پیوست زندگی مدرن ماشینی، رفاه‌طلبی است که با عدمِ جهت‌گیری صحیح و تغییر نگرش و بینش فرهنگی ، منجربه کاهش نرخ زادآوری و به تبع آن، پیری جمعیت می‌شود.
وقوع انقلاب صنعتی و توسعه فن‌آوری، باعث بهره‌وری بیشتر و صرفه‌جویی در زمان و بهبود استاندارد‌های زندگی شده است. هرچند این مسئله باید رشد جمعیت جهان را برای مدت‌ها تصاعدی کند، اما واقعیت چیز دیگری را نشان میدهد. بنابر گزارش سازمان ملل و مراکز مختلف آماری، میانسالان به‌تدریج ،بخش اصلی جمعیت را تشکیل می‌دهند و باید گفت جمعیت جهان روبه سالمندی است. یکی از دلایل وقوع سالمندی جمعیت، افزایش امید زندگی در سطح جهان است .
درگذشته، میانگین سنی حدود 30 سال بود، در حالی که امروزه تعداد شهروندانی که 100 سالگی خود را جشن میگیرند، روبه افزایش است. شرایط پزشکیِ بهتر نیز، احتمال مرگ ناشی از بیماری‌‌‌ها یا جراحات را کاهش میدهد؛ علاوه‌بر‌این، از آن‌جایی که فن‌آوری‌های پیشرفته به‌طور فزاینده‌ای در تولید مواد غذایی مورد استفاده قرار میگیرند، مردم در جوامع مدرن، می‌توانند تغذیه کافی داشته باشند و در نتیجه سالم بمانند؛ با ظهور هوش مصنوعی نیز افراد از طول عمر بیشتری برخوردار میشوند.
پیوست زندگی مدرن ماشینی، رفاه‌طلبی است و این مسئله، با عدمِ جهت‌گیری صحیح، باعث تغییر نگرش و بینش فرهنگی می‌شود. این تغییر نگرش، منجربه کاهش نرخ زادآوری و به تبع آن، پیری جمعیت می‌شود به‌طوری‌که طبق گزارش سازمان ملل، نرخ باروری در جهان از دهه 1960، به نصف کاهش یافته است؛ از طرف‌دیگر، روند زندگی مدرن و رفاه‌طلبی، زنان را به سمت اشتغال می‌آورد. البته روند کوچک‌تر شدن خانواده‌ها و افزایش هزینههای مراقبت از کودکان و آموزش نیز بر نرخ تولد تأثیر دارد.
پیش‌بینی می‌شود که میانگین سنی اروپا از 37.7 سال در سال 2003 به 52.3 سال قبل از سال 2050 افزایش یابد. پیش از این، پیری جمعیت تنها به عنوان یک مشکل برای کشورهای توسعه یافته تلقی می‌شد؛ اما اکنون سالمندی جمعیت، چالشی برای بسیاری از کشورهای در‌حال توسعه است. تا جایی که سازمان ملل تخمین می‌زند، جمعیت سالخورده به طور فزاینده‌ای به یک پدیده جهانی تبدیل می‌شود.
خوب است در ادامه، نگاهی به عواقب احتمالی سالمندی جمعیت داشته باشیم.
1. تاثیر منفی بر بهره‌وری شغلی:
در حالی که تعداد افراد بین 15 تا 65 سال در حال کاهش است، تعداد افراد بالای 65 سال به سطح بی‌سابقه‌ای روبه افزایش است می‌رسد افزایش تعداد بازنشستگان و کاهش جمعیت در سن کار موجب کاهش بهره‌وری می‌شود.
2.افزایش فشار بر نظام بهداشتی‌درمانی:
جمعیت سالمند، فشار بر خدمات بهداشتی را افزایش میدهد. در ژاپن، افزایش جمعیت سالمند موجب افزایش تقاضا برای خدمات بیشتر مراقبت‌‌‌های بهداشتی و افزایش هزینههای دولت شده است و هزینههای دولت برای مراقبت‌‌‌های بهداشتی عمومی از 25 درصد کل مصرف در سال 1980 به 35 درصد فعلی رسیده است.
3.کمبود بودجه در حوزه‌های دیگر:
افزایش سرمایه‌گذاری در مراقبت‌‌‌های بهداشتی منجر به کاهش بودجه در سایر زمینه‌‌‌ها مانند آموزش و علم می‌شود که ممکن است تأثیر بالقوه‌ای بر رشد اقتصادی آینده داشته باشد.
اگر دولت ژاپن بودجه کلان در بخش مراقبت‌‌‌های بهداشتی عمومی قرار نمی‌داد، انتظار می‌رفت که تولید ناخالص داخلی سرانه 20 درصد بیشتر باشد و کل اقتصاد 10 درصد بزرگتر از وضعیت فعلی باشد.
4. چالش برای نظام رفاهی:
پیری جمعیت همچنین چالشی برای نظام رفاهی کشور است. پس از بازنشستگی، قرار است بازنشستگان مستمری خود را دریافت کنند اما بار اقتصادی، بر دوش جمعیتِ در سنِ کار خواهد افتاد؛ در نتیجه، نرخ مالیات، ممکن است افزایش یابد و نیروی کار مجبور شود سن بازنشستگی خود را به تاخیر بیندازد.
هرچند این مشکل را می‌توان با سطوح بالاتر مکانیزاسیون و اتوماسیون حل کرد و جمعیت سالخورده، نوآوری را در یک محیط کاری کارآمد‌تر تشویق می‌‌‌‌‌کند و این به‌نفع همه است اما با این‌حال، جمعیت سالمند، ممکن است چالش بزرگی برای کل کشور باشد. از نظر تأخیر در سن بازنشستگی، شهروندان مسن ممکن است احساس ناراحتی و عصبانیت کنند، چون آن‌ها از نظر سنی باید دوره استراحت خود را سپری کنند اما با شرایط جدید، زمان زیادی برای لذت بردن از زندگی خود ندارند.[1]
پی‌نوشت:
[1]. An ageing society- opportunities or challenges?، yun.ir/tcr84b.