآله بوده است.ر.ك: حجتي، سيد محمد باقر، پژوهشي در تاريخ قرآن.
برگرفته از سایت پرسمان دانشجویی