مسجدی که محل رفع نیازهای مردم باشد، قطعا زنده و پویاتر است.
محیط خانواده اولین جایی است که فرزندان با آن آشنا می شوند. بیشتر دلبستگی و وابستگی فرزندان به والدین و محیط خانه است. چرا که اولاد، بهترین پشتیبان و تامین کننده نیازهای خود را در خانه می بینند. به همین دلیل خانه و خانواده، موثرترین عامل بر رفتار فرزندان است.
از بین همه مسائلی که فرزندان در دوره های مختلف سنی با آن مواجه هستند، سن بلوغ و نیازهای جنسی، حرف اول را می زند. اغلب والدین به دلیل اهمیت و شرایط خاص نیازهای جنسی، از ورود به این مسئله خود داری می کنند. فرزندان نیز به خاطر نداشتن تجربه و اطلاعات کافی، در تامین این نیاز بسیار حساس، دچار بحران و آسیب های متعددی می شوند.
اهمیت این مساله از آنجا بیشتر می شود که موضوع آسیب های جنسی به بیش از 10 عنوان می رسد. به راستی چه کسی مسئول پاسخ به این آسیب هاست؟ آیا واقعا خانواده ها به تنهایی می توانند مانعی جدی در پیش گیری از این آسیب ها باشند؟ سهم حوزه های علمیه و دانشگاه ها، رسانه، صدا و سیما و دیگر مراکز تربیتی مثل مساجد در برخورد با این معضل چیست؟ آنها برای پیشگیری از آسیب های جنسی جوانان چه اقداماتی می توانند انجام دهند؟
در این مختصر به بررسی نقش مسجد و روحانیت در پیشگیری از آسیب های اجتماعی خواهیم پرداخت.
حوزه های علمیه از دیر باز مامن و پناهگاه مطمئنی برای مردم بوده اند. از آنجا که بیشتر فعالیت طلاب و روحانیون در مساجد است، غالب ارتباط بین مردم و روحانیت در مساجد شکل می گیرد. لذا مساجد و روحانیت به خاطر پیوند عمیقی که با مردم دارند به خوبی می توانند بر رفتارها و هنجارها موثر باشند.
امروزه در بسیاری از مساجد غیر از برپایی نماز جماعت، شاهد برگزاری مراسمات مناسبتی هستیم که از بین آنها مراسم ائمه معصومین و مباحث سیاسی، بیشترین سهم را به خود اختصاص داده است. قطعا این برنامه ها برای اصلاح جامعه و افزایش تقوا و خدا باوری در زندگی ما نیاز است. اما پاسخگوی تمام معضلات نخواهد بود. اگر نوع نگاه مدیریتی به مساجد از حالت سلیقه ای به نگاه آرمان گرایانه و مطابق نیازها و اولویت ها تغییر کند، قطعا شاهد کارایی بیشتر این مرکز مهم دینی در پیشگیری از معضلاتی مثل اعتیاد و طلاق در جامعه خواهیم بود. لذا استفاده از کارشناسان خبره حوزه مسائل اجتماعی و آسیب های اخلاقی در مساجد، بسیار ضروری تر از قبل به نظر می رسد.
نگاه بسته و حزبی به مساجد باید جای خودش را به اولویت بندی های سالم و اصولی بدهد. برای تحقق این دو مهم، روحانیت به عنوان امام جماعت مسجد و کارشناس فرهنگی مورد اعتماد، می تواند نقش حیاتی دراجرایی شدن اهداف تربیتی مسجد، ایفا کند. شاید یکی از دلایل خلوت بودن مساجد از حضور جوانان و دیگر اقشار مردم این مساله باشد که مردم، مسجد را فقط محلی برای عبادت می بینند و این مکان مقدس را پاسخگوی جامع و کاملی برای نیازهای خود نمی یابند.
سوال اینجاست که اگر مساجد چند منظوره باشد، چه مشکلی پیش می آید؟ آسمان به زمین می آید؟ چرا در مساجد، در کنار نماز و دعا فرصتی برای بررسی آسیب های اجتماعی به ویژه آسیب های دوران نوجوانی و جوانی به صورت جلسات پرسش و پاسخ یا کارگاه های آموزشی برای خانواده ها اختصاص نمی یابد؟ قطعا زمانی که مردم، مساجد را پاسخگوی نیازهای خود بیابند، گرایش و تمایل بیشتری به آن نشان خواهند داد. خطبه های نماز جمعه، منبر ها و جلسات وعظ باید از حالت های خسته کننده به سمت گرایش های به روز برود تا بتواند پویایی خود را حفظ کند.
اگر مساجد، با هدف اولویت بندی های منطقی به سمت جذب مردم در کاهش آسیب های اجتماعی گام بردارد، قطعا دادگاه ها خلوت تر و امنیت روانی بیشتری به جامعه ارزانی خواهند شد. افزایش آمار جرم و جنایت، طلاق و دهها آسیب دیگر از جمله دردهای مردم امروز است که بخش مهمی از آن با بازنگری در برنامه های مساجد و نقش موثر روحانیت، کاهش خواهد یافت.
کارایی مسجد نباید منحصر در دعا و عبادت باشد.