تشویق، عامل خلق رفتارهای مثبت

مهم‌ترین نیاز انسان پس از تأمین نیازهای اولیه (خوراک، پوشاک و...)، احساس ارزشمندی است. از تدابیر مهمی که حس ارزشمندی را در کودک ایجاد می‌کند، تشویق کردن است. تشویق وسیله‌ای برای از بین بردن رفتار بد کودک است؛ چنان‌که امیرالمؤمنین علیه‌السلام می‌فرماید: «ضادوا الشر بالخير»؛[1] «به وسيله خوبى با بدى بستيزيد» .

تشویق به انسان انرژی می‌دهد و محرکی برای کار و تلاش بیشتر در اوست. همچنین به نیاز او که محبت و تعلق و توجه است، پاسخ مثبت داده می‌شود و سبب پایداری رفتار مثبت او می‌گردد؛ چنان‌که امیرالمؤمنین علیه‌السلام به مالک اشتر فرمود: «و َواصِل فِی حُسنِ الثَّناءِعَلَیهِم، تَعدیدِماأبلَی ذَوُوالبَلاءِمِنهُم؛ فَإنَّ کَثرَهَ الذِّکرِلِحُسنِ أفعالِهِم تَهُزُّالشُّجَاعَ، وَتُحَرِّضُ النَّاکِلَ إن شَاءَاللهُ»؛[2] «آنان را به نیکویی یاد کن و پیوسته تشویقشان نما و کارهای مهمی را که انجام داده‌اند، برشمار؛ زیرا یاد کردن کارهای نیک آنان، دلیری‌شان را [به کوشش و حرکت بیشتر] برانگیزاند و از کارمانده را به خواست خدا [به کار و تلاش]، ترغیب می‌کند». 

ایشان در ادامه، آثار مثبت تشویق را چنین بیان می‌فرماید: «فإنَّ کثره الذِّکر لِحُسنِ أفعَالِهِم تهزُّ الشُّجاعَ وتُحرَّض النّاکِل»؛[3] «تشویق مکرر از کارهای خوب، دلیران را در انجام وظایف تهییج می‌کند و ضعیفان ترسو را شجاع می‌نماید».

یکی از روش‌های مؤثر در تشویق کودکان، چشم‌پوشی از خطاهای آن‌هاست؛ چنان‌که خداوند می‌‏فرمايد: «يا اَيُّها الَّذينَ آمَنوا اتَّقوالله‏ وَ قولوا قَولاً سَديدا يُصْلِحْ لَكُمْ اَعْمالكم وَ يَغْفِرلَكُم ذُنوبكم وَ مَن يطِعِ الله وَ رَسولَهُ فَقَد فازَ فَوزا عَظيما»؛[4] «ای اهل ايمان! پرهيزگار و خداترس باشيد و هميشه به حق و صواب سخن گوييد تا خداوند كردار شما را به لطف خود اصلاح فرمايد و از گناهان شما درگذرد. همانا هركه از خدا و رسولش پيروی كند، به رستگاری بزرگی دست يافته است».

خداوند متعال در این آيه شريفه، نحوه پاداش دادن را به ما می‌آموزد.

پی‌نوشت:
[1]. شرح غررالحکم، ج۴، ص۲۳۱.
[2]. نهج‌البلاغه، نامه ۵۳.
[3]. همان.
[4]. احزاب: ۷۰ و ۷۱.