روایاتی که به دعوای حضرت زهرا(سلام‌الله‌علیها) و امیرالمومنین(علیه‌السلام) اشاره دارد، از جهت سندی و محتوایی صحیح نیست.
آیات و روایات متعددی در مقام و منزلت حضرت زهرا(سلام‌الله‌علیها) نازل شده است، به گونه‌ای که بین شیعه و اهل تسنن در رفعت و بلندی مقام آن حضرت اختلاف نظری وجود ندارد، اما با این وجود برخی تلاش کرده‌اند به نحوی آن حضرت را فردی عادی جلوه دهند و از آن مقام قدسی پایین بیاورند، این افراد برای ادعای خویش از روایتی استفاده کرده‌اند که اولین بار شخ صدوق در امالی خویش آن را نقل کرده است و بعد از آن علمای دیگر در کتاب‌های خویش از ایشان نقل کرده‌اند، در ادامه به بررسی این روایت می‌پردازیم:
روایتی که شیخ صدوق در امالی خوش نقل می‌کند خیلی طولانی است[1] و ما تنها به مضمون قسمتی اشاره می‌کنیم که این افراد از آن بهره‌برداری کرده‌اند: «... پیامبر اسلام(صلی‌الله‌علیه‌وآله) باغی را به امام علی(علیه‌السلام) هدیه می‌دهد و ایشان باغ را می فروشد و پول باغ را به فقرا می‌بخشد. هنگامی که وی به منزل می‌رسد فاطمه(سلام‌الله‌علیها) از او می‌پرسد: آیا باغی که پدرم به تو هدیه داد را فروختی؟
علی(ع): بله.
فاطمه(س) می‌پرسد: پس پولش کجاست؟
علی(ع): پولش را بخشیدم. فاطمه(س) پس از شنیدن این سخن، لباس علی(ع) را به شدت می‌گیرد. امیرالمومنین(علیه‌السلام) از ایشان درخواست می‌کند که لباسش را رها کند، ولی حضرت زهرا(سلام‌الله‌علیها)می‌گوید شما را رها نمی‌کنم تا اینکه پدرم میان من و تو حکم کند. در این هنگام جبرئیل به رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌وآله) نازل می‌شود و می‌گوید: از من به علی سلام برسان و به فاطمه بگو حق ندارد پیراهن علی را بگیرد و....
سند روایت:
شیخ صدوق این مطلب را با این سند نقل می‌کند: «حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ زِيَادِ بْنِ جَعْفَرٍ الْهَمَدَانِيُّ رِضْوَانُ اللَّهِ عَلَيْهِ قَالَ حَدَّثَنَا عُمَرُ بْنُ سَهْلِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ الدِّينَوَرِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا زَيْدُ بْنُ إِسْمَاعِيلَ الصَّائِغُ قَالَ حَدَّثَنَا مُعَاوِيَةُ بْنُ هِشَامٍ عَنْ سُفْيَانَ عَنْ عَبْدِ الْمَلِكِ بْنِ عُمَيْرٍ عَنْ خَالِدِ بْنِ رِبْعِيٍّ قَال: ...»
شخص اول این سند «احمد بن زياد بن جعفر الهمدانی» است که مورد وثوق رجالیون قرار گرفته است.[2]
شخص دوم این سند «عمر بن سهل بن اسماعيل الدينوری» است که مجهول بوده و توثیقی از آن در کتاب رجالی نشده است و تنها یک روایت از وی در مجامع روایی شیعه وجود دارد که همین مورد است.[3]
شخص سوم این سند «زيد بن إسماعيل الصائغ» است که وی نیز مانند دینوری مجهول است، و تنها یک روایت از وی نقل شده است که همین روایت است.[4]
شخص چهارم این سند «معاويه بن هشام» است که وی نیز مجهول است، و ذکری دال بر توثیق وی به دست ما نرسیده است.[5]
شخصیت بعدی که در این سند مجهول است «خالد بن ربعی است» است.[6]
پس از جهت سندی به این روایت نمی‌توان اعتماد کرد.
محتوای حدیث
از سوی دیگر محتوای این نقل تاریخی، با خیلی از روایات دیگر هم‌خوانی ندارد، به همین خاطر برخی از افرادی که این مطلب را نقل کرده‌اند، آن را مخالف با این جمله مولای متقیان امام علی(علیه‌السلام) می‌دانند که فرمود: «هیچ‌گاه فاطمه مرا خشمگین نکرد».[7]
از سوی دیگر بخشش و جود این خانواده به قدری زیاد است که خداوند متعال در وصف ایشان آیه نازل می‌کند و می‌فرماید: «وَيُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَى حُبِّهِ مِسْكِينًا وَيَتِيمًا وَأَسِيرًا[انسان/8] و غذای (خود) را با اینکه به آن علاقه (و نیاز) دارند، به «مسکین» و «یتیم» و «اسیر» می‌دهند.»[8]
علاوه بر این، اگر شخصی به روایات مختلفی که در شأن و جایگاه آن حضرت از طریق شیعه و اهل سنت به ما رسیده، نگاهی بینداز جای هیچ‌گونه شک و تردیدی برایش باقی نمی‌ماند که این روایت صحیح نیست.[9] اما با این وجود برخی تلاش کرده‌اند به نحوی این حدیث را توجیه کنند، آنچنان که گفته‌اند: این کار از سوی حضرت زهرا(سلام‌الله‌علیها) برای این بوده است که فضائل مولای متقیان امام علی(علیه‌السلام) را به دیگران نشان دهد.[10]
پس با توجه به مطالبی که بیان شد این نقل تاریخ از جهت سندی و متنی اعتباری ندارد.
_________________________________________
پی‌نوشت
[1]. الأمالی، ابن بابويه، محمد بن على، كتابچى، 1376 ش، ص467.
[2]. عدة الرجال، اعرجى كاظمى محسن بن حسن، اسماعيليان، 1415 ق، ج1، ص 140.
[3]. مستدركات علم رجال الحديث، نمازى شاهرودى على،بی‌تا، تهران، 1414 ق، ج6، ص 93.
[4]. مستدركات علم رجال الحديث، ج3، ص461.
[5]. مستدركات علم رجال الحديث، ج7، ص450.
[6]. مستدركات علم رجال الحديث، ج3، ص306.
[7]. مدينة معاجز الأئمة الإثني عشر، بحرانى، سيد هاشم بن سليمان، مؤسسة المعارف الإسلامية، 1413 ق، ج1، ص119.
[8]. تفسیر نمونه مکارم شیرازی ناصر ، ۱۳۷۱ش، ج۲۵، ص۳۴۵.
[9]. ر.ک. فضایل حضرت زهرا (س) از زبان امیر المومنین(ع)؛ فضائل حضرت زهرا در منابع شیعی ؛فضايل حضرت زهرا (سلام الله علیها)، در منابع اهل سنت
[10]. بحار الأنوار، مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، دار إحياء التراث العربي، 1403 ق، ج41، ص47.
محتوای این نقل تاریخی، با خیلی از روایات دیگر هم‌خوانی ندارد، به همین خاطر برخی از افرادی که این مطلب را نقل کرده‌اند، آن را مخالف با این جمله مولای متقیان امام علی(علیه‌السلام) می‌دانند که فرمود: «هیچ‌گاه فاطمه مرا خشمگین نکرد».