-ممکن است حدود یک سوم، یا بیشتر و یا کمتر از جمعیت چندین هزار نفری حاضر در روز غدیر را جمعیت زنان تشکیل داده باشد. اما در عین حال منابع روایی و تاریخی نام تعدادی از بانوان برجسته و مشهور را که در حجة الوداع حضور داشتند، ذکر کردهاند.
با توجه به این نکته که حج بر زنان نیز - در صورت استطاعت - واجب است، طبیعی است که آنان هم در مراسم حج حضور داشتهاند، به ویژه با توجه به اینکه از قبل اعلام شده بود که این حج، آخرین حج پیامبر اسلام(صلیاللهعلیهوآله) است؛ به همین دلیل بانوان زیادی در مراسم حجةالوداع حضور داشتند، بدیهی است که بسیاری از آنان در بازگشت همراه کاروانها حضور داشتند. اما به دلیل اشتهار نداشتن مانند بسیاری از مردان نامشان در تاریخ ذکر نشده است. بسا ممکن است حدود یک سوم، یا بیشتر و یا کمتر از جمعیت چندین هزار نفری حاضر در روز غدیر را جمعیت زنان تشکیل داده باشد. اما در عین حال منابع روایی و تاریخی نام تعدادی از بانوان برجسته و مشهور را که در حجة الوداع حضور داشتند، ذکر کردهاند؛ مانند:
1. حضرت زهرا(علیهاالسلام)
جابر بن عبدالله انصاری میگوید: «در سال دهم، خبر رسید که پیامبر(صلیاللهعلیهوآله) تصمیم به حج دارند. تعداد بسیاری از مردم به مدینه آمدند. همه آنها خواهان این بودند که آنچه او عمل میکند؛ انجام دهند. پیامبر(صلیاللهعلیهوآله) از مدینه خارج شد و مردم نیز به همراه او راه افتادند، تا اینکه وارد ذو الحُلیفه شدیم. ... سپس علی(علیهالسلام) از یمن به ما ملحق شد و حضرت فاطمه(علیهاالسلام) را دید که لباسی رنگی پوشیده و سرمه کشیده بود...».
2. همسران پیامبر(صلیاللهعلیهوآله)
بنابر روایات شیعه و سنی، پیامبر(صلیاللهعلیهوآله) برای هر یک از سفرهای خود، یکی از همسرانش را که با قرعه انتخاب میشد، به همراه میبرد؛ لذا طبیعی بود که در این سفر معنوی و مهم، دست کم یکی از آنها را با خود همراه داشته باشد.
3. اسماء بنت عمیس
امام باقر(علیهالسلام) میفرمایند: «اسماء بنت عمیس در حجة الوداع، محمد بن ابیبکر را به دنیا آورد... پس از ایام نفاس، پیامبر به او دستور داد که برای احرام غسل کند و ... .» شبیه این نقل در منابع اهل سنت نیز ذکر شده است.
4. برخی زنان و نقل حدیث غدیر
واقعه غدیر پس از حجة الوداع واقع شد و بسیاری از مسلمانان در آن حضور داشته و آنرا نقل نمودند. از این میان برخی بانوان نیز راوی این واقعهی بزرگ بوده، که نشان از حضور آنان دارد. از جمله آنها، حضرت زهرا(علیهاالسلام) برخی از همسران پیامبر(صلیاللهعلیهوآله) امهانی و فاطمه دختر حمزه بودهاند.
5. از برخی نقلها و دستورات پیامبر چنین استفاده میشود که تعداد بیشتری از زنان، در حجة الوداع حضور داشتهاند؛ از جمله اینکه امام باقر(علیهالسلام) فرمودند: «پیامبر به برخی از زنان ضعیف اجازه داد؛ در شب، از مزدلفه به سمت منا حرکت کنند».
____________________________
منبع: اسلام کوئیست