بشارت

مقدمه: تکالیفی که خداوند متعال برای انسان‌ها در نظر گرفته است ممکن است به خاطر دشواری آنها آنچنان که باید رغبت و اشتیاق به اتیان آنها نداشته باشیم، خداوند متعال برای اینکه شور و اشتیاق مکلف بودن و بندگی را در ما به وجود بیاورد مبشرانی را برای ما در نظر گرفته است تا از این طریق به ما این بشارت را برساند که پس از اینکه انسان این تکالیف الهی را انجام داد خداوند متعال عطایا و هدایایی را در دنیا و آخرت او مقدر کرده است. 

این امر دقیقاً مانند همان ایام تحصیل در مدرسه است که معلمان و مدیران مدرسه برای اینکه شور و نشاط و انگیزه درس خواندن را در وجود ما نهادینه کنند، به ما این وعده را می‌دادند که برای شاگردان ممتاز کلاس هدایایی را در نظر گرفته‌اند. 

به طور کلی بشارت به این معنی است که خداوند متعال در صورت انجام تکالیف الهی توسط انسان‌ها که غالباً با رنج و مشقت همراه است عطایا و هدایایی را به بندگانش ارزانی می‌دارد تا با این خبر انگیزه بندگان خداوند تقویت گردد و روحیه امیدواری و نشاط در آنها زنده گردد. 

در صدر بشارت دهندگان خداوند متعال قرار دارد که در بسیاری از آیات قرآن کریم انسان‌هایی را که به تکالیف الهی عمل می‌کنند را بشارت به بهشت برین و سایر نعمت‌هایش می‌دهد، از جمله این آیه شریفه: «الَّذينَ آمَنُوا وَ هاجَرُوا وَ جاهَدُوا في‌ سَبيلِ اللَّهِ بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ أَعْظَمُ دَرَجَةً عِنْدَ اللَّهِ وَ أُولئِكَ هُمُ الْفائِزُونَ، يُبَشِّرُهُمْ رَبُّهُمْ بِرَحْمَةٍ مِنْهُ وَ رِضْوانٍ وَ جَنَّاتٍ لَهُمْ فيها نَعيمٌ مُقيمٌ، خالِدينَ فيها أَبَداً إِنَّ اللَّهَ عِنْدَهُ أَجْرٌ عَظيم» [۱] «کسانی که ایمان آوردند و هجرت کرده و با مال و جانشان در راه خدا جهاد کردند، مقامشان نزد خدا برتر است و آنان رستگارانند، پروردگارشان آنها را به رحمتی از ناحیه خود و خوشنودی خویش و باغ‌های بهشتی بشارت می‌دهد که در آن نعمت‌های پایدار دارند و جاودانه در آن باغ‌ها و در میان نعمت‌ها خواهند بود زیرا پاداش عظیم نزد خداوند است». 

بعد از خداوند متعال نبی اکرم صلی الله علیه و آله و سلم به عنوان بشارت دهنده و انذار کننده از سوی خداوند متعال است، چنانچه خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید: «وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا مُبَشِّرًا وَنَذِيرًا» [۲] «(ای پیامبر!) ما تو را جز بعنوان بشارت دهنده و انذار کننده نفرستادیم!». 

خداوند متعال در بسیاری از آیات قرآن کریم هدف بعثت تمامی انبیا و نیز خاتم النبیین حضرت محمد مصطفی صلی الله علیه و آله و سلم را بشارت بیان فرموده است، به طور مثال در مورد هدف بعثت نبی اکرم صلی الله علیه و آله و سلم چنین می‌فرماید:«يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ إِنَّا أَرْسَلْنَاكَ شَاهِدًا وَمُبَشِّرًا وَنَذِيرًا» [۳] «ای پیامبر! ما تو را گواه فرستادیم و بشارت‌دهنده و انذارکننده!». 

و نیز در مورد هدف بعثت تمامی انبیا در قرآن کریم چنین می‌فرماید: «وَمَا نُرْسِلُ الْمُرْسَلِينَ إِلَّا مُبَشِّرِينَ وَمُنْذِرِينَ ۖ فَمَنْ آمَنَ وَأَصْلَحَ فَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ» [۴] «ما پیامبران را، جز (به عنوان) بشارت دهنده و بیم دهنده، نمی‌فرستیم؛ آنها که ایمان بیاورند و (خویشتن را) اصلاح کنند، نه ترسی بر آنهاست و نه غمگین می‌شوند». 

از این آیات به این نکته پی می‌بریم که یکی از اصلی‌ترین اهداف بعثت انبیا توسط خداوند متعال بشارت بندگان بوده است. 

بشارت دادن فواید تربیتی بسیاری را دارد که از مهم‌ترین آنها این است که موجب انگیزه پیدا کردن و نشاط فرد مکلف در انجام امورات عبادی دارد، و همین موجب می‌شود که فرد مکلف تمامی زحمات را به دوش بکشد و این سختی‌ها را با انگیزه و نشاط آن چیزی که خداوند متعال به او بشارت داده است تحمل کند، مولای متقیان حضرت امام علی علیه السلام می‌فرمایند: «كانَ رَسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله نَصِبا بِالصَّلاةِ بَعدَ التَّبشيرِ لَهُ بِالجَنَّةِ ، لِقَولِ اللّه ِ سُبحانَهُ : «وَ أمُرْ أهلَكَ بِالصَّلاةِ و اصْطَبِرْ عَلَيها» فكانَ يَأمُرُ بِها أهلَهُ ، و يُصَبِّرُ عَلَيها نَفسَهُ» [۵] «رسول خدا صلى الله عليه و آله ، با آن كه نويد بهشت به او داده شده بود، باز براى نماز خود را به رنج مى افكند؛ زيرا كه خداوند سبحان فرموده بود: «كسان خود را به نماز فرمان ده و خود در آن پاى بفشر»، از اين رو رسول خدا خانواده اش را به نماز خواندن فرمان مى داد و خود نيز در آن پافشارى مى كرد». 

یکی دیگر از فواید بشارت دادن این است که وقتی که انسان در یاس و ناامیدی فرو می‌رود با بشارت روحیه امیدواری جان تازه‌ای در وجود او می‌گیرد، به طور مثال خداوند متعال در یکی از آیات قرآن کریم گناهکارانی را که بر خود اسراف و ستم کردند بشارت به غفران و عفو الهی می‌دهد و از این طریق آنان را امیدوار به آمرزش و مهربانی خویش می‌کند، چنانچه می‌فرماید: «قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَىٰ أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ ۚ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعًا ۚ إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ» [۶] «بگو: «ای بندگان من که بر خود اسراف و ستم کرده‌اید! از رحمت خداوند نومید نشوید که خدا همه گناهان را می‌آمرزد، زیرا او بسیار آمرزنده و مهربان است». 

پی نوشت

[۱] سوره توبه، آیات ۲۰ تا ۲۲

[۲] سوره فرقان، آیه ۵۶

[۳] سوره احزاب، آیه ۴۵

[۴] سوره انعام، آیه ۴۸

[۵] نهج البلاغه، خطبه ۱۹۹

[۶] سوره زمر، آیه ۵۳