تلقی کرایه‌ای بودن در ازدواج موقت!

برخی شبکه‌های وهابی و در راستای آن‌ها برخی شبکه‌های اجتماعی دین‌ستیز یا معاند مذهب شیعه، با ایجاد شبهات در حوزه نگاه شیعه به زن، سعی دارند تا این‌گونه جلوه دهند که مذهب شیعه، زن‌ستیز بوده و شأنیتی برای زنان جامعه قائل نیست تا از این طریق، احساسات زنان را بر علیه مذهب تشیع برانگیزانند.

شبهه: آنان اعتقاد شیعه به متعه را آماج حملات خود قرار داده و می‌نویسند: در نزد شیعه، زنی که متعه می‌شود زن کرایه‌ای است؛ چون از امام صادق(علیه‌السلام) در مورد ازدواج موقت پرسيده شد که آيا فقط بايد چهار زن باشد؟ ایشان گفت: خير، با ١٠٠٠ نفر از اين زنان ازدواج کن زيرا اين‌ها کرايه‌ای هستند.[1] این است منزلت زن صیغه‌ای در نزد شیعه که همانند یک فاحشه کرایه‌ای با او برخورد می‌شود.

پاسخ شبهه:
در پست قبلی، این حدیث را بررسی سندی کردیم و گفتیم این حدیث، اتفاقا حدیثی ضعیف است و به آن استناد نمی‌شود و ادعای صحیح بودن این حدیث، نادرست است. اکنون این حدیث را به لحاظ دلالی مورد واکاوی قرار می‌دهیم.

بررسی دلالتی و مفهومی حدیث
متن حدیث این‌گونه است: «عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه‌السلام: قَالَ: ذُكِرَ لَهُ الْمُتْعَةُ أَ هِيَ‌ مِنَ الْأَرْبَعِ ؟ قَالَ تَزَوَّجْ مِنْهُنَّ أَلْفاً فَإِنَّهُنَّ مُسْتَأْجَرَاتٌ» محور شبهه بر روی کلمه «مستاجرات» است. شبهه‌افکن با حیله‌گری تمام و با استفاده از عنصر مغالطه، کلمه «مستاجرات» را به "زنان کرایه‌ای" ترجمه می‌کند در حالی‌که این خیانت در ترجمه است.

در این‌جا «مُسْتَأْجَرَاتٌ» به معنای زنان کرایه‌ای نیست. بلکه این کلمه از ریشه "أجر" است که به معنای مهریه است چنانکه شواهد متعددی از این معنا در قرآن و منابع شیعه و سنی وجود دارد.  
چنان‌که در آیه شریفه آمده: «فَمَا إِستَمتَعتُم بِه مِنهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِیضَةً [نساء/24] زنانی را که متعه نمودید مهرشان را به عنوان فریضه [واجب] بپردازید». این‌جا مستأجرات به معنای این است که اجر و مهر آن زنان واجب است که داده شود، چراکه زنان ارزشمندند و در قبال ازدواج موقت، باید به آنان مهریه بپردازند. سرخسی از علمای اهل سنت پس از ذکر این آیه می‌نویسد: «مهریه، اجر نامیده شده است».[2]

این واژه دقیقا در مورد ازدواج دائم نیز بارها در قرآن به کار رفته است که منظور همان مهریه است؛ چنان‌که در آیه 10 سوره ممتحنه و آیه 25 سوره نساء واژه اجر، برای مفهوم مهریه بکار رفته است: «وَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ أَنْ تَنْكِحُوهُنَّ إِذَا آتَيْتُمُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ [ممتحنه/10] باکی نیست که شما با آنان [زنانی که از مکه مهاجرت می‌کنند] نکاح کنید در صورتی که مهرشان را بدهید». «فَانْكِحُوهُنَّ بِإِذْنِ أَهْلِهِنَّ وَآَتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ [نساء/25] زن‌های‌های مؤمنی که شما با آن‌ها ازدواج می‌کنید، اجرت‌شان [مهرشان] به طور پسندیده بدهید».
به نظر شما یعنی این زن‌های دائم اجاره‌ای هستند؟! آیا "آتوهن اجورهن" بدین معناست که حق الاجاره آنان را بدهید؟!

