نیروی کار جوان و فعال، پتانسیل خوبی برای به حرکت درآوردن چرخه تولید و صنعت کشور است؛ نمونه آن کشور بنگلادش است که با بهره‌برداری از فرصت پنجره جمعیتی، توانسته اقتصاد خود را متحول کند.
بنگلادش با ۱۴۷٬۵۷۰ کیلومتر مربع مساحت و جمعیت 168میلیون و 700 هزار نفری، هشتمین کشور پر جمعیت جهان است. این کشور، در جنوب‌آسیا قرار دارد؛ با هند، میانمار و پاکستان همسایه است و از طریق خلیج بنگال مرز آبی دارد. ۹۸ درصد از مردم این کشور بنگالی، ۸۹٫۷ درصد مسلمان، و ۸۲ درصد جمعیت آن به کشاورزی مشغولند. بنگلادش در سال ۱۹۷۱ از پاکستان جدا شد.[1]
خوب است در ادامه، نگاهی هم به مقدار جمعیت، نرخ رشد جمعیت [2] و نرخ باروری کل[3] کشور بنگلادش در سال‌های مختلف داشته باشیم .
رشد جمعیت و پیش‌بینی آن براساس آمارسایت جهانی وردمترز:
سال 1960 .................................... 48,013,504
سال 1970 .................................... 64,232,482
سال 1980 .................................... 79,639,491
سال 1990 .................................... 103,171,956
سال 2000 .................................... 127,657,854
سال 2010 .................................... 147,575,430
سال 2020 .................................... 164,689,383 [4]
نرخ رشد جمعیت:
سال 1960 .................................... 2.8
سال 1970 .................................... 2.4
سال 1980 .................................... 2.7
سال 1990 .................................... 2.4
سال 2000 .................................... 2.0
سال 2010 .................................... 1.1
سال 2020 .................................... 1.0[5]
نرخ باروری کل:
سال 1960 .................................... 6.7
سال 1970 .................................... 6.95
سال 1980 .................................... 6.53
سال 1990 .................................... 4.50
سال 2000 .................................... 3.17
سال 2010 .................................... 2.32
سال 2020 .................................... 1.99[6]
بنابر آمارها، بنگلادش کشوری با جمعیت جوان و نرخ باروری بالاست. هرچند این اواخر، نرخ باروری و رشد جمعیت کاهش یافت، اما با این وجود، جمعیت بنگلادش در حال رشد است و از پرجمعیت‌ترین کشورهای جهان است. میانگین سنی مردم این کشور 27، و نرخ امید به زندگی در زنان 63 و در مردان 72سال است.[7] همچنین 34 درصد جمعیت بالای 15 سال و تنها 5 درصد جمعیت بالای 65 سال دارد.[8]
بر اساس پیش‌بینی سایت وردمترز، جمعیت این کشور تا سال 2050 به بیش از 192.500.000 نفر و میانگین سنی آن به 40 سال خواهد رسید.[9]
بنگلادش باوجود تراکم بالای جمعیت، کمبود زمین‌های قابل کشت، و کثرت بلایای طبیعی، در زمینه بهداشت و تغذیه مادران و کودکان و امنیت غذایی و همچنین باروری نیز پیشرفت چشمگیری داشته و با کاهش فقر از 60 در صد به 24 درصد، به نقطه‌ای رسیده که از نظر سازمان ملل در شرف جدایی از کشورهای کمتر توسعه یافته و پیوستن به کشورهای در حال توسعه در سال 2026 می‌باشد.
عوامل پیشرفت
عواملی چون برنامه‌های 5 ساله توسعه و اجرای دقیق آن، فراهم کردن امکانات رقابتی در زیر ساخت‌های بندری ،کمک‌های جهانی، جذب سرمایه‌گذار خارجی و مخصوصا وجود نیروی کار زیاد جوان و فعال، نقش بسزایی در این پیشرفت داشت. بنابراین، نیروی کار جوان و فعال، پتانسیل خوبی برای به حرکت درآوردن چرخه تولید و صنعت کشور است.
این نیروی کار، یا به عنوان نیروی ماهر به بازارهای بین‌المللی اعزام می‌شوند که نمونه آن اعزام نیرو به کشور کره برای یادگیری تکنولوژی نساجی آن بود و در تحول اقتصادی بنگلادش نقش بسزایی داشت، و یا به عنوان نیروی کارگر ارزانی است که توانسته میلیون‌ها دلار سرمایه‌گذاری خارجی را جذب نماید.
