تلاش ناکام برای احیای فتنه "زن، زندگی، آزادی" به جایی رسیده است که دو روزنامه با استدلال‌هایی ضعیف و بدون سند معتبر، به کالبد سفالی آن تنفس مصنوعی می‌دهند.
افزایش آمار افسردگی و خودکشی در بین مردم ایران بعد از برخورد با آشوب‌های جنبش"ز،ز،آ"، خلاصه تحلیلی است که دو روزنامه اعتماد و هم‌میهن از ماه پیش، مدعی آن هستند!
روزنامه هم‌میهن مستندات خود را گفتگو با 13 متخصص در این زمینه و بعضی داروخانه‌های تهران می‌داند که یکی از آنان ادعا می‌کند از هر ۵ نسخه برای دارو، یکی مربوط به داروهای اعصاب و روان است یا به‌نحوی در آن‌ها داروی آرام‌بخش، خواب‌آور و ضد افسردگی تجویز شده است![1]
همچنین روزنامه اعتماد در گزارش خود با اشاره به افزایش آمار جستجوی کلمه خودکشی به نقل از 3 پژوهشگر در حوزه‌های علوم اجتماعی و روانشناسی و اعلام افزایش آمار خودکشی از سال 95 تا 99، بیان می‌کند پدیده خودکشی، همه طبقات اجتماعی را با خودش همراه کرده است!
این روزنامه با اشاره به تأثیر بی‌ثباتی‌های اجتماعی بر آمار خودکشی به خصوص پس از فتنه سال 1401، اعلام می‌کند این آمار پس از ناآرامی‌های 96 و 98، روندی صعودی دارد و ادامه می‌دهد درسال 98، آماری از میزان خودکشی وجود نداشت، اما شرایط اقتصادی حاصل از کرونا منجر به فشار به طبقه محروم و ساکنان مناطق کم‌درآمد کشور شد؛ این فشار اقتصادی خودش را در میزان جستجوی کلمات مربوط به خودکشی در فضای مجازی نشان می‌دهد و در بیان علت آن به نقل از کارشناس خود می‌نویسد:
"یکی از پررنگ‌ترین عاطفه‌هایی که در توئیت‌های بعد از مرگ مهسا امینی دیده می‌شد، «انتظار» بود. انتظار یک امید زود محقق شونده است. این انتظار به شکل پررنگ و با فاصله زیاد در قیاس با دیگر عواطف دیده می‌شود؛ اما این انتظار محقق نشد و می‌توان گفت به نوعی باعث سرخوردگی بخشی از مردمی شد که در این زمینه تولید محتوا می‌کردند"[2]
در این رابطه نکات گفتنی زیاد است؛ اما به ذکر چند نکته در مورد این نحوه استدلال و نتیجه‌گیری، اکتفا می‌شود:
1. صحبت از چند داروخانه‌دار و کارشناس یا روانشناسی که نمی‌خواهند نامشان در گزارش بیاید، نمی‌تواند منابع موثق برای چنین ادعایی باشد؛ چنانچه خود روزنامه اعتماد در آخر گزارش خود ذکر می‌کند که این فقط یک گزارش بوده و مسئولیت عدم صحت آن را از خود سلب می‌کند.
2. نتیجه‌گیری برای اثبات افسردگی یک جامعه، امری پیچیده و چندفاکتوری و مستلزم بررسی عوامل، آمارها و شاخصهای بسیاری از جمله: بررسی شاخص رفاه لِگاتوم که شامل فاکتورهای محیط زیست، آموزش سلامت، شرایط زندگی، دسترسی به بازار کسب‌وکار، حاکمیت، محیط سرمایه‌گذاری‌ها و زیرساخت‌ها، سرمایه اجتماعی و...[3] همچنین شاخص سلامت عمومی، خودارزیابی سلامت فرد،[4] شاخصهای رشد اقتصادی از جمله شاخصهای اقتصادی GDP ، HDI و HPI (Happiness) [5]، شاخصهای مسائل اجتماعی و محیطی و... می‌باشد؛ لذا امری نیست که بتوان آمار آن را با صرف بررسی تعداد جستجوی یک کلمه یا ادعای چند داروخانه مبنی بر افزایش تقاضا برای داروی خواب‌آور یا اعصاب به دست آورد!
3. بررسی سازمان بیمه سلامت ایران نشان می‌دهد پرمصرف‌ترین دارو در کشور در سال 1401 داروهای آنتی‌بیوتیک (مربوط به عفونت‌ها) و متفورمین (مربوط به بیماری دیابت) است که هیچکدام عوارض خواب‌آلودگی نیز ندارد که بتوان آن را به ناراحتی اعصاب یا افسردگی ربط داد![6]
4. آیا مصرف داروی خواب‌آور یا ضد استرس دلیل بر افسردگی است و یا هر افسردگی را باید مانند گزارش جهت‌دار این دو روزنامه به یک چالش اجتماعی به روز مانند اغتشاشات برای بهره‌های سیاسی نسبت داد؟ آیا افسردگیِ بعد از زایمان مادر، وجود ندارد؟! آیا عدم فرزنددار شدن، سقط فرزند، مسائل اجتماعی مثل کنکور یا اقتصاد مثل ورشکستگی، مسائل سلامت جسمی و... نمی‌تواند موجب افسردگی شود؟ آیا صرف تعدد جستجوی کلمه خودکشی، دلیل بر افزایش افسردگی یا آمار خودکشی است؟!
5. یکی از فاکتورهای مهم روانپزشکی در این مسأله، ساختار بیولوژیک فرد و نقش ژنتیک،[7] در ایجاد «اختلالات اضطراب» و «اختلالات اضطراب اجتماعی» (social anxiety disorder) است؛[8] گاهی فردی به خاطر وجود این ژن با یک "تو گفتن" به او، مضطرب و دچار افسردگی می‌گردد؛ اما فردی با از دست دادن چند فرزند، کماکان محکم است و دچار اختلالی نمی‌شود؛ لذا ادعای روزنامه مذکور در علت این آمار به سرخوردگی از تغییر را باید دارای ایراد جدی دانست.
6. در اینکه اغتشاشات، شرایط روانی جامعه را بهم می‌ریزد، شکی نیست؛ اتفاقاً باید گفت جامعه نیازمند امنیت و آرامشی است که دشمن توسط عوامل خود و عده‌ای اغتشاشگر، آن را در فضای حقیقی و مجازی، دچار تزلزل نمود. تهدید اصناف و بازاریان برای وادار کردن به بستن مغازه و انتشار عکس آنان در فضای مجازی جهت شناسایی، تهدید و ایجاد خسارت مالی و جانی و هتک حیثیت از مردم و فحاشی در فضای مجازی و حقیقی و به شهادت رساندن تعدادی از هم‌وطنان و نیروهای امنیتی به طرز فجیع و... از عوامل ایجاد اضطراب در مردم توسط عده‌ای اوباش است که از فضای مجازی بر آتش فتنه دمیدند و روزنامه اعتماد آنان را مردمی می‌داند که دچار از دست دادن امید و شکست عاطفی و سرخوردگی شده‌اند!
7. روزنامه اعتماد در ادعایی اعلام می‌کند که آمار دقیق خودکشی در سال 99 وجود ندارد که این ادعا نیز درست نیست و آن‌ها را برای دیدن این آمار، به «فصلنامه علمی پژوهشی بیمه سلامت ایران دوره 5 ش 2 تابستان 1401» ارجاع می‌دهیم.
پی نوشت:
[1]. هم‌میهن، B2n.ir/ham3.
[2]. اعتماد، B2n.ir/mag1.
[3]. فصلنامه علمی‌پژوهشی بیمه سلامت ایران، دوره 5، ش 2، تابستان 1401، B2n.ir/sid1.
[4]. همشهری، B2n.ir/hamsh.
[5]. وردهپی‌نس، B2n.ir/whps.
[6]. خبر گزاری مهر، B2n.ir/meh3.
[7]. آزمایشگاه بوعلی قم، B2n.ir/boali.
[8]. دانشگاه علوم بهزیستی، B2n.ir/reha.