- پیامبر رحمت و مهربانی، برترینِ مخلوقات عالم و اولین شفاعت کننده روز جزا است.
پیامبر رحمت؛ اولین شافع روز جزا
زمانی که از انسان در امور دنیوی خطا یا اشتباهی سر می‌زند، اگر خود در حل آن عاجز باشد همواره به دنبال کسی خواهد رفت که بتواند مشکل او را حل کند و بتواند شفیع و نجات دهنده او باشد. در آخرت هم چه بسا کار انسان با مشکلی مواجه شود که نیازمند واسطه یا شفاعت کننده‌‌ای است که بتواند او را از آن گرفتاری نجات دهد. پیامبر اکرم حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم مظهر مهربانی و رحمت، برترین شفاعت کننده‌ی روز جزاست که می‌تواند باعث رهایی و نجات انسان از مشکلات شود چنان که حضرت فرمودند: «انا اَوَّلُ شافِعٍ وَ اوَّلُ مُشَفَّعٍ؛ [1] من نخستین کسی خواهم بود که شفاعت می‌کند و اولین کسی خواهم بود که شفاعت او پذیرفته می‌شود.»
ارتکاب اعمال ناپسند؛ سبب محرومیت از شفاعت
امید انسان به شفاعت کننده، نباید به‌گونه‌ای باشد که باعث جرأت پیدان کردن وی بر اقدام به گناه و معاصی شود بلکه باید اعمالی را انجام دهد که زمینه شفاعت را کسب کند، و از انجام اعمالی که سبب محرومیت او از شفاعت خواهد شد دوری کند. انجام بعضی از اعمال ناپسند مانند ظلم و ستم و آزار ذریه پیامبر و سبک شمردن نماز، موجب سختی زندگی در این دنیا و محرومیت از شفاعت اهل بیت علیهم السلام در آخرت خواهد شد.
ظالم و ستمگر؛ محکوم در دنیا، محروم در آخرت
نیک زیستن در عین پاک سرشت بودن، و کمک و دست گیری از مظلوم، جزء صفات و ویژگی‌های انسان‌های درست کار است ولی متأسفانه بعضی از افراد این صفات پسندیده را نادیده گرفته و به صفات ناپسندی مانند ظلم و ستم در حق دیگران روی می‌آورند. البته با نگاهی به تاریخ متوجه خواهیم شد ظلم پایدار نبوده و روزی پایان می‌پذیرد. ظالمان و ستمگران در روز جزا هم نصیب و بهره‌ای نخواهند برد و از شفاعت هم محروم خواهند بود چنان که پیامبر اکرم فرمودند: «رَجُلانِ لا تَنالُهُما شَفاعَتي: صاحِبُ سُلطانٍ عَسُوفٌ غَشُومٌ، و غالٍ في الدِّينِ مارِقٌ؛ [2] شفاعت من به دو فرد نمى‌رسد: قدرتمند مستبد و ستمگر، و غلوّ كننده خارج شده از دين.» شاید یکی از دلایلی که شفاعت پیامبر اکرم شامل این دو گروه نمی‌شود این باشد که شفاعت در حق این دو، به مظلومین است. شفاعت از حاکم ستمگر به معنای نادیده انگاشتن ظلمی است که در حق مظلومان روا داشته است و شفاعت از کسی که با غلو در دین باعث انحراف مردم می‌شود نیز، بزرگترین ظلم در حق هدایت آن‌هاست. زیرا با تغییر دین خدا نه تنها خود کافر شده بلکه راه هدایت را بر دیگران مسدود کرده است.
اذیت کردن ذریه پیامبر اکرم
آزار و اذیت رساندن به ذریّه پیامبر اکرم موجب محرومیت از شفاعت اهل بیت علیهم السلام خواهد شد چنان که حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: «إِذَا قُمْتُ الْمَقَامَ الْمَحْمُودَ تَشَفَّعْتُ فِی أَصْحَابِ الْکَبَائِرِ مِنْ أُمَّتِی فَیُشَفِّعُنِی اللَّهُ فِیهِمْ وَ اللَّهِ لَا تَشَفَّعْتُ فِیمَنْ آذَی ذُرِّیَّتِی؛ [3] وقتی در مقام محمود قرار گرفتم، برای کسانی که از امتم گناه انجام داده‌اند، شفاعت می‌کنم و خدا نیز شفاعتم درباره آنان را می‌پذیرد، به خدا قسم! درباره کسانی که ذریّه‌ام را اذیت کرده‌اند، شفاعت نمی‌کنم.» البته همان گونه که باید ذریه پیامبر اکرم را احترام کرد، نباید آن‌ها این قرابت را مجوزی برای ارتکاب خطاها در نظر بگیرند، بلکه چون منتسب به اهل بیت علیهم السلام هستند باید پیرو آن‌ها بوده و تمام سعی و کوشش خود را در جهت رضایت آن‌ها انجام دهند.
بی توجه به نماز؛ محروم از هم نشینی با پیامبر رحمت
نماز یکی از عباداتی است که اگر درست انجام شود باعث ترقی و پیشرفت انسان در زندگی و همچنین باعث جلوگیری از ارتکاب آدمی به اعمال بد و ناپسند خواهد شد، چنان که خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید: «وَ أَقِمِ الصَّلَاةَ إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَىٰ عَنِ الْفَحْشَاءِ وَ الْمُنكَرِ؛ [4] نماز را برپا دار، كه نماز از كار زشت و ناپسند باز مى‌دارد.» پس همانطور که برپا داشتن نماز می‌تواند انسان را از کار زشت و ناپسند دور کند سبک شمردن و بی اعتنایی به نماز سبب محروم شدن از شفاعت پیامبر اکرم خواهد شد چنان که حضرت محمد صلى الله عليه و آله و سلم فرمودند: «لا يَنالُ شَفاعَتي مَنِ استَخَفَّ بِصلاتِهِ، و لايَرِدُ عَلَيَّ الحَوضَ لا واللّه؛ [5] كسى كه نماز را سبك بشمارد به شفاعت من دست نيابد، و به خدا سوگند كه در كنار حوض كوثر بر من وارد نشود.»
بنابراین کسی که می خواهد زندگی پر رونق و پر برکتی داشته باشد و همچنین از نعمت شفاعت اهل بیت علیهم السلام به خصوص پیامبر اکرم حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم برخوردار شود، باید ضمن احترام گزاردن به ذریه پیامبر اکرم و توجه به نماز، از ظلم و ستم دوری کند.
پی نوشت:
[1] کنزالعمال، حدیث 31991.
[2] الخصال، ج 1، ص 63.
[3] بحارالانوار، ج ٨، ص 37.
[4] سوره عنکبوت، آیه 45.
[5] المحاسن : ج 1، ص 159، ح 223.
شفاعت، بزرگترین امید انسان‌ها و بهترین راه نجات است. هنگامی که انسان در آخرت دچار یأس و ناامیدی و احساس بی پناهی می‌شود، نیازمند کسی است که دست او را گرفته و او را نجات دهد. پیامبراکرم حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم مظهر عطوفت و مهربانی، اولین شافع روز جزا است. البته آدمی باید زمینه بهره مند شدن شفاعت را به وسیله برخی از کارها مانند توجه به نماز و احترام به ذریه پیامبر و دوری از ظلم و ستم فراهم کند.