اکثریت این نیروی کار، در کشورهای خلیج فارس، به ویژه عربستان اشتغال دارند. اهمیت مهاجرت بین‌المللی در بنگلادش، دولت این کشور را مجاب کرده است تا به عنوان یک راهبرد توسعه‌ای در برنامه‌های پنج ساله خود، این موضوع را در اولویت قرار دهد. بیشتر کارجویان مهاجر این کشور را نیروهای با مهارت متوسط یا کم تشکیل داده و نیروهای ماهر و متخصص بنگلادشی عمدتا در کشورهای اروپایی و شمال آمریکا ساکن می‌باشند. کارمزد پایین کارگران، این کشور را به یکی از قطب‌های مورد توجه مارک‌های شناخته‌شده جهانی تبدیل کرده‌است. این کارگران با سفر به کشورهای توسعه‌یافته‌تر درآمدهای دریافتی خود را به خانوارهای خود در داخل کشور ارسال می‌کنند. بر اساس آخرین گزارش‌ها ۵/۶ درصد از تولید ناخالص داخلی به این منابع ارسال شده توسط کارگران اختصاص دارد.[10]
حواله‌های ارزی ارسالی از سوی کارگران مهاجر بنگلادش تنها عامل شکوفایی اقتصاد این کشور نیست، بلکه بنگلادش دومین صادرکننده پوشاک جهان نیز هست و بیش از 4 میلیون کارگر را مشغول به کار کرده، که هم منبع حیاتی اشتغال زنان شده؛ به نحوی که 32 درصد زنان به عنوان نیروی کار مشارکت دارند و هم منبع حیاتی درآمد این کشور می‌باشد؛ به‌طوری‌که بیش از 80 درصد درآمد صادراتی این کشور را رقم می‌زند.[11] این رشد اقتصادی، باعث شد که حدود ۸ میلیون نفر از مردم این کشور از فقر نجات یابند.[12]
باز بودن پنجره جمعیتی و نهایت استفاده از این فرصت و گسترش روزافزون شهرها نشان می‌دهد که رشد اقتصادی در این کشور پتانسیل این را دارد که همچنان به مسیر خود ادامه دهد.
براساس پیش‌بینی‌ها، تا سال ۲۰۲۴ بنگلادش از لیست کشورهای توسعه‌نیافته خارج شده و جزو کشورهای درحال توسعه به حساب خواهد آمد.[13]
پی نوشت:
[1]. ویکی‌پدیا: بنگلادش ، https://b2n.ir/wiki.bangladesh1.
[2]. نرخ رشد جمعیت : مقدار افزایش یا کاهش جمعیت یک منطقه را در یک سال نسبت به صد نفر از همان جمعیت را گویند.
[3]. نرخ‌باروری‌کل(t.f.r): یا نرخ‌فرزندآوری (Total fertility rate)، میانگین تعداد فرزندانی است که به ازای هر زن ۱۵ تا ۴۹ سال متولد شده است.
[4]. Bangladesh Population، https://b2n.ir/wmp.bangladesh.
[5]. Population growth rate of Bangladesh، https://b2n.ir/pgr.Bangladesh.
[6]. Bangladesh/Birth rate، B2n.ir/fr.Bangladesh.
[7]. روزنامه همشهری: آشنایی با بنگلادش، hamshahrionline.ir/xvns.
[8]. معاونت دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه : اقتصاد رو به پیشرفت بنگلادش، https://b2n.ir/economic21.
[9]. Bangladesh Population، https://b2n.ir/wmp.bangladesh.
[10]. روزنامه دنیای اقتصاد:معجزه اقتصادی بنگلادش، https://b2n.ir/donya-e-eqtesad3.
[11]. معاونت دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه : اقتصاد رو به پیشرفت بنگلادش، https://b2n.ir/economic21.
[12].ایرنا: خیزش اقتصادی بنگلادش،https://irna.ir/xjCptp.
[13]. روزنامه دنیای اقتصاد:معجزه اقتصادی بنگلادش، https://b2n.ir/donya-e-eqtesad3.