-روز دحو الارض روز رهایی زمین و یوم الله است؛ زمین خاکی که بین دیوارهایی از آب در اسارت بود و اثری از او نبود، در این روز به دست قدرت لا یزال الهی سر از آب بیرون کشید و رهایی یافت تا محل سکونت انسان برای بندگی خدا باشد.
ایام‌الله به معنی روزهای خدا، روزهایی هستند که اتفاقات مهمی در آن رخ داده و قدرت الهی در آن بیشتر جلوه کرده است. خداوند در قرآن کریم به دلیل وجود درس‌ها و عبرت‌های موجود در این روزها و تأثیرگذاری آن بر زندگی انسان بر یادآوری آن تأکید می‌کند و به حضرت موسی علیه‌السلام می‌فرماید: «وَ ذَكِّرْهُمْ بِأَيَّامِ اللهِ إِنَّ في ذلِكَ لَآياتٍ لِكُلِّ صَبَّارٍ شَكُورٍ؛[1] ایام‌الله را به آنان یادآورى کن چراکه در آن، نشانه هایى است براى هر شکیباى شکرگزار.» روز 25 ذیقعده یعنی روز دحو الارض نیز یکی از ایام‌الله است؛ برای همین در روایات بر اهمیت این روز تأکید زیادی شده است.
مصادیق ایام الله
تفسیر قمی در توضیح آیۀ شریفۀ: «وَ ذَكِّرْهُمْ بِأَيَّامِ اللهِ»[2] مصادیقی را برای ایام الله ذکر می کند و می نویسد: «روزهای خدا، سه روز است؛ روزی که قائم عجل الله تعالی فرجه الشریف قیام می‌کند و روز مرگ و روز قیامت.»[3] البته ذکر این روزها به عنوان ایام الله به معنای انحصار ایام الله به این روزها نیست، بلکه فقط بیان مصادیق مهمی ازآن است.
دحو الارض چه روزی است؟
دحو به معنی گستردن است [4] و دحو الارض روزی است که زمین از زیر کعبه شروع به خشک شدن کرد و این خشکی گسترش یافت تا قسمتی از زمین، سر از آب بیرون آورد و برای سکونت انسان آماده شد.[5]
دحوالارض یکی از ایام الله است
روز دحو الارض را می‌توان یکی از ایام‌الله دانست؛ چون در این روز یکی از بزرگترین نشانه‌های قدرت خداوند به نمایش درآمده است؛ زمین خاکی که در بین دیوارهایی از آب اسیر بود و اثری از او نبود، در این روز به دست قدرت لا یزال الهی سر از آب بیرون کشید و رهایی یافت تا محل سکونت انسان باشد. در ادامه، شواهدی بر این مطلب بیان می‌شود:
1. در دعایی که از اعمال این روز است، می خوانیم: «أَسْأَلُكَ فِي هَذَا الْيَوْمِ مِنْ أَيَّامِكَ؛[6] از تو می خواهم در اين روز از روزهايت». پس این روز یوم‌الله است.
2. تذکر و یادآوری این روز توسط معصومین علیهم السلام:
ائمه معصومین علیهم‌السلام به تبعیت از قرآن کریم که به یادآوری ایام‌الله فرمان می‌دهند، این روز را به شیعیان تذکر می‌دادند و آن‌ها را به انجام اعمال آن دعوت می‌کردند. راوی می گوید: من كودک بودم كه با پدرم در شب بيست و پنجم ماه ذیقعده، در خدمت حضرت رضا عليه السّلام شام خورديم، حضرت فرمود: «امشب حضرت ابراهيم و حضرت عيسى عليهما السلام متولّد شده اند، و زمين از زير كعبه پهن شده است، پس هركه روزش را روزه بدارد، چنان است كه شصت ماه روزه داشته باشد.» [7] در این روایت امام رضا علیه السلام علاوه بر دحوالارض، از دو واقعه مهم دیگرهم که تولد دو پیامبر از پیامبران اولوالعزم است خبر می دهد که این نیز شاهدی بر اهمیت ویژه این روز است.
