-مکتب سعادت بخش اسلام، زمینه ساز رسیدن به کمال انسانی است.
قدم گذاشتن به وادی معنویت و فتح قله های آن، آرمانی است که افراد مؤمن و خداجو به دنبال آن هستند. در این مسیر پرتلاطم، آن چه مهم به نظر می رسد انتخاب راه صحیح و هموار است، زیرا سعادت و رستگاری ما در گرو یافتن مسیر درست و در نهایت، رسیدن به حق و حقیقت است. ورود به این وادی آسان است اما ثابت قدم بودن در آن دشوار می باشد. بهترین راهکار برای موفقیت و فتح قله های رفیع بندگی، انتخاب راهنمای دلسوز و راه بلدی است که ما را از بهترین مسیر و در کمترین زمان به مقصد برساند.
متاسفانه در دنیای امروزی آن چه باعث تزلزل و یا خروج از مسیر معنویت شده، تغییر نوع نگاه ما به مسائل معنوی است. برداشت های متفاوت و غالباً اشتباه از رخدادهای معنوی باعث شده است نه تنها نتیجه مطلوب برای ما حاصل نگردد بلکه در مواردی عکس آن گریبان گیر ما شود. امام باقر علیه‌السلام در روایتی زیبا و خواندنی به شاگرد ممتاز خود جابرجعفی نکات نابی را می فرمایند که توجه به آن، نوع نگاه ما به مسائل معنوی را اصلاح کرده و مسیر صحیح را به ما نشان می دهد.[1]
1) دست یابی به عزت:
عزت، شرافتی است که تمام بشر برای دستیابی به آن تلاش می کنند؛ اما متأسفانه عده ای در این مسیر به بیراهه رفته و تمام عمر خود را به این خیال می گذرانند که عزتمند زیسته اند؛ این در حالی است که تصور آنها اشتباه بوده و در عزت کاذب، زودگذر و فانی قرار داشته اند. امام باقر علیه السلام با معرفی عزت جاودانه، راه های دستیابی به آن را نیز به شاگرد خود می فرمایند: «جابر، اگر به دنبال عزت جاودانه و ماندگار هستی، طمع را در درون خود نابود کن؛ ذلت طمع نیز از بین نخواهد رفت مگر با ناامیدی از مردم؛ و این ناامیدی از مردم حاصل نخواهد شد مگر با همت بلند...»[2]
2) فقر و غنای واقعی:
یکی از مهم ترین مباحث جامعه امروزی، موضوع فقر و غنا در جهان است. متأسفانه گستردگی فقر در ابعاد گوناگون انسانی، فرهنگی، بهداشتی، مسکن و... در سطح جهان به حدی است که می توان فقر را به عنوان یک «قاعده» و رفاه را به عنوان یک «استثناء» در نظر گرفت. [3] اما فقر و غنا برای یک انسان مؤمنی که قدم در وادی معنویت گذاشته است معنای دیگری دارد. امام باقر علیه السلام می فرمایند: «لَا فَقْرَ كَفَقْرِ الْقَلْبِ وَ لَا غِنَى كَغِنَى النَّفْس؛ [4] هیچ فقری مثل فقر قلب نیست و هیچ غنایی مانند غنای نفس نمی باشد.» در توضیح این روایت ناب می توان گفت، قلب انسان جایگاه حقیقی خداوند متعال است. اگر دل مشغولی های دنیوی باعث شد که انسان از یاد خدا غافل گردد و آمال و آرزوهای بلند مدت، تمام قلب او را تصاحب کرد، او فقیرترین شخص است حتی اگر در ثروت های مادی غوطه ور باشد. در مقابل نیز، انسانی که تمام وجودش را بی نیازی از غیرخدا فرا گرفته و چشم طمع خود را نسبت به زندگی دیگران کور کرده است، ثروتمندترین فرد روی کره خاکی است حتی اگر نان شب خود را نداشته باشد.
3) جایگاه رفیع واجبات:
یکی از اشتباهات رایج در جامعه این است که، رسیدن به خداوند متعال و قرارگرفتن در مسیر بندگی را تنها با اعمال سخت، طاقت فرسا و کمرشکن می بینند. این در حالی است که این تفکر از اساس باطل است. عده ای پا را فراتر گذاشته و بر این باورند که تنها انجام امور مستحب است که رشد و تعالی را به همراه دارد و انجام واجبات الهی به منزله درجا زدن در مسیر بندگی است. امام باقر علیه السلام با مردود خواندن این باور اشتباه می فرمایند: «لَا طَاعَةَ كَأَدَاءِ الْفَرَائِضِ؛ [5] هیچ اطاعتى مانند به‌جا آوردن واجبات نیست.» در روایت دیگری پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله به امیرالمؤمنین علیه السلام می فرمایند: «یا علیُّ إذا رَأیتَ الناسَ یَشتَغِلُونَ بالفَضائلِ فاشتَغِلْ أنتَ بِإتمامِ الفَرائضِ؛ [6] هرگاه دیدی مردم به فضایل و مستحبات می پردازند، تو به کامل کردن واجبات بپرداز.» در توضیح این روایات ارزشمند باید گفت، انجام واجبات الهی در درجه اول قرار دارد و پرداختن به امور مستحب در حالی که واجبات روی زمین مانده اند، شایسته نیست.
امید است با بهره مندی از این فرمایشات نورانی و گوهربار، نوع نگاهمان را به مسائل معنوی اصلاح کرده و با عمل به این نکات طلایی، زمینه را برای ظهور منجی عالم بشریت ارواحنا فداه فراهم کنیم؛ ان شاء الله.
پی نوشت:
[1] تحف العقول، ص285
[2] همان، ص286
[3] اندیشه حوزه 1378 شماره 16
[4] تحف العقول، ص286
[5] همان
[6] میزان الحکمه ج3ص2403
متاسفانه در دنیای امروزی آن چه باعث تزلزل و یا خروج از مسیر معنویت شده است، تغییر نوع نگاه ما به مسائل معنوی است؛ برداشت های متفاوت و غالباً اشتباه از رخدادهای معنوی باعث شده است نه تنها نتیجه مطلوب برای ما حاصل نشود بلکه در مواردی عکس آن گریبان گیر ما شود.