اختلال بدشکلي بدن در نوجوانان

يكي از نگراني‌هاي نوجوانان، نگرانی نسبت به ‌ظاهر و شكل بدن خود مي ‌باشد، این افراد رسيدگي به وضعيت ظاهري خود را مورد توجه و دقت قرار مي‌دهند و به ‌طور وسواس گونه‌اي وقت زيادي صرف اين موضوع مي‌كنند، مورد مشاوره ای زیر به این مساله می پردازد.

سوال:
سیزده سالم است، چرا من این قدر زشتم؟ مامانم هرچقدر الکی می خواهد به من اعتماد به نفس بدهد موفق نمی شود، چون من واقعا سفید و چشم قشنگ نیستم ، لطفا جواب بدهید دارم کلافه می شوم.

پاسخ:
این که قیافه شما چطوره برای ما قابل مشاهده نیست، بنابراین اگه انتظار داری که ما نسبت به این مساله قضاوت کنیم یا نظر خودمان را نسبت به قشنگی یا زشتی شما بیان کنیم که واقعا امکان پذیر نیست. اما از همین چند خطی که بیان کردید چند مساله را خدمتتان عرض می کنم: اول اینکه زشتی و قشنگی یک چیز سلیقه ای هست و به پوست سفید و چشم رنگی  نیست. یعنی خیلی ها هستند که پوست سفید و چشم رنگی دارند ولی برای برخی هیچ گونه جذابیتی ندارند و بالعکس برخی افراد گندم گون، با مزه و به اصطلاح توی دل برو هستند؛ پس این جمله که «کسی قشنگ است که چشمش قشنگ و پوستش سفید باشد» کلی نیست و باید این خطای شناختی را در ذهن خودت اصلاح کنی.
نکته دوم این است که سن نوجوانی سنی هست که به خاطر تغییرات هرمونی برخی تغییرات در ظاهر افراد ایجاد می شود و باعث نگرانی نوجوانان می شود و با بزرگتر شدن همه چیز درست می شود، مثلا در این سن، بینی کمی بزرگ تر خواهد شد، توی صورت و بدن جوش نمایان خواهد شد و... و نوجوان نسبت به قیافه خودش خیلی حساس می شود و ممکن است بیشترین وقتش را در نگاه کردن در آیینه و دستکاری ظاهر خود و خود گویی های منفی در مورد ظاهرش بگذراند. البته خود همین نگاه کردن های زیاد به آینه که در نوجوانان مشاهده می شود باعث می شود، توجه شان به جزییات بیشتر شود و همین توجه به جزییات، عامل اصلی انواع وسواسهای فکری در مورد بدن خواهد شد و معمولا خیلی از نوجوانها از قیافه خودشان خوششان نمی آید اما نسبت به دیگران، مثلا دوستشان این حس را ندارند؛ دلیلش هم همین است که در نگاه به خودشان بسیار ریز و جزیی نگر می شوند در حالی که به دوستانشان به صورت کلی نگاه می کنند و به جزییات ظاهر آنها توجه ندارند.
نکته سوم هم این است که بدانی از قشنگ یا زشت بودن خودت چه میخواهی؟ آیا تا به حال به این مساله فکر کرده ای؟ مثلا ممکن است بگویی« من قشگنم و به قشنگیم می بالم»، «من قشنگم و خیلی ها جذبم می شوند»، «من قشنگم پس دیگران بهم احترام میزارن» و یا «من زشتم و کسی باهام ازدواج نمی کنه» و... اینها را برای خودت بیرون بکش و ببین آیا آن چیزها در ظاهر زیبا پیدا می شود؟ بهترین زیبایی، زیبایی اخلاقی و رفتاری است که باعث جذابیت افراد می شود، وقتی در آیینه نگاه می کنیم خواندن این دعا خیلی ثواب دارد که بگوییم « اَللَّهُمَّ كَمَا حَسَّنْتَ خَلْقِي فَحَسِّنْ خُلُقِي [1]؛ خداوندا، همچنان که اندام مرا نیکو آفریدی ، اخلاق مرا نیکو گردان »؛ پس این هم مهم است که به دنبال زیبایی اخلاقی و رفتاری باشیم.
نکته بعد این است که اگر نسبت به خودتان فقط در همین حد که من زشتم یا قشنگ، بحث و گفتگو می کنید، خب امری عادی است، اما اگر این حساسیت شما خیلی زیاد شد و نسبت به ظاهر خودتان به شدت حساس شدید طوری که دغدغه ذهنی شدید پیدا کردید و زمانهای زیادی از شما را به خودش اختصاص داد و یا اینکه مانع از رسیدن به کارهای مهم زندگیتان شد، در این صورت لازم است برای کنترل این اوضاع از روانشناس و تکنیکهای رواشناختی به صورت حضوری استفاده کنید.
موفق باشید.

پی نوشت:
[1]. تحف العقول  ج۱ ص۱۰.