رویارویی با مرگ والدین و برادر برای آرتین دردناک است. مردم مهربان ایران با همدردی و همیاری تسکین درد او شدند.
آرتین عزادار کوچک | مرگ عزیزان، یکی از اتفاقات اجتناب‌ناپذیر زندگی است که همه ما آن را درک کرده‌ایم یا روزی با آن مواجه می‌شویم. این اتفاق از پرتنش‌ترین و اضطراب‌انگیز‌ترین رویداد‌های زندگی است.
شوک و درد ناشی از مرگ دیگران و نوع واکنش ما نسبت به آن، بسته به نوع رابطه ما با آنها می‌تواند تفاوت داشته باشد.
«آرتین» یکی از داغ‌دیدگانی است که نزدیک‌ترین افراد خانواده‌اش، یعنی والدین و برادرش را در واقعه تروریستی شاهچراغ از دست داد. ازاین‌رو می‌خواهیم واکنش وی و دیگر کودکان نظیر آرتین را بعد از مرگ نزدیکان بررسی کنیم.
برگشت‌پذیر بودن مرگ از منظر کودکان
واکنش کودکان به فقدان تا حدودی به سن و درک آنها از آنچه روی داده و میزان نزدیکی آنان با متوفا، منوط است. کودکان زیر پنج سال معتقدند که مرگ برگشت‌پذیر است و عزیز ازدست‌رفته به نزد آنان بازخواهد گشت؛ چون مرگ از دیدگاه آنان، غـایی نیست. بنابراین چندان آنان را آشفته نمی‌سازد.
دلواپسی آنان بیشتر با زمان بازگشت عزیز درگذشته مرتبط است. جز در مواردی که کودکان خردسال با رویدادهایی وحشتناک مواجه شده باشند، تا حدودی به دلیل عدم درک غایی بودن مرگ، به سوگ گرفتار نمی‌شوند؛ اما وقتی رفته‌رفته تشخیص می‌دهند که مرگ برگشت‌ناپذیر است، آشفتگی آنها در مـواجهه با آن بیشتر می‌شود.[1]
پذیرش مرگ و آسیب‌ها
کودکان نه یا ده ساله ممکن است سوگ، اضطراب، خشم و احساس گناه شدید را، خصوصاً در مواردی که به دلیلی تصور می‌کنند مرگ تقصیر آنهاست، تجربه کنند. با توجه به کابوس‌های شبانه، اختلال در خواب و اشتها و مشکلات تحصیلی می‌توان حدس زد که آشفتگی آنهـا عـميق است.
آنها ممکن است به حمله‌های کژخلقی دچار، و به‌آسانی با دیگران گلاویز شوند و سایر نشانه‌های اختلال هیجانی و بر هم خوردن توازن جسمی را نشان دهند. گاه پدیده مرگ، آنان را به‌شدت مضطرب می‌کند و اگر فرد متوفا یکی از والدین باشد، وقتی والد دیگر از کنارشان دور می‌شود، حساسیت نشان می‌دهند.
علاوه بر این، واکنش‌های کودکان تا حدودی به میزان آشفتگی سایر اعضای خانواده نیز بستگی دارد. هرچند صرف مشاهده مراسم تدفين ممکن است کودک را ناراحت نکند، اما گریه و رنج افراد پیرامون، او را آشفته خواهد کرد. در صورت حمایت سایر اطرافیان و جامعه، کودکان می‌توانند با مرگ کنار بیایند.[2]
واکنش‌های جامعه‌شناختی
واکنش‌های جامعه‌شناختی سوگ شامل تلاش خانواده و دوستان برای اتحاد با یکدیگر و سهیم شدن در این تجربه و پشتیبانی و همیاری یکدیگر است. واکنش‌های جامعه‌شناختی، کلیه تلاش‌هایی را که به‌منظور بازسازی زندگی فرد پس از مرگ عزیزان او به عمل می‌آید، نظیر خوگیری خانواده و جامعه با نقش‌های تازه و ازسرگیری فعالیت‌های اجتماعی و ارتباط با جامعه را شامل می‌شود.[3]
واکنش جامعه ایران _از سیاسیون و فرماندهان نظامی، هنرمندان، کاربران فضای مجازی و آحاد مردم که در تشییع خانواده آرتین حضور داشتند_ به‌خوبی نشان‌دهنده همراهی و همدلی با آرتین بود.
درمان
آشنایی با سوگ و آگاهی از نوع مواجهه با آن کمک می‌کند تا علاوه بر بهتر روبه‌رو شدن با سوگ، بتوانیم درک بهتری از افراد سوگوار و داغ‌دیده پیدا کنیم. راه رسیدن به آرامش در مواجهه با سوگْ تنها پذیرش درد و اندوه و غصه طبیعی است.
مواجهه با مرگ در کودکان، شامل پاسخ و توضیح کامل به سؤالات آنان، ابراز ناراحتی از اتفاقی که افتاده و... است. یکی دیگر از راه‌های رهایی از سوگ در کودکان، همراهی کردن در فعالیت‌های مورد علاقه آنان است.
پی‌نوشت:
[1]. ف.فیلیپ رایس، رشد انسان، نشر ارجمند، ویراست چهارم، ص580.
[2]. همان.
[3]. همان