تک‌فرزندها با وجود بعضی مزیت‌های نسبی، در بزرگسالی می‌توانند با انواع آسیب‌های روانی و اجتماعی مواجه باشند. در واقع این مسئله، ثمره سرمایه‌گذاری طولانی‌مدت دشمن در عرصه رسانه است و نقش قدرت رسانه را به خوبی معلوم می‌کند.
از فتنه‌های پیچیده در کشور، فتنه‌ای بود که با مرگ ناگهانی دختری به نام مهسا امینی در جریان تذکر گشت ارشاد رخ داد و باعث ایجاد آشوب و اغتشاشات پراکنده در چند شهر کشور شد. این فتنه دارای ابعاد مختلفی بود و دشمن با تمام قوا به میدان آمد؛ از نقش گسترده حمایت غربی‌ها، ضد انقلاب و سلطنت‌طلب، سازمان مجاهدین خلق تا دولت سعودی و گروهک‌های تروریستی کردستان عراق نظیر پژاک و... و همچنین مانور بی‌سابقه و سنگین مجازی در ترند شدن هشتگ مهسا امینی با بیش از یکصد میلیون هشتگ(!) و حمایت گسترده تعدادی از سلبریتی‌ها از این جریان .
اما آنچه در تجمعات پراکنده بیشتر به چشم می‌آمد، حضور دهه هشتادی‌هایی در بازه سنی 14 تا 25 سال است. هرچند اعتیاد به فضای مجازی و تاثیرپذیری از آن در تمام گروه‌های سنی می‌تواند وجود داشته باشد و عوامل متعددی در آن نقش دارد، اما تک‌فرزندی از عوامل کمتر دیده شده است.
تک‌فرزندها با وجود بعضی مزیت‌های نسبی، در بزرگسالی می‌توانند با انواع آسیب‌های روانی و اجتماعی مواجه باشند. در واقع این مسئله، ثمره سرمایه‌گذاری طولانی‌مدت دشمن در عرصه رسانه است و نقش قدرت رسانه را به خوبی معلوم می‌کند.
پژوهش‌های متعدد نشان داده است تک‌فرزندی می تواند باعث معضلات متعددی بر فرد یا جامعه شود. کودکان بدون خواهر و برادر، در بزرگسالی با انواع آسیب‌های روانی و اجتماعی مواجه می‌شوند. تنهایی و عدم ارتباط‌گیری سنی مناسب باعث می‌شود رفتارهای مقتضای کودکی بروز پیدا نکند و دچار اختلالاتی نظیر اختلالات شخصیتی نسبت به جامعه عمومی، اختلالات هیجانی، احساسی و رفتارهای آنی و دفعی گردد؛ به خصوص اینکه تک‌فرزندان به دلیل نداشتن الگوی سنی مناسب از جنس مخالف در خانواده، آسیب‌پذیری بیشتری از لحاظ جنسی و روابط اجتماعی خواهند داشت.[1]
این آسیب‌پذیری در افزایش احتمال ارتکاب به جرایم خشونت‌آمیز، سوءرفتارهای جنسی (از جمله تمایل به ارتباط با دوست دختر یا دوست پسر) و... خود را نشان می‌دهد. این رفتار‌ها نتیجه عدم آگاهی خانواده‌ها در تامین نیاز حقیقی و روحی فرزندان در تامین خواهر و برادر و عدم آموزش آنان است؛ غفلتی که زخم آن در بستر جامعه سر باز می‌کند و برای کشور هزینه می‌تراشد.
خانواده، کانون یادگیری تجربیات مختلف برای ورود فرد به جامعه است که بخش مهمی از آن با وجود خواهر و برادر محقق می شود؛ چراکه خواهر و برادر باعث ایجاد فرصت همدلی، تامین عاطفی، انتقال تجربیات و... می‌شوند و حلقه وصل مهمی بین فرزند و والدین درتربیت‌پذیری هستند.
در واقع تک‌فرزند، فرصت تمامی این موارد را از دست داده است و به علت عدم دریافت تجربیات نتوانسته به رشد شخصیتی کامل برسد. این مسئله باعث کم شدن ارتباط کلامی او، و درنتیجه سبب حاکمیت رسانه‌های تصویری می‌شود و لذا فرد هنگام ورود به جامعه از حیث رفتارهای تعاملی از مهارت کمتری برخوردار است؛ چراکه قرار بوده این مهارت را در خانواده (در عمل) و با وجود خواهر و برادر یاد بگیرد.
فرزند تنها، کنجکاو و به دنبال جایگزینی برای اوقات فراغت خود است. درنتیجه به بازی‌های رایانه‌ای و دنیای مجازی رو می‌آورد که این امر، تغییر الگوی ارتباطی و رفتاری در خانواده را به همراه دارد؛ رفتارهایی چون انعطاف‌پذیری کم، پرتوقع بودن و رفتارهای خشونت‌آمیز و مهارت تاب‌آوری پایین و... .[2]
درحالی‌که این تاب‌آوری در چند فرزندان بیشتر است. هرچه فرد قدرت بیشتری در تاب‌آوری و مقابله با مشکلات و فشارهای روانی زندگی داشته باشد، کمتر در معرض آشفتگی‌های هیجانی و روانی قرار می‌گیرد و از سلامت روانی، اجتماعی بهتری بهره‌مند می‌شود.
روان‌رنجوری در تک‌فرزندان، بیشتر از چند فرزندان است و والدین تصور می‌کنند باید با تهیه امکانات یا توجه افراطی آن را حل کنند! درحالی‌که این توجه افراطی موجب تقویت غرور کاذب در فرزند می‌شود و توقعات او را در سطحی بالا می‌برد که تحمل شکست و ناکامی‌ها را برای وی در جامعه دشوار می‌کند.[3]
محققان چینی بر این باورند که به موازات افزایش تعداد خانواده‌های تک‌فرزند باید انتظار تغییرات گسترده‌ای را در رفتار جامعه چین داشت؛ به طوری که از آن به عنوان «بمب ساعتی رفتاری» نام برده‌اند.
با افزایش تعداد فرزندان، نظام ارتباطی به صورت توانی افزایش می‌یابد. تعامل فرزند با والدین و خواهر و برادر و ارتباط چهره به چهره و برگزاری دورهمی‌های خانوادگی منجر به شکل‌گیری روش‌های حل مسئله، تعامل، همدلی، صمیمیت، گذشت و تفکر خلاق خواهد شد و خانواده شباهت بیشتری به جامعه واقعی پیدا خواهد کرد.
در پایان باید گفت غفلت ما نسبت به فرزندانمان آنها، خانواده و جامعه را دچار مشکل خواهد کرد.
پی‌نوشت:
[1]. تابناک، آسیب‌های تک‌فرزندی در خانواده‌ها: https://www.tabnak.ir/004gQL.
[2]. ایرنا، دلبستگی افراطی از جمله خطرهای تک‌فرزندی: https://irna.ir/xjH2tm.
[3]. ایسنا، آثار تک‌فرزندی از خانواده تا جامعه: isna.ir/xdLDSW.