از همه بالاتر، آیه‌ای در سوره احزاب است که در مورد رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌وآله) می‌باشد: «يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ إِنَّا أَحْلَلْنَا لَكَ أَزْوَاجَكَ اللَّاتِي آَتَيْتَ أُجُورَهُنَّ [احزاب/50] ای پیامبر، ما برای تو آن همسرانی را که مهرشان را دادی حلال کردیم». «ابن کثیر دمشقی» -مفسر بزرگ اهل سنت- در ذیل این آیه صراحتا می‌گوید که منظور از «اجر» همان مَهر است.[3]
آیا آن کارشناس وهابی با ترجمه‌ای که از کلمه اجر می‌کند، قائل است که -نستجیر بالله- همسران پیامبر، زنان کرایه‌ای بوده‌اند؟! یا اینکه، مراد از کلمه اجر، مهریه است.
حال، آیا شبهه‌کنندگان در مورد زنان دائمی نیز که قرآن برایشان تعبیر اجر به کار برده، تعبیر زنان کرایه‌ای را به کار می‌برند؟! آیا آن‌ها به همسر خود، مهر نمی‌پردازند؟! آیا به خاطر پرداخت مهریه به همسران خود، آنان را زن کرایه‌ای می‌نامند؟! پس کلمه «مستأجرات» در روایت مذکور، به معنای اجاره نیست، تا معادل فارسی آن کرایه شود.

امام خمینی(رحمه‌الله‌علیه) در کتاب البیع در این‌باره می‌نویسد: «آشکار است که عقلاً و عرفاً، ماهیت نکاح با ماهیت اجاره در تباین است و عقلا و عرفاً، مهر در عقد موقت _ همانند مهر در عقد دائم _ با اجرت در اجاره منافات دارد و بدین خاطر، نه نکاح مطلقا با لفظ اجاره واقع می‌شود و نه اجاره با لفظ نکاح؛..... متعین آنست که عبارت «انهن مستاجرات» بر تشبیه و مجاز حمل شود و بر این حمل، شواهد بسیاری است که برخی را ذکر می‌کنیم...».[4]

در نتیجه: عبارت «مستاجرات» در حدیث امام صادق(علیه‌السلام) به معنای کرایه و اجرت نیست، بلکه به معنای مهریه است.

_______________________
پی‌نوشت:
[1]. الکافی، کلینی، تهران، اسلامیه، ج۵ ص۴۵۲، ح7، متن کتاب؛/ و الاستبصار فیما اختلف الاخبار، شیخ الطائفه أبی جعفر محمّد بن الحسن الطّوسی، المحقق: السيد حسن الموسوی الخرسان، تهران، دار الكتب الإسلاميّة، ج۳، ص۱۴۷، متن کتاب؛/ و تهذيب الاحکام، شيخ الطائفة أبی جعفر محمّد بن الحسن الطّوسی، المحقق: السيد حسن الموسوی الخرسان، تهران، دار الكتب الإسلاميّة، ج۷، ص259، ح1120، متن کتاب؛/ و وسايل الشيعه، شیخ حر عاملی، قم، موسسه آل البیت، ج۲۱ ص۲۸، ح26407، متن کتاب.
[2]. «الْمَهْرَ وَالْأَجْرَ يَتَقَارَبَانِ قَالَ تَعَالَى {فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ} [النساء: 24] سُمِّيَ الْمَهْرُ أَجْرًا». المبسوط، محمد بن أحمد بن أبی سهل شمس الأئمة السرخسی(م483ق)، بیروت، دار المعرفة، 1414ق-1993م، ج9، ص58، متن کتاب؛/ «سَمَّى اللَّهُ تَعَالَى الْمَهْرَ أَجْرًا». همان، ج5، ص122، متن کتاب.
[3]. «و قوله تعالى "فما استمتعتم به منهن فآتوهن أجورهن فريضة" أی كما تستمتعون بهن فآتوهن مهورهن فی مقابلة ذلك…». تفسير القرآن العظيم، أبوالفداء إسماعيل بن عمر بن كثير القرشی الدمشقی(م774ق)، المحقق: محمد حسين شمس الدين، بیروت، دار الكتب العلمية، منشورات محمد علی بيضون، چاپ اول، 1419ق، ج2، ص226، متن کتاب.
[4]. کتاب البیع، امام خمینی(علیه‌الرحمه)، قم، اسماعیلیان، چاپ چهارم، 1368ش، ج5، ص36-37، متن کتاب