اموختن راهای تقویت اعتماد بنفس در کودکان

تقویت اعتماد به نفس این است که برخی تصور می‌کنند که اعتماد به نفس اصل تازایست که دنیای غرب آن را فهمیده و به مردم جهان عرضه کرده در حالی که آیین مقدس اسلام قرن‌ها پیش از آن این حقیقت درخشان را که راز سعادت و کامیابی فرد و اجتماع است در کمال صراحت به مردم آموخته و راه‌های رسیدن به آن را نیز مطرح کرده لذا به برخی از راه‌های کسب و تقویت رویه اعتماد به نفس اشاره خواهیم کرد من جمله:
۱: ایمان به هدف:
از جمله کارسازترین عوامل پیدایش اعتماد به نفس باور داشتن هدف است اگر انسان به هدف اعتقاد نداشته باشد هیچگاه اعتماد به نفس کسب نخواهد کرد و کارها را سرسرکی انجام می‌دهد در واقع بروز خطر ایستادگی لازم را نشان نمی‌دهد در هنگام بروز خطر اما هرگاه انسان ایمان داشته باشد به هدف خودش می‌دهد قهرا نیروی ایمان او را به سمت آن هدف سوق خواهد داد و می‌کشاند و او را وا می‌دارد حتی تا پای آبرو و مال و گاه تا جان هم از هدف خود دفاع کند.
۲. بصیرت و بینایی:
بصیرت و بینایی سبب دلگرمی و اعتماد به نفس در انسان می‌شود کما اینکه امیر بیان امیرالمومنین ع در فرازی از نامه خویش به مردم مصر اینگونه به نقش این عامل اشاره می‌کند:
(انی والله لو لقیتهم واحدا وهم طلاع الارض کلها ما بالیت ولا استوحشت وانی من ضلالهم الذی هم فیه والهدی الذی انا علیه لعلی بصیره من نفسی ویقین من ربی ...)۱
به خدا سوگند اگر به تنهایی با دشمن روبرو شوم در حالی که همه پهنه زمین را پر کرده باشند نه اهمیت می‌دهند و نه می‌ترسم چرا که من از گمراهی که آنان در آن غوطه دارند و هدایتی که خود بر آنند ژرف آگاهم و جانب پروردگارم مطمئنم.
۳. توجه به توانایی‌های خویش:
توجه به توانایی‌ها و قابلیت‌ها سبب تقویت روح انسان می‌شود و در سایه شناخت آنها اعتماد به نفس حاصل می‌شود.
۴. توکل بر خدا:
باید بگوییم که این مسئله بسیار مسئله مهمی است که انسان برای کسب اعتماد به نفس نیاز به توکل به پروردگار عالم دارد کسی که سرچشمه همه عزت‌ها و ذلت‌ها به دست اوست توکل بر خدا انسان را از وابستگی به دیگران نجات می‌دهد و به او آزادگی و اعتماد به نفس می‌بخشد چرا که می‌توانیم بگوییم که انسان با توکل بر خدا احساس می‌کند به خداوند متعال نزدیک‌تر شده و تحت حمایت و سرپرستی او قرار گرفته است و همین موجب برانگیخته شدن حس اعتماد به نفس و قدرت و امنیت و آرامش و خوشبختی در او می‌شود بنابراین اینکه عده‌ای گمان می‌کنند اعتماد به نفس در برابر توکل و مخالف با آن است تصوری باطل و غلط است حالا این دو خصلت ارزنده در طول یکدیگر و مکمل یکدیگرند نه در عرض یکدیگر و قطع کننده یکدیگر و باطل کننده یکدیگر.
می‌توانیم بگوییم به این معنا که تا انسان به خدا و قدرت بی‌نهایت او اعتماد نداشته باشد چنانکه باید و شاید نمی‌تواند اعتماد به نفس را کسب کند اطمینان نفسانی و آرامش درونی می‌تواند نشانه‌ای از باور قلبی فرد باشد.
به تعبیر امام خامنه ای حفظه الله:
برای شخص معتقد به خدا میان تکیه داشتن به خود و به خدا یک نوع تلازم و توافق است حتی بدین اعتبار که اتکای به نفس یکی از ابعاد صبر محسوب می‌شود در واقع وسیله و موجبی برای اتکای به خدا نیز است زیرا بی‌صبری در برابر حوادث تلخ زندگی و وحشت زدگی از مقابله یا با مثابه اختیاری که نموداری از عدم اتکای به نفس است موجب دوری و فراموشی از خداوند عالم می‌گردد.۲
رضا بیان این نکته را ضروری می‌دانم که همراه شدن اعتماد به نفس با توکل بر خدا اکسیر گرانبهایی را به وجود می‌آورد که انسان را در بسیار از صحنه‌ها به پیروزی کامل می‌رساند و پشتوانه دائمی برای او می‌شود چنانکه در احادیث اسلامی نیز به آن اشاره شده است در حدیثی از امیر بیان امیرالمومنین علی علیه السلام آمده است که می‌فرمایند:
(کیف اخاف وانت املی وکیف اضام وانت متکلی)۳
چگونه بترسم در حالی که تو امید منی و چگونه مقهور شوم در حالی که تو تکیه‌گاه منی
ویا در حدیث دیگری از امام باقر ع امده است که میفرمایند:
( من توکل علی الله لا یغلب ومن اعتصم بالله لا یهزم)۴
کسی که بر خدا توکل کند مغلوب نمی‌شود و کسی که به دامن لطفش چنگ زند شکست نمی‌خورد
۵.غلبه بر ترس:
ترس از شکست و تبعات آن باعث می‌شود افراد از رویارویی با موقعیت‌های سخت در زندگی پرهیز کنند در حالی که بسیاری از استعدادهای انسان در مواجهه با همین موقعیت‌ها شکوفا می‌شود که علم به آن خود موجب اعتماد به نفس انسان می‌گردد شهید مطهری ان متفکر عظیم جهان اسلام رحمت الله علیه در این باره می‌گوید:

