- خداوند همه بندگانش را دوست دارد اما این بنده ها هستند که باید دوست داشتن خدا را تمرین، اثبات و تثبیت کنند. جالب این که برای همین کار هم، خداوند، بهترین کمک کننده است و ما می توانیم تجربه کنیم. خدایا خود را تنها محبوب بی چون و چرای دلهای ما قرار بده!
آفرینش ما برای آن است که بندگی خدا کنیم [1]یعنی از او اطاعتی همه جانبه انجام دهیم.
چه کسی می تواند چنین اطاعتی انجام دهد در حالی که هنوز خودش از خدا و دین او و دستورهایی که به بنده اش داده راضی نیست؟!
یعنی قبل از آن که خدای متعال، بنده خود را راضی کند آن فرد باید به فهم و جایگاهی برسد که خود از خدایش راضی و خشنود باشد؛ چنان که قرآن کریم خطاب به نفس مطمئنه می فرماید: «ارْجِعي إِلى رَبِّكِ راضِيَةً مَرْضِيَّةً؛ [2] بازگرد به سوى پروردگار خويش خشنود خشنودشده.»
پس اولین سؤال این است که چگونه می توانیم نسبت به خداوند حقیقتاً رضایت داشته باشیم؟ از خداییِ خدا، دینش، دستوراتش، نحوه آفرینشمان، شرایط زندگی مان و...
چنین جایگاهی نیاز به تمرین و پرورش در قالب اردویی کارگاهی دارد. بی شک ماه مبارک رمضان، اردوی تربیتی و پرورشی خدای متعال برای مؤمنان است تا در ضیافتی معنوی و منحصر به فرد، فهم و عملکرد خود را برای نائل شدن به رضایت الهی ارتقاء دهند.
رضایت طلبی در آیینه ادعیه ماه مبارک رمضان
در فرازی از مختصرترین دعای سحر و همچنین در فراز پایانی دعای ابوحمزه ثمالی چنین می خوانیم:
«اللّهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُكَ إِيماناً تُباشِرُ بِهِ قَلْبِى، وَيَقِيناً حَتّى أَعْلَمَ أَنَّهُ لَنْ يُصِيبَنِى إِلّا مَا كَتَبْتَ لِى، وَرَضِّنِى مِنَ الْعَيْشِ بِما قَسَمْتَ لِى، يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ ؛[3] خدایا از تو ایمانی می‌خواهم که دلم آن را لمس کند و باوری می‌جویم که بدانم هرگز چیزی به من نمی‌رسد، جز آنچه تو برایم مقرّر کردی، مرا از زندگی به آنچه نصیبم فرمودی خشنود ساز.»
در دعای دیگر سحر نیز چنین مسألت می کنیم: «اللّهُمَّ رَضِّنِى بِما قَسَمْتَ لِى حَتَّى لَاأَسْأَلَ أَحَداً شَيْئاً؛[4] خدایا؛ به آنچه نصیبم کردی خشنودم ساز تا چیزی از کسی نخواهم.»
این نکته بسیار جالبی است که حتی رضایت از اراده الهی نیز به عنوان درخواست مطرح می شود یعنی بنده از خدا می خواهد که او را نسبت به آنچه برای او مقدر کرده راضی کند. در توضیح این مطلب می توان گفت رضایت، یک امر درونی است و اگر باطن انسان آلوده، تاریک باشد طعم مقدرات الهی را تلخ یا (نعوذ بالله) ناعادلانه می بیند و کدورتی از آن در خود نگاه می دارد و این، به معنای عدم رضایت از افعال و اراده خداست.
از طرف دیگر، راضی شدن از خدا و خواست او که همراه با محبتی عمیق نسبت خدای متعال است نشانه رضایت متقابل خدا از بنده مؤمن خویش است؛ چنان که در دعای وداع با ماه مبارک رمضان به خیر بودن قضای الهی اعتراف می کنیم و می گوییم: «وَ قَضَاؤُك خِيَرَةٌ؛ [5] و فرمانت خیر است.»
اردوی یک ماهه ماه مبارک رمضان که در آن شیاطین در غل و زنجیر می شوند[6] به معنای آن است که فشار وسوسه شیاطین برداشته می شود و فرصت برای تعالی و رشد، بیش از پیش فراهم است. بنابراین، در این ماه تمرکز بر روی تربیت و پرورش نفس خود انسان است تا در این مدت به اندازه ای مصفا و قدرتمند شود که در مواجهه با شیاطین، مطمئن و قابل اعتماد و قوی شود.
تربیت نفس، مهمترین کاری است که باید در این ماه انجام دهیم. به راستی چقدر خودمان، ضعف ها و قوت ها، فرصت ها و تهدیدهای درونی خود را می شناسیم؟!
پی نوشت
[1] سوره ذاریات، آیه 56.
[2] سوره فجر، آیه 28.
[3] مفاتیح الجنان، اعمال مشترک سحرهای ماه مبارک رمضان.
[4] همان.
[5] صحیفه سجادیه، دعای چهل و پنجم.
[6] إِذَا طَلَعَ هِلَالُ شَهْرِ رَمَضَانَ غُلَّتْ مَرَدَةُ الشَّیَاطِینِ وَ فُتِحَتْ أَبْوَابُ السَّمَاءِ وَ أَبْوَابُ الْجِنَانِ وَ أَبْوَابُ الرَّحْمَةِ وَ غُلِّقَتْ أَبْوَابُ النَّارِ؛ [الكافي (ط - الإسلامية)، ج4، ص: 67] آن هنگام که هلال ماه رمضان سر برآورد، شیطان هاى رانده شده به زنجیر کشیده مى شوند، درهاى آسمان و درهاى بهشت و درهاى رحمت گشوده، و درهاى دوزخ فرو بسته خواهد شد.
ماه مبارک رمضان، اردوی یک ماهه تربیتی خدا برای مؤمنانش است تا فارغ از وسوسه شیاطین، نفس خود را تربیت کند تا به سوی درهای باز شده بهشت و رحمت الهی حرکت کنند.