3. دحوالارض تناسب خاصی با قیامت و معاد نیز دارد؛ به این معنا که هر سرآغازی را سرانجامی است؛ یعنی چنان که زندگی انسان بر روی این زمین خاکی با دحوالارض آغاز شده، با قیامت پایان می‌یابد و زندگی جدیدی در عالم دیگری برایش رقم می‌خورد؛ در فرازی از دعای این روز آمده است: «وَ احْفَظْنِي مِنْ شَوَائِبِ الدَّهْرِ إِلَى يَوْمِ الْحَشْرِ وَ النَّشْرِ ؛[8] و از گرفتاری هاى روزگار تا روز قيامت و برانگيخته شدن، حفظم كن».
4. شباهت ظهور و قیام حضرت مهدی عجل‌الله تعالی فرجه به دحوالارض:
بر اساس برخی روایات یکی از ایام‌الله، روز قیام حضرت مهدی عجل‌الله تعالی فرجه الشریف است.[9] ازطرفی شروع قیام حضرت در مکه و از کنارکعبه است، همان‌طور که شروع دحوالارض از کنار کعبه بود. امام باقر علیه‌السلام می‌فرماید: «زمانی که حضرت مهدی عجل‌الله تعالی فرجه الشریف در مکه بین حجرالأسود و درِ کعبه ظهور می‌کند، جبرئیل ندا می دهد و یاران و اصحاب حضرت از نقاط دور، نزد او جمع می‌شوند.» [10] ازاین‌رو در فرازی از دعای مخصوص روز دحو الارض، ظهور حضرت را از خدای متعال در خواست می‌کنیم: «أَظْهِرْ بِالْحَقِّ قَائِمَهُمْ وَ اجْعَلْهُ لِدِينِكَ مُنْتَصِرا...؛[11] قائم آنان را به حق آشكار کن، و او را یاری رسان دينت بدار.» شباهت این دو واقعه بزرگ می تواند دلیلی براین باشد که روز دحوالارض هم مانند روز قیام حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه یوم الله است؛ از این رو همان‌طور که گسترش حیات در زمین با دحوالارض آغاز شده است، قیام حضرت مهدی عجل‌الله تعالی فرجه هم آغازی بر گسترش عدالت، معنویت و اخلاق و ریشه‌کن شدن ظلم و ستم در گستره زمین خاکی خواهد بود.
بنابراین، روز دحوالارض یکی از ایام الله و روزی است که خدای متعال جلوه‌ای از قدرت بیکران خود را به ما نشان داده است و زمین را برای سکونت انسان به عنوان بستری برای رشد و تعالی او مهیا کرده است. روزی که شباهت زیادی به روز قیام حضرت مهدی عجل‌الله تعالی فرجه الشریف و روز قیامت دارد؛ لذا در روایات ما بر این روز و انجام اعمال مخصوص آن تأکید فراوانی شده است.
پی‌نوشت
[1] سوره ابراهیم، آیه 5.
[2] همان.
[3] تفسیر القمی، ج1، ص367.
[4] قاموس قرآن، ج2 ، 330.
[5] حسن‌زاده آملی، هزار و یک کلمه، ج1،كلمه 205، ص: 459.
[6] مصباح المتهجد و سلاح المتعبد؛ ج2 ؛ص: 669.
[7] من لایحضره الفقيه، ج2، ص: 89.
[8] مصباح المتهجد و سلاح المتعبد؛ ج2 ؛ص: 669.
[9]معانی الأخبار، ص365.
[10] شرح الأخبار في فضائل الأئمة الأطهار علیهم‌السلام، ج2، ص: 377.
[11] مصباح المتهجد و سلاح المتعبد؛ ج2 ؛ص: 669.
یوم اللهِ دحوالارض، روز جلوه گری گوشه ای از قدرت بی انتهای الهی است. روزی که خدای متعال، زمین خاکی را از دل آب بیرون کشید و آن را گسترش داد تا بستری باشد برای زندگی و بندگی انسان در مسیر رسیدن به کمال انسانی.