برده گرفتن زنان در جنگ

ازدواج با زنان شوهردار از هر مذهب و ملتى ممنوع است. تنها استثنائى که به این حکم خورده است، در مورد زنان غیر مسلمانى است که به اسارت مسلمانان در جنگ ها درمى آیند.[1] اسلام اسارت آن‌ها را به منزله «طلاق» از شوهران سابق تلقى کرده، و اجازه مى دهد بعد از تمام شدن عده، با آنان ازدواج کنند و یا همچون یک کنیز با آنان رفتار شود، لذا مى‌فرماید: «إِلاّ ما مَلَکَتْ أَیْمانُکُمْ؛[2] مگر آن‌ها را که از راه اسارت مالک شده اید.» یعنى زنان شوهردارى که در اسارت مسلمانان قرار مى گیرند، رابطه آن‌ها به مجرد اسارت، با شوهرانشان قطع خواهد شد، درست مانند زن غیر مسلمانى که با اسلام آوردن رابطه او با شوهر سابقش (در صورت ادامه کفر شوهرش) قطع مى گردد، و در ردیف زنان بدون شوهر قرار خواهد گرفت.

از اینجا روشن مى شود: اسلام به هیچ وجه اجازه نداده است مسلمانان با زنان شوهردار حتى از ملل و مذاهب دیگر ازدواج کنند، و به همین جهت، عده براى آنها مقرر ساخته و در دوران عده از ارتباط زناشوئى با آن‌ها جلوگیرى نموده است.

دلایل و فلسفۀ حلیت روابط زناشویی با زنان اسیر
حلال شدن زنان اسیرمی تواند حکمت هایی متعددی داشته باشد از جمله:

1. حلیت زن بنابر واقعیت حاکم بر جوامع آن روزی بوده است.
2. اگر زنان اسیر  آزاد می شدند، تقویت جبهۀ دشمن را در پی داشت.
3. زندانی و حبس کردن آن ها هم روش درستی نبود.
4. کار کشیدن از آن ها در معادن و مزارع، بدون این که از حق استفاده از غرایز جنسی برخوردار باشند، عواقب خطرناکی از جمله رواج فحشا در بین آنها را به دنبال داشت.
5. از طرفی وجود جمعیتی عظیم در جامعه بدون این که عضوی از جامعه شناخته شوند، خود تبعات منفی در جامعه به همراه خواهد آورد، از جمله اینکه می توانستند منشأ نسلی ناپاک در جامعه شوند. گذشته از آن در مقابل ارزش های فکری و عقیدتی جامعه موضع گیری نمایند و... به تعبیری واضح آنها نماینده فکر و باور دشمن خواهند شد و عملا در جامعه جمعیتی به وجود خواهد آمد که هیچ تناسبی با ارزش های پذیرفته شدۀ جامعه نخواهند داشت.
6. اسلام با طرح رسمیت بخشیدن به داشتن روابط زناشویی با زنان اسیر با شرایط خاص به همۀ تبعات منفی پایان داد و آنها را از این طریق در جامعه اسلامی هضم کرد.[3]

تدابیر اسلام برای پایان برده داری و کنیز گرفتن
اسلام تمایل چندانی به برده داری ندارد از این رو برای پایان دادن به غلام و کنیز داری نیز تدابیری اندیشیده است که اگر مسلمانان آن را عمل مى کردند در مدتى نه چندان زیاد همه بردگان تدریجا آزاد و جذب جامعه اسلامى مى شدند؛ رئوس این برنامه چنین است:

1. یکى از مصارف هشتگانه زکات در اسلام خریدن بردگان و آزاد کردن آنها است.[4]
2. مقرراتى در اسلام وضع شده که بردگان طبق قراردادى که با مالک خود مى بندند بتوانند از دسترنج خود آزاد شوند.
3. آزاد کردن بردگان یکى از مهمترین عبادات و اعمال خیر در اسلام است.
4. پیشوایان اسلام بردگان را به کمترین بهانه اى آزاد مى کردند تا سرمشقى براى دیگران باشد.
5. هر گاه کسى پدر یا مادر و یا اجداد و یا فرزندان یا عمو یا عمه یا دایى یا خاله، یا برادر یا خواهر و یا برادرزاده و یا خواهرزاده خود را مالک شود، فورا آزاد مى شوند.
6. هر گاه مالک از کنیز خود صاحب فرزندى شود فروختن آن کنیز جائز نیست و باید بعد از سهم ارث فرزندش آزاد شود.
7. کفاره بسیارى از تخلفات در اسلام آزاد کردن بردگان قرار داده شده است.
8. پاره اى از مجازات هاى سخت است که اگر صاحب برده نسبت به برده اش انجام دهد خود به خود آزاد مى شود .
9. اعطاء ثواب برای آزادکردن برده، وجوب آن در برخی موارد، قرار دادن این آزادی برای کفاره گناهان و…
 با تمام این وجود، برده داری در اسلام، به معنای برده داری در نظام سلطه نیست، بلکه یک نوع تعامل بین مسلمانان و اسیران کافر است که غالبا منجر به اسلام آوردن اسیران و آشنایی آنها با حق می شود.

در نتیجه اسلام به مسلمانان اجازه داده تا با شرایطی آنان را در منازل و مزارع و ... به کار بگیرند و ضمن رد و ممنوع کردن هر گونه تجاوز و سوء استفاده جنسی، به مسلمانان اجازه داده است در صورت تمایل با شرایط خاصی با آنان روابط زناشویی مشروع داشته باشند و با رسمیت بخشیدن به این نحوه روابط زناشویی، تعهدات متقابلی را در طرفین ایجاد کرده است که در سلامت اخلاقی طرفین و جامعه اثرات مثبت بسیار دارد.

پی نوشت
[1] سوره نساء24.
[2] همان.
[3] علامه طباطبائی، فرازهای از اسلام، ص171 و 221.
[4] سوره توبه60.