یکی از برنامه‌های مهم برخی از کشورهای قدرتمند اقتصادی در بعد مبادلات بین المللی، حذف دلار از مناسبات تجاری بین خود و شرکای تجاریشان است.
در حدود 180 نوع ارزی که در جهان وجود دارد، تنها تعداد انگشت‌شماری از آن‌ها نقش اصلی را در معاملات جهانی، امور مالی و ذخایر بانک مرکزی کشورها بازی می‌کنند. پس از جنگ جهانی دوم و با تضعیف اقتصاد اروپای سوخته در جنگ، آمریکا که به دلیل بعد مسافت و جغرافیای استراتژیک، از صدمات جنگ عمدتاً مصون مانده بود، با اقتصادی که نسبت به اغلب کشورهای جهان قدرت بیشتری داشت، دلار را به عنوان ارز رسمی مورد استفاده در مبادلات جهانی مطرح کرد.
در سال1944، نمایندگان 44 کشور تصمیم به امضای توافق‌نامه‌ای گرفتند که طی آن، ساختار پولی تازه مبتنی بر دلار آمریکا ایجاد شد و دلار به ارز اندوخته جهانی بدل شد. در نتیجه دلار آمریکا با قیمت ثابت به طلا پیوند داده شد. این آغاز دوره سلطه دلار در جهان بود.[1]
اما آنچه در سالیان اخیر مورد توجه برخی از کشورها در مبادلات اقتصادی قرار گرفته است حذف تدریجی دلار از مبادلات اقتصادی و برون رفت از سایه سنگین هژمونی دلار است. لذا به نظر می‌رسد سیر بی‌ثباتی دلار طی چند سال اخیر و خسارات مالی کشورهای طلبکار از عدم پرداخت بدهی‌هایشان توسط آمریکا، این کشورها را به این فکر واداشت که در نحوه مبادلات بازرگانی تجدید نظر کرده و به فکر حذف دلار از مبادلات بین المللی خود بیفتند.[2]
در تازه ترین مورد وزیر امور خارجه روسیه بیان داشته است که دلار آمریکا ممکن است به‌زودی از آمار تجارت اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EEU) حذف شود. اتحادیه اقتصادی اوراسیا بر پایه اتحادیه گمرکی روسیه، قزاقستان و بلاروس در سال ۲۰۱۵ تأسیس شد. بعداً ارمنستان و قرقیزستان به آن پیوستند و کل درآمد ناخالص آن بیش از ۲ تریلیون دلار است. سهم ارزهای ملی در تسویه حساب‌های متقابل بین اعضای اتحادیه اقتصادی اوراسیا تا اوت ۲۰۲۲، ۷۴ درصد بوده که بیش از نیمی از معاملات به روبل روسیه انجام شده است.[3]
پی نوشت:
1. تجارت فردا، https://b2n.ir/q68868.
2. خبرآنلاین، https://b2n.ir/r10877.
3. بورس نیوز، https://b2n.ir/h32741.