به حکم قانون و ناموس ،خلقت بسیاری از کمالات است که جز در مواجهه با سختیها و شداید جز در نتیجه تصادمها و اصطکاکهای ،سخت جز در میدان مبارزه و پنجه نرم کردن با حوادث جز در روبه رو شدن با بلایا و مصائب حاصل نمیشود نه این است که اثر شداید و سختیها تنها ظاهر شدن و نمایان شدن گوهر واقعی است به این معنای که هرکس یک گوهر واقعی دارد که رویش پوشیده است؛ مانند یک معدنی است در زیر خاک و اثر شداید فقط این است که آنچه در زیر خاک است نمایان میشود؛ اثر دیگر ندارد؛ نه این طور نیست؛ بالاتر .است شداید و سختیها و ،ابتلائات اثر تکمیل کردن و تبدیل کردن و عوض کردن دارد ،کیمیاست فلزی را به فلز دیگر تبدیل میکند؛ سازنده است از موجودی موجود دیگر میسازد از ضعیف ،قوی و از پست ،عالی و از خام پخته به وجود میآورد خاصیت تصفیه و تخلیص دارد؛ کدورتها و زنگارها را می زداید؛ خاصیت تهییج و تحریک دارد هوشیاری و حساسیت به وجود می آورد؛ ضعف و سستی را از بین میبرد.۵
بنابراین انسان باید به ترس خود در مقابله با موقعیت‌های سخت غلبه کند و قدرت رویارویی با آن را در خود تقویت کند کما اینکه امیر بیان امیرالمومنین در این باره می‌فرماید:
( اذا خفت صعوبه امر فاصعب له یذل لک)
هرگاه سختی چیزی باعث بیم و هراس تو شد تو نیز در مقابل آن سخت و مقاوم شو که با تن دادن به سختی‌ها مشکل بر تو آسان خواهد گشت
۶. طرح درس گرفتن از شکست‌ها:
باید بدانیم که همه انسان‌ها در زندگی خود با شکست‌ها و ناکامی‌هایی مواجه می‌شوند افرادی که ضعیف و بی‌مایه‌اند به هنگام شکست مأیوس و ناامیدی سراسر وجودشان را می‌گیرد و گاهی تا سرحد خودکشی هم پیش می‌روند که این شکست کامل است ولی آنان که مایعی دارند می‌کوشند آن را نردبان ترقی خود قرار دهند و از آن پله پیروزی بسازند برای آینده از همین رو ترسی از شکست ندارند و از آن به عنوان فرصتی برای پیشرفت بهتر شدن درس می‌گیرند این نوع افراد از ناکامی‌ها کامیابی و از اشتباهات خود راه‌های درست زندگی را پیدا می‌کنند و از میان سیه بختیا سفید بختی و از میان تیر بختیان نیکبختی خود را می‌سازند نفس این کار و درس گرفتن از شکست‌های قبلی خود اعتماد به نفس انسان را تقویت می‌کند.

منابع:
۱.نهج البلاغه نامه ۶۲
۲. قاسم واثقی، اخلاق مدیریت،قم، پژوهشکده تحقیقات اسلامی، زمزم هدایت ،صفحه ۵۸
۳. بحارالانوار محمد باقر مجلسی بیروت موسسه الوفا.۱۴۰۴ق جلد ۹۱ صفحه ۲۲۹
۴. همان جلد ۶۸ صفحه ۱۵۱
۵. مرتضی مطهری مجموعه اثار تهران صدرا ۱۳